Een rustgevende hobby

De monumentale boerderij aan de Boveneindsestraat in Kesteren barst bijna uit zijn voegen. Kantklosartikelen, borduurpakketten, tafelkleden, Beiers band, damast, talloze soorten breiwol en andere specialiteiten op het terrein van handwerken en borduren vullen de voormalige deel. Ze zijn in schappen ondergebracht die reiken tot aan de dikke plafondbalken.
In de achterliggende ruimten hebben eveneens veel spullen onderdak gevonden. En aan de achterzijde van het pand is een tent aangebracht. Een provisorische uitbreiding van het monumentale pand. Onder het zeil worden met enige regelmaat de actieartikelen uitgestald. „We hebben alleen al 4000 verschillende borduurpakketten, zegt Maaike van Veenendaal, als ze bezoekers verbaasd ziet kijken naar het wel zeer uitgebreide assortiment. Echtgenoot Jaap van Veenendaal, die assisteert bij in- en verkoop, verwondert zich ook nog dagelijks. „Gelukkig weet Maaike elk artikel te vinden, anders zou het een echte zoektocht worden.

Rijdend winkeltje
Het echtpaar strijkt halverwege de jaren negentig vanuit Ede neer in Kesteren, maar Maaike van Veenendaal heeft daarvoor al bekendheid verworven als docente kantklossen. „Dat begon rond 1980. Ik had een gebroken been en mijn huisarts adviseerde me om een nieuwe hobby te zoeken. Op een kleine braderie in de buurt werd gekantklost. Dat leek me wel wat. Ik ben uiteindelijk op les gegaan en toen was ik niet meer te stoppen. De docente kon me niet bijbenen. Wat ze opgaf maakte ik dezelfde dag af. Waar oorspronkelijk een periode van vier jaar voor stond, deed ik in anderhalf jaar. Daarna heb ik alle diplomas gehaald om zelf les te kunnen geven.
Haar gedrevenheid kwam vanzelf, zegt ze, maar aan het eind van het gesprek vertelt Maaike dat haar moeder vaak met brei- en borduurwerk in de weer was en dat haar vader graag knoopte. Ze glimlacht. „Misschien zit het toch een beetje in de genen.
Ze bezoekt tentoonstellingen, geeft les aan vrije universiteiten en leert ook thuis belangstellenden de eerste beginselen van het oude klantklossen. „Omdat cursisten geen garen bezitten, kocht ik voor 450 gulden aan materiaal in. Dat was het begin van een rijdend winkeltje met spullen die ik gemakkelijk mee kon nemen. Je legt contacten met groothandels en de verkoop is langzaam maar zeker uit de hand gelopen, doordat verschillende winkels als gevolg van een vergrijzing of andere oorzaken ophielden met de verkoop van kantklosgarens. Vervolgens ontstond er ook vraag naar borduurpakketten en andere handwerkartikelen.

Wekker zetten
In de grote boerderij in Kesteren heeft ze sinds de tweede helft van de jaren negentig de ruimte. Er is een plek voor cursisten ingericht en in de loop der jaren is het assortiment verder uitgebreid. Ze organiseerde daarnaast een grote expositie. „Zes jaar geleden ben ik begonnen met de verkoop van wol. Een vertegenwoordiger wilde me toen een vierkante meter verkopen. Ik doe het niet, heb ik gezegd. Maar diezelfde middag vroegen drie klanten naar wol.
Maaike van Veenendaal is nu de enige in Nederland die een uitgebreid assortiment op het gebied van kantklosartikelen verkoopt. De verwerking van de garens met behulp van klosjes op een speciaal daarvoor geschikt opzetkussen is „niet alleen ontzettend leuk, maar ook rustgevend. Als ik het in het huishouden even te druk had, ging ik een kwartiertje klossen. Daar kwam je van bij.
Soms liep dat uit de hand. „Als ik eenmaal begin, vergeet ik vaak de tijd. Ik heb het wel gehad dat ik de wekker moest zetten, om eraan te worden herinnerd dat ik ook nog eten moest koken.
Niet alleen in Ede, ook in Kesteren geeft ze les aan belangstellende dames. „En soms ook wel aan mannen. Maar al te vaak wordt vergeten dat het van oorsprong de mannen waren die met kantklossen aan de slag waren. Pas later is het op vrouwen overgegaan.

Kunst
Kantklossen is voor de meeste beoefenaars een hobby. „Je kunt het overal bij verwerken. Op kleding, naaiwerk, breiwerk, patchwork. Van kant kun je tassen, lingerie en zelfs schoenen maken. En natuurlijk doopjurken, bruidskleding, waaiers en hoeden, dat is momenteel een hype. Maar daarnaast is het voor sommigen ook kunst, vindt ze. „Je begint traditioneel, maar zoekt na verloop van tijd een eigen richting.
Ze toont een vlinder van kant en enkele moderne vormen, gemaakt van heel fijn staaldraad. „Er zijn niet alleen katoenen garens. Er zijn in de loop van de jaren talloze soorten, kleuren en mogelijkheden bij gekomen.
Voor haar eigen dochter kloste ze een bruidsboeket en maakte ze een bijzondere fazant en een schilderij met twee herten. „Met achttien kleuren zijde en twee kleuren linnen, voor de diepte. En ze vervaardigde een afbeelding van de Cunerakerk. „In die kerk zijn we getrouwd. Ze schat dat ze er zeker 1500 uren druk mee was. „Ik heb er minstens 100.000 aanhechtingen in verwerkt. Die zijn met het blote oog niet of nauwelijks te zien.
Kantklossen kan volgens haar iedereen leren. „Het lijkt moeilijk, maar dat is het niet. Als je maar tot vier kunt tellen en het verschil tussen rechts en links weet. Je moet het natuurlijk wel leuk vinden.

Handwerkles
Ze heeft sinds de snelle start van haar hobby al meer dan 700 cursisten voorbij zien komen. „Vooral in de jaren tachtig is de belangstelling voor kantklossen sterk gestegen. Maar ook nu zie ik een groeiende interesse. De mensen willen graag wat zelf maken en zoeken naar huiselijke bezigheden. Ik heb ook wel groepjes jonge meisjes gehad. Voor hen is het vaak de hobby voor hun leven. Als ze in de pubertijd komen, ligt het een tijdje stil. Daarna pakken ze het weer op. Het is jammer dat op school het handwerken is geschrapt, daardoor is een generatie opgegroeid die breien, borduren en zeker kantklossen niet meer beheerst. Nu zie je weer een tegenbeweging. Op verschillende scholen hier in de omgeving staat handwerkles weer op het rooster.
Maaike van Veenendaal schat het aantal beoefenaars van kantklossen in Nederland op enkele honderdduizenden. „In 2000 waren er een half miljoen mensen die het beheersten, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat ze het ook allemaal in praktijk brachten.
Haar cursisten - ze werkt in groepjes van ongeveer vijf - komen uit een wijde regio. Nog veel groter is het bereik van de kantklosspullen die ze verkoopt. „In Nederland heb ik de enige winkel en daardoor weten velen mij te vinden. Ze bellen op en bestellen garens of komen een dagje naar Kesteren. Dat wordt vaak gecombineerd met een bezoekje hier in de omgeving. Ze schat het aantal klanten die afkomstig zijn het de reformatorische gezindte op circa 80 procent.
Ook uit het buitenland komen er bestellingen. „Uit Canada, Kreta en Australië. Ze raakte tijdens een vakantie in Oostenrijk eens aan de praat met een dame die het kantklossen beoefende. „Dat gebeurt daar nog vaker dan hier. Na enige tijd zei ze: Ach so, bist du die Maaike von Veenendaal aus Holland? Zoiets is ontzettend leuk.

Kantklossen en de Bijbel
Het kantklossen heeft oude papieren. Zo wordt al in het bijbelboek Exodus gerept over de gave van het sierweven. Later werd er veel kant geweven voor sierstukken in (roomse) kerken. Ook de adel was dol op kant, die werd verwerkt in sierlijke kragen en dergelijke. Daarmee werd hun rijkdom aangetoond.
In Nederland is het kantklossen vooral bekend door het vervaardigen van onder meer de mutsen voor in klederdracht getooide vrouwen.
Oorspronkelijk kwamen de garens uit Egypte. Sinds de machinale verwerking van katoen zijn de meeste grondstoffen afkomstig uit de voormalige Oostbloklanden.
Handwerkspeciaalzaak en Kantkloscentrum Kesteren is geopend van woensdag tot en met vrijdag, van 10.00 tot 18.00 uur, en op zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Binnenkort wordt ook een webwinkel geopend. www.handwerkspeciaalzaak.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen