Voorlezer

Was het in vroeger dagen heel normaal dat een voorlezer de Schriftlezing verzorgde, op den duur (vooral na de Tweede Wereldoorlog) raakte dit veelal in onbruik. Met name in hervormde gemeenten. Jammer is dat. Natuurlijk is er met voorlezers heel veel mis gegaan. Niet iedereen was bekwaam om te lezen. Als voorgelezen wordt, zoals ooit in Gouderak gebeurde, dat de moorman niet uit Candacé maar uit Canada kwam, wekt dat eerder hilariteit op dan heiligheid. Talloze voorbeelden zijn er dienaangaande. In 1625 kreeg de voorlezer in Hoornaar (hij was tevens schoolmeester) een reprimande omdat hij bij het lezen uit de Schrift passages oversloeg die hij niet voor de oren van de jeugd bestemd achtte. Bij het lezen van Genesis 19 bijvoorbeeld verzweeg hij het gedeelte over de zedeloze voorstellen die de inwoners van Sodom en Gomorra aan de engelen deden. Deze reprimande is nog weer wat anders dan wat de schoolmeester van Rijsoord in 1608 werd verweten. Deze voorlezer, tevens diaken, moest zijn tapperij sluiten. Hij hield dansspelen voor de jeugd tot diep in de nacht. De voorlezers van Nootdorp en Wilsveen werd verboden verder te lezen omdat de eerste vaak dronken was en zijn vrouw sloeg en de tweede zijn bruid al in huis had voordat hij in de kerk met haar getrouwd was. We schrijven dan 1586. Jacobus Koelman heeft er blijkbaar zoveel nare ervaringen mee gehad, dat hij in 1671 in “Pointen van nodige reformatie omtrent de kerk en kerkelijke belijders der Gereformeerde kerk van Nederlandt” schreef dat de predikanten het lezen nooit van zich af hadden moeten schuiven.

Predikanten maken ook vergissingen. ’k Maakte het eens mee dat een predikant in de avonddienst in plaats van de geloofsbelijdenis de wet voorlas, totdat hij bij het lezen van het vierde gebod erachter kwam dat hij abuis was. En ik als hoorder had het niet eens in de gaten... Het hebben van een voorlezer heeft heel oude papieren. Het was gebruikelijk in de synagoge. De vroege kerk heeft dit gebruik overgenomen. In de derde eeuw horen we er al van. Justianus vond dat een lector niet jonger mocht zijn dan achttien jaar. In Alexandrië werd bepaald dat op de dag waarop men het sterven van een martelaar herdacht, de voorlezer naast het Schriftgedeelte voor de preek ook de geschiedenis van de desbetreffende martelaar voorlas. In de Reformatie heeft men die traditie voortgezet. De eerste reformatorische kerkorde, die in 1568 in Wezel werd opgesteld, maakt er melding van. Artikel 29 luidt: „Voor de predikatiën dewijl het volk vergadert, zal het niet ondienstig zijn, om de gemoederen door ijdel geklap niet te verstrooien, noch de godsdienst oneer aan te doen, dat de een of de andere ouderling of diaken of iemand anders uit de gemeente daartoe gesteld, een of twee kapittelen eerst den volke voorleze, en dat men dan voorts naar gewoonte de psalmen voorzinge.” Artikel 30 luidt: „Maar de voorlezers moeten gedenken dat het hen niet toekomt de Schriftuur uit te leggen, daarvan zij zich geheel zullen onthouden, om niet de zeisen te werpen in eens anders oogst, en met ontijdige verklaringen de gewoonlijke wijze der kerk beroeren.”

In onze tijd zien we meer en meer dat een ouderling van dienst de afkondigingen doet. Ik acht dat een devaluering van het ambt. Dat riekt naar Rome, waar de leek wel uit de Bijbel mag lezen, uitgenomen het Evangelie. Dat is volgens de Codex Iuris Canonici aan de priester voorbehouden, die het boek dan ook kust na eruit voorgelezen te hebben. Wijlen prof. dr. A.F.N. Lekkerkerker, die veel over liturgie publiceerde, schreef eens: „Alle verhalen over wonderlijke voorlezers kunnen niet verhinderen, dat het een verkeerde vooruitstrevendheid is de voorlezer met de hem bijbehorende lessenaar te verwijderen uit de kerkgebouwen.” Waarvan acte.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen