Voor het hele gezin

Tussen vijf andere bedrijfjes huist uitgeverij De Banier op de bovenverdieping van een bedrijfspand in Bunnik, op een steenworp afstand van de snelweg A12. De grote ramen bieden uitzicht op de spoorlijn. In de royale werkkamer van uitgever P. Boer staat een lange kast met uitgaven van De Banier. „We proberen de collectie compleet te krijgen, maar er ontbreekt nog veel. Het is toch heel jammer dat we boeken die we zelf hebben uitgegeven, niet eens in bezit hebben.
Boer heeft een hectisch halfjaar achter de rug: hij rondde zijn werk als manager van de afdeling marketing en communicatie bij het RD en als hoofdredacteur van Terdege af en moest zich bij De Banier inwerken, een nieuw onderkomen zoeken, de verhuizing van Utrecht naar Bunnik regelen en een businessplan schrijven. Ondertussen draaide de uitgeverij gewoon door. „Dit najaar komen we met 68 (her)uitgaven, voor zover ik weet een recordaantal in de geschiedenis van De Banier.
Boer probeert binnen de uitgeverij, die zich de laatste jaren vooral in hervormd-gereformeerde kring een plaats had verworven, de kleinere kerkverbanden nadrukkelijk weer een grotere plek te geven. Daarmee is tijdens de uitbreiding van het personeelsbestand rekening gehouden.

Gratis bijlage
De geboorte van Terdege in 1980 maakte hij van nabij mee. „Het was toen een gratis bijlage bij het Reformatorisch Dagblad. De eerste zes nummers hadden een oplage van 75.000. Ze werden in Hilversum gedrukt op het dunne papier dat we uit Libelle en andere tijdschriften kenden. De oplage was groter dan die van het RD, dus een deel was bestemd voor verspreiding buiten het abonneebestand. Dat lukte niet erg, dus er bleven nogal wat pakken ongeopend liggen. De volgende vier nummers werden bij de BDU in Barneveld gedrukt in een kleinere oplage: alleen voor de RD-lezers.
RD-redacteur A. Sikking was eindredacteur. Toen hij naar de EO vertrok, nam W. van Hengel die taak over. Het blad bestond met name uit een aantal vaste rubrieken. „Terdege blijft een wat onmogelijke naam voor een familieblad, maar hij is destijds gekozen omdat de letters RD erin voorkwamen. Die werden op de omslag in een andere kleur afgedrukt.
Een enquête wees uit dat een zelfstandig blad op 12.000 abonnees kon rekenen. Op 20 oktober 1983 verscheen het eerste nummer en een halfjaar later waren er al 15.000 abonnementen. Het hoogste abonneeaantal is 33.000 geweest, voordat in 2001 economisch zwaardere tijden aanbraken.

Altijd ideeën
In 1983 werd Terdege verzelfstandigd. Van Hengel bleef liever bij de krant en daarom kreeg Boer het verzoek chef-redacteur te worden. In 1984 werd hij adjunct-hoofdredacteur, in 1991 hoofdredacteur. „De oprichting van het familieblad was een onzekere stap; we moesten onszelf zien te bedruipen. Bij fotos beslisten we op grond van de prijs of ze geplaatst konden worden. De lithos die van de fotos gemaakt werden, kostten 13 gulden per centimeter. Dat werd alleen in de breedte gemeten, dus we plaatsten veel staande fotos.
We hadden geen ervaring met tijdschriften, dus we keken maar een beetje hoe andere bladen het deden. De mensen zeggen weleens: Hoe krijg je zon blad toch elke keer weer vol? Dat was in het begin mijn eigen vrees ook wel. Aan ideeën hebben we echter nooit gebrek gehad. Het hield je wel voortdurend bezig. Ik had altijd een bloknootje in mijn binnenzak.
In de abonnementsprijs is rekening gehouden met de inflatie, maar verder is ze nooit gestegen. „En dat terwijl de lezers in het begin 48 paginas per nummer kregen, waarvan slechts acht in kleur, terwijl elk nummer nu 100 paginas telt, die volledig in kleur zijn uitgevoerd. We konden het abonnementsgeld op hetzelfde niveau houden doordat de oplage groeide en doordat er meer advertenties verkocht werden. Uitgangspunt was wel dat advertenties niet meer dan eenderde van het totale aantal paginas mochten vullen.

Gezinsgids en De Schakel
Terdege was het derde familieblad in de gereformeerde gezindte, naast Gezinsgids en De Schakel. Terdege nam van de BDU het christelijke blad Horizon over. „Directeur K. Bokma had daar vanaf het begin het oog op, en een jaar na de officiële start van Terdege kreeg hij de BDU zover. Dat leverde extra abonnees op. De inhoud en de medewerkers van Horizon namen we niet over.
Totaal onverwacht voor ons ging De Schakel op in de Gezinsgids. Veel meer dan bij de Gezinsgids was men er bij De Schakel gebelgd over geweest dat het RD een familieblad startte, en dat terwijl De Schakel zelf in de jaren zeventig ook naast een bestaand blad begonnen was. Nu werd De Schakel overgenomen en daarmee kreeg de Gezinsgids enkele medewerkers die je daar vóór die tijd niet verwacht zou hebben.
De kwaliteit van de Gezinsgids is in die 25 jaar met sprongen vooruitgegaan. Zo trekken we ons aan elkaar op. Gezinsgids en Terdege hebben nu ieder hun eigen plaats. Concurrentie is niet verkeerd; het houdt je scherp. Heel veel mensen lezen beide bladen. De enige afspraak die onderling gemaakt is, is dat we niet in dezelfde week verschijnen.

Koningshuis
Onder alle Nederlandse bladen zijn Gezinsgids en Terdege momenteel nog de enige familiebladen, zegt Boer. „Alle andere richten zich op een specifieke doelgroep. Wij willen het hele gezin bedienen. Dat is onze kracht, maar ook onze zwakte: mannen, vrouwen, jongeren, ze komen allemaal aan bod, maar iedereen wil méér wat van zijn gading is.
We zijn ook de enige bladen in Nederland met een vervolgverhaal, zoals het RD de enige krant is die nog een feuilleton voor volwassenen heeft. Terdege had ook al vrij snel columns, overigens met wisselend succes.
Een sterk onderdeel is altijd de rubriek Vorstelijk geweest. Op de redactie hadden we er weleens onze vragen bij: Moet je zomaar kritiekloos alles laten zien wat het koningshuis doet? Een deel van onze lezers verdraagt echter nauwelijks kritiek op het Oranjehuis, hoe ver de opvattingen en de levensstijl van de koninklijke familie ook van ons af staan.
Terwijl de Gezinsgids door een keur aan medewerkers gevuld wordt, droeg Terdege sterk het stempel van enkele redacteuren die voltijds aan het blad werkten. „Huib de Vries vulde zoveel paginas dat we gezegd hebben: We gaan meer uitwisselen met het RD. Hun redacteuren schrijven voor ons en Huib pakt onderwerpen op voor het RD.

Verscheidenheid
Principiële onderwerpen belicht Terdege vaak in een serie artikelen. „Daarbij moet de laatste aflevering min of meer ons eigen standpunt vertolken. In eerdere afleveringen lezen mensen dan soms dingen waarmee ze het niet eens zijn, maar ze moeten dan vier of zes weken wachten voordat de slotbijdrage komt. Dan krijg je al gauw de vraag: Plaats het commentaar toch direct na het interview. Maar dan heb je dus geen serie meer en vul je in één nummer te veel paginas over hetzelfde onderwerp.
We willen eerlijk zijn, zowel in de tekst als in de fotos. De verscheidenheid binnen de gereformeerde gezindte klinkt door in ons blad. Bij een artikel over studentenvereniging CSFR laten we fotos waarop meisjes in lange broek staan niet weg. De ene lezer zegt dan: Ik houd mijn dochters voor dat ze dat niet moeten doen; u moet die fotos niet afdrukken. De ander zegt echter: Mijn kind gaat studeren; bedankt voor de eerlijke voorlichting!
Huib de Vries schreef over zijn vroegere havo-klas op de Guido de Brès in Rotterdam. Een heel leuke serie. Daarin kwamen echter ook mensen aan het woord die buiten de gereformeerde gezindte terechtgekomen waren. Dat is eerlijk; het is de realiteit, en het kan ook een waarschuwing zijn. Dr. C.S.L. Janse, RD-hoofdredacteur in de jaren 1971-2003 en tot 1991 ook hoofdredacteur van Terdege, zei altijd: We moeten de wereld niet mooier voorstellen dan hij is.
De recente Terdege-enquête laat zien dat veel mensen in onze achterban geen bezwaar meer hebben tegen het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Dat is niet minder dan een stille revolutie. We kunnen dat verzwijgen, maar het is beter om eerlijk te laten zien wat er leeft. Niet zelden wordt dan de boodschapper veroordeeld: Terdege propageert dat... Nee, Terdege propageert niets, maar we laten zien welke verschuivingen er zijn. Vervolgens is het wel van belang voldoende plaats te geven aan principiële kanttekeningen. Daarin slagen we de ene keer beter dan de andere keer.
Begin jaren tachtig brachten we een reportage over een popconcert, als waarschuwing. Sommige lezers konden het echter niet waarderen dat een redacteur daarnaartoe geweest was. Die grens lijkt wat opgeschoven: men reageert nu minder snel dan vroeger

Taalkunstenaar
Al moest er met veel gevoeligheden rekening gehouden worden, Boer zegt zijn werk met plezier te hebben gedaan. Zelf leverde hij ieder nummer de tekst voor het redactionele praatje vooraf. „Als daar twintig jaar je foto bij staat, ben je onderhand een bekende Nederlander. Dat is niet altijd prettig; als mensen in een winkelstraat elkaar aanstoten: Daar heb je...
Boer schreef over onderwerpen die met geschiedenis te maken hebben. Onder het pseudoniem A.G. Raricus (agraricus als synoniem voor Boer) levert hij de tekst voor het stripje Harm. „Taalgrapjes liggen me nogal. Met tekenaar Jaap Kramer vervaardigde hij drie historische stripverhalen, die ook in boekvorm verschenen.

Pensions in Sauerland
Terdege had in de jaren 1988-1996 een eigen directeur, mevrouw G.A. (Ali) Wilbrink. Tijdens haar ziekte en na haar vertrek fungeerde Boer als hoofdredacteur/manager, terwijl Wim Lemstra een deel van zijn redactiewerk overnam.
De taak van de manager was breed, mede door de activiteiten die mevrouw Wilbrink had opgezet. Terdege deed aan klantenbinding door een bestelservice te bieden, creatieve workshops te organiseren, concerten en reizen te regelen en drie pensions in het Sauerland te reserveren voor zijn lezers. „Dat laatste vond ik prachtig om te doen. Afspraken maken met de Duitse pensionbazen, begeleiders en predikanten zoeken, folder maken en dan honderden gasten naar het Terdegepension zien gaan. Agnes de Boer deed de hele administratie. We zijn ermee gestopt omdat het te veel werd en het redactiewerk in het gedrang kwam. Kreijkes heeft het spul overgenomen.
Twee jaar geleden werd de financiële en commerciële kant van Terdege ondergebracht bij afdelingen van het RD. Boer werd manager van een nieuwe afdeling marketing en communicatie. Tien procent van zijn tijd bleef voor Terdege gereserveerd. „k Zat de redactievergaderingen voor en was met name betrokken bij de bespreking van ideeën. Voor de uitwerking was de nieuwe chef-redacteur, Ad Ermstrang, verantwoordelijk. Hij overlegde zo nodig over gevoelige zaken en ik wist qua onderwerpen wat er in de volgende nummers zou komen, maar verder zag ik niets van het blad totdat het in de bus viel. Nu heb ik het helemaal losgelaten, en dat is gemakkelijker gegaan dan ik van mezelf verwacht had.
Met de komst van Ermstrang in 2006 is de formule van het blad verbreed, zegt Boer. „Hij had 32 jaar ervaring als nieuwsredacteur. Dat is merkbaar: andere onderwerpen en een andere aanpak.

Authentiek
Tot twee jaar geleden las Boer alle tekst voordat het blad naar de drukpers ging. „Hoe lang je het ook doet, je blijft daarna naar elk nummer uitkijken. Zodra hij binnenkomt, gaat het plastic eraf en blader je hem door. Er is meer ruimte voor fotos dan vroeger en de reportages zijn korter geworden. Het fotowerk was altijd een van de sterke kanten van Terdege, zeker in de tijd dat de krant nog geen kleurenfotos plaatste.
Met name in de tweede helft van de jaren negentig is er meer diepgang in Terdege gekomen, meer bezinning, meer series. Je probeert de tijd waarin we leven te laten zien, maar ook dat de Heere nog werkt en dat Hij het waard is om gediend te worden. Je wilt graag mensen aan het woord laten die daarover uit hun persoonlijk leven kunnen vertellen. Jongeren willen graag iets horen wat authentiek is, maar wat zo schaars geworden is. Het zijn de verhalen die je het liefst plaatst, maar waar het moeilijkst aan te komen is: mensen zijn helaas vaak terughoudend, omdat ze niet zelf in het middelpunt willen staan. Dan vragen we wel eens: Is het dan niet de moeite waard om te vertellen wat de Heere gedaan heeft.

Meer organisator dan schrijver

Peter Boer (1951) is Rotterdammer van geboorte. „En Rotterdammer ben ik nog steeds. Onlangs heb ik met mijn zus en twee broers een nostalgietour gemaakt. Dat sprak me erg aan, hoewel veel gebouwen waaraan ik herinneringen had, zijn afgebroken.”
Na de Willem Lodewijk-mulo (examen doen in zestien vakken) ging Boer naar de mts. Hij zat in militaire dienst en hield zich bezig met de verkoop van luchtbehandelingsapparaten en verwarmingskabels.
In 1976 werd hij supplementsredacteur bij het Reformatorisch Dagblad. „We leerden onszelf het vak, en verder leerden we veel van chefredacteur B. van der Ros. Hij was de enige redacteur met veel ervaring, dus hij was ons grote voorbeeld. Achteraf denk je: We hadden, bijvoorbeeld door stages, veel meer van andere kranten kunnen leren dan we deden.
’s Morgens werkte ik eerst aan de krant van die dag: om zeven uur op de kerknieuwsredactie, om acht uur ging ik naar regio, om negen uur naar buitenland, om tien uur naar binnenland. In het koppenboek stond de breedte van de letters; zo kon je uitrekenen of een kop paste.
Heerlijk werk.
Als de voorpagina klaar was, kon ik aan mijn werk voor RD-Plus beginnen. Het pasbenoemde hoofd van de supplementsredactie, A. Schouten van der Velden, vertrok om gezondheidsredenen reeds na enkele weken. Zonder enige ervaring moest ik hem vervangen.
Dat lag me. Ik kwam er steeds meer achter dat ik meer organisator dan schrijver ben. Ik ben een slagerszoon en het ondernemersbloed verloochent zich niet. In die tijd hebben we de eerste puzzelnummers gemaakt. Na zeven jaar kwam de vraag of ik de coördinatie van Terdege
wilde overnemen.”
Boer deed het naast zijn andere activiteiten: hij rondde eerst de avondhavo af en volgde daarna een MO-opleiding geschiedenis. In de jaren 1989-1999 was hij bestuurslid van de Jacobus Fruytierscholengemeenschap, in de periode 1999-2008 diaken in de Gereformeerde Gemeente van Apeldoorn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen