Afkickcentrum voor de bovenlaag

Dat hij zijn verhaal kan vertellen, ervaart Jaap (31) als een wonder. Nog geen jaar geleden was hij zwaar verslaafd aan harddrugs en lag zijn leven volledig aan puin. Nu vertelt de boomlange Bunschotenaar met een open blik en een gulle lach dat hij de cocaïne vaarwel heeft gezegd en sinds kort weer een baan heeft. Het zijn de positieve gevolgen van een opname in de verslavingskliniek van Solutions in Voorthuizen.
Jaap is een geboren en getogen Bunschotenaar. Hij groeit op in een christelijk gezin. Na het voortgezet onderwijs studeert hij aan de Universiteit van Amsterdam bedrijfseconomie. Daarnaast werkt hij volop mee in het visbedrijf van zijn familie. Rond zijn twintigste rookt hij voor het eerst een joint. „Ik was iemand die niets van drugs wilde weten. Maar op een avond dat ik behoorlijk wat alcohol op had, kreeg ik een flinke ruzie en werd ik opstandig. Toen ik even later iemand cocaïne zag gebruiken, dacht ik: Laat mij dat ook eens proberen.
De eerste kennismaking met de drug geeft Jaap het gevoel dat hij de hele wereld aan kan. De kick die hij daardoor ervaart, stimuleert hem vaker te gaan gebruiken. „Ik kwam over als een vrolijke en succesvolle vent, maar diep vanbinnen was ik heel onzeker. De cocaïne gaf me energie en een gevoel van onoverwinnelijkheid. Ik dacht dat mijn onzekerheid erdoor werd weggenomen, maar nu besef ik dat die door de drugs alleen maar werd onderdrukt.
Na een halfjaar gebruikt hij elk weekend. „Ik dacht: Let op dat je niet verslaafd wordt. Maar het ging van kwaad tot erger. Het weekend begon voor mij steeds vroeger en na verloop van tijd gebruikte ik zelfs elke dag. Eerst alleen in de avonduren, later ook overdag. Uiteindelijk kwam het zover dat ik s morgens na het opstaan meteen gebruikte.

Eigen zaak
In zijn studie loopt hij vast. Jaap zegt de universiteit vaarwel en gaat volledig in het familiebedrijf aan de slag. Hij onderhoudt de internationale contacten en is daarvoor veel op reis. In 2007 begint hij met twee compagnons een eigen zaak. Daarna gaat het al snel faliekant mis. „Mijn hele leven stond in het teken van drugs.
Schaamte weerhoudt hem ervan hulp te zoeken. Najaar 2008 zit hij echter volledig aan de grond. „Ik was lichamelijk en psychisch een wrak, raakte totaal geïsoleerd. Door mijn houding en gedrag stootte ik iedereen af. Toen ik op mijn verjaardag in mn eentje thuis joints zat te roken, heb ik de beslissing genomen hulp te vragen.
Eind november meldt hij zich aan bij de particuliere verslavingskliniek van Solutions in Voorthuizen. Nadat ik had gebeld, viel er een last van mijn schouders: Ik word geholpen! De kosten van de opname – waarvan 6000 euro niet door de verzekeraar wordt vergoed – vormen geen belemmering. „Mijn ouders zeiden dat ze me één kans wilden geven en hebben de behandeling betaald. In de dagen voordat ik werd opgenomen, heb ik op wilskracht niet meer gebruikt, waardoor ik zware afkickverschijnselen kreeg. Het voelde alsof ik een zware griep had.
In de kliniek begint hij onder deskundige begeleiding aan zijn verslavingsprobleem te werken. „Het moeilijkste was dat ik volledige openheid van zaken moest geven. Ik moest eerlijk onder ogen zien wat er in mijn leven allemaal was gebeurd, wat ik mezelf en anderen had aangedaan. Dat was na jarenlang liegen, bedriegen en manipuleren heel moeilijk. Mijn zelf gecreëerde waarheid was zeker de laatste vier jaar vaak een leugen.
Stap voor stap biecht hij bij Solutions zijn verleden op. „Het was als een ui die je afpelt, met verschillende lagen. Je gaat steeds dieper, komt steeds dichter bij de kern. Ik had zo veel maskers gedragen, dat ik niet meer wist wie ik zelf was. Ik heb de hele opnameperiode van 28 dagen nodig gehad om dat met behulp van gesprekken met een counselor weer te gaan ontdekken.

Oprichter
Don Schothorst is de drijvende kracht achter de kliniek in Voorthuizen. Op het hoofdkantoor van Solutions in Barneveld vertelt hij gedreven zijn verhaal. Een massief bureau, lederen bank en dito fauteuils vullen voor een groot deel de ruime, rokerige werkkamer van de directeur/oprichter. Op de schoorsteen staat een Serenity prayer: „Geef me de rust om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kán, en wijsheid om het verschil te zien.
Solutions ging in 2002 van start als particuliere ggz-instelling voor ambulante verslavingszorg. Wanneer een patiënt moest worden opgenomen, kon hij terecht in een van de 32 buitenlandse klinieken waarmee de organisatie samenwerkt, in onder meer Engeland, Amerika, Antigua, Portugal en Zuid-Afrika. Niet iedereen was hierbij gebaat. „Voor sommigen was het financieel niet op te brengen, bij anderen speelde vooral een taalprobleem. Veel mensen vinden het lastig hun diepste problemen in een andere dan hun moerstaal te uiten.
Een verandering van de Zorgverzekeringswet per 1 januari 2008 verlaagde de drempel om in Nederland een privé-kliniek voor verslavingszorg te starten. Kort daarop opende Solutions in Voorthuizen een kliniek, waarin inmiddels ruim driehonderd patiënten zijn behandeld. Het gaat om mensen – 60 procent mannen, 40 procent vrouwen – met verslavingsproblemen, al dan niet in combinatie met psychische problematiek. Ruim de helft is alcoholist. Anderen zijn verslaafd aan drugs, seks of medicijnen. Op kleine schaal melden zich ook eet-, gok- en game-verslaafden

Zuid-Afrika
Gedurende 28 dagen volgen de patiënten, die blijk moeten geven van een sterke motivatie om van hun verslaving af te willen komen, in een gesloten omgeving een intensief programma. Dat is voor een belangrijk deel gebaseerd op het 12-stappenplan Minnesota, dat zijn bekendheid in Nederland voor een groot deel dankt aan de Anonieme Alcoholisten (AA). De dagen zijn gevuld met groepstherapie, persoonlijke gesprekken en activiteiten om de conditie te verbeteren.
Voor circa 60 procent van de patiënten zijn de 28 therapiedagen voldoende, zegt Schothorst. Een deel van hen kiest ervoor het verblijf in Voorthuizen met enkele weken te verlengen. Ook een aanvullende behandeling in een buitenlandse tweedefasekliniek behoort tot de mogelijkheden. „Onze patiënten kunnen terecht in een halfway-clinic in Zuid-Afrika, om de terugkeer naar de gewone wereld te vergemakkelijken. Het programma bestaat niet meer alleen uit therapie, maar ook uit het doen van vrijwilligerswerk. Mensen leren er weer aan het gewone leven te wennen, door bijvoorbeeld naar een restaurant te gaan zonder bier te bestellen.
Na terugkeer naar huis heeft elke patiënt nog minimaal drie maanden twee keer per week een gesprek met een hulpverlener van Solutions. Deze nazorg is van wezenlijk belang, zegt Schothorst. „Stoppen met verslavingsgedrag is één, maar gestopt blijven is twee. De grootste valkuil is volgens de directeur dat mensen zich alleen richten op het bijvoorbeeld niet meer drinken of drugs gebruiken, terwijl ze verder geen wezenlijke veranderingen in hun leven doorvoeren. „Dan ga je vroeg of laat weer onderuit. Dat geldt ook als je het vervolgtraject na de opname niet serieus neemt.

Koekjestrommel
Annie (45, twintig jaar getrouwd, geen kinderen) meldde zich begin dit jaar aan voor opname in de Solutionskliniek. Ze kampt al jaren met boulimia, de zogenaamde eetverslaving. „Als kind van vier, vijf jaar klom ik al op een stoel om de koekjestrommel uit de keukenkast te halen. Mijn moeder was chronisch ziek en was vaak opgenomen in ziekenhuizen, mijn vader had een eigen bedrijf. Een broer pestte en treiterde me regelmatig. Ik was bang en eenzaam.
Als ze op de lagere school zit, raakt haar eetprobleem op de achtergrond. In haar tienerjaren steekt het echter opnieuw de kop op. De ene periode krijgt ze nauwelijks voedsel binnen en is ze broodmager, terwijl ze op andere momenten juist extreem veel eet en snoept. „Toen ik vijftien jaar was, at ik kilos bonbonblokken weg. De chocola was mijn vriendje.
In de loop der jaren houdt ze zich met moeite staande. Totdat ze in 2006 helemaal vastloopt. „Werken ging niet meer, ik was psychisch totaal geblokkeerd. Ik zat thuis met een badjas aan op de keukenvloer mezelf helemaal vol te stoppen. Ze begint een serie gesprekken met een hulpverlener, maar de therapie leidt niet tot een oplossing van haar problemen.
Tijdens een zoektocht op internet stuit ze op Solutions. Begin dit jaar meldt ze zich aan voor hulp. Door het prijskaartje voor een behandeling in de privé-kliniek laat Annie zich niet afschrikken. „Als je ervan overtuigd bent dat er iets moet gebeuren, boor je financiële bronnen aan om dat mogelijk te maken.
De februaridag waarop ze in de kliniek in Voorthuizen wordt opgenomen, zal ze niet snel vergeten. „Je komt er niet voor je plezier. Het is een gesloten inrichting, het hek zit dicht. Met mijn eetproblematiek belandde ik tussen veel mensen met een alcohol- of drugsverslaving. Maar ik had geen keus. Ik dacht: Als ik hier niet heen ga, overleef ik het niet. Ik had ook last van suïcidale gedachten.
Het behandelingsprogramma van 28 dagen ervaart ze als intensief. „Van half acht s morgens tot negen uur s avonds was ik continu bezig. Het was slopend, maar ook motiverend. Ik merkte dat het goed was dat ik mijn hart kon luchten en verantwoordelijkheid leerde nemen voor mijn gedrag. Door de therapie heb ik het afgeleerd altijd alleen maar anderen te willen behagen. Ook mijn minderwaardigheidsgevoelens werden aangepakt. Ik ben milder gaan denken over dingen in mijn leven die niet lukken.

Terugval
Annies verblijf in de kliniek wordt verlengd tot 45 dagen. Daarna volgt een periode waarin ze wekelijks een gesprek met een counselor van Solutions heeft. Ook sluit ze zich aan bij Anonieme Overeters, de AA-variant voor mensen met boulimia. Ze bezoekt regelmatig bijeenkomsten met lotgenoten en onderhoudt frequent telefonisch contact met hen. „Dat zal ik altijd nodig blijven houden. Op wilskracht red ik het niet.
Ze worstelt nog steeds met „het begrip machteloosheid en het me overgeven aan een hogere macht, stap 1 en 2 in het Minnesotaprogramma. Daar zit volgens mij de sleutel tot succes. Ik kan het niet alleen, maar het is zo moeilijk woorden te vinden die passen bij mijn gevoel en echt contact te maken met de mensen die me kunnen helpen. Ik schaam me nog steeds voor mijn verslaving en ben nog steeds met mezelf in onderhandeling over de vraag of ik wel verslaafd ben. Dat hoort bij het proces.
Als ze een sterke aandrang voelt om buitensporig te gaan eten, moet Annie een lotgenoot bellen. Dat blijkt te helpen om een extreme eetbui tegen te gaan. Desondanks is het sinds haar ontslag uit de Solutionskliniek verscheidene keren voorgekomen dat ze niet naar de telefoon, maar toch naar de voorraadkast met etenswaren greep. Door deze momenten van terugval laat ze zich niet uit het veld slaan. „Het is een kwestie van doorgaan.
Vooraf hoopte ze dat de opname in de kliniek „het begin van een verandering van ingesleten levenspatronen tot resultaat zou hebben. „Dat is inderdaad gebeurd. Ik voel me veel beter dan vroeger. Over hoe ze de toekomst ziet, laat ze zich voorzichtig uit. „Ik kijk niet te ver vooruit. Ik ben op de goede weg, maar ik moet alert blijven. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat ik ervoor zorg dat ik voldoende energie heb en niet te veel van mezelf vraag.

Ander mens
Voor ex-cocaïneverslaafde Jaap volgt na de opname in Voorthuizen een aanvullend programma van twee maanden in een kliniek in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad. „Daar ging de behandeling een stap verder dan in Nederland. Nadat ik hier onder ogen had gezien wat ik allemaal had aangericht, leerde ik daar naar mijn eigen gedrag te kijken. Ik moest gaan werken aan mijn angsten en onzekerheden, die ik lange tijd had weggestopt.
Hij krijgt onder meer handvatten aangereikt om op een goede manier met conflictsituaties om te gaan. „Ik bleek een peoplepleaser te zijn, iemand die beslissingen neemt op basis van wat anderen vinden. In Kaapstad heb ik geleerd mijn eigen mening te geven en duidelijk grenzen te stellen. Ik ben daar een totaal anders mens geworden. Ook ging ik inzien dat geluk niets met materiële zaken te maken heeft. Ik geniet nu van kleine dingen: een wandeling met de hond, de schitterende natuur of een gesprek met een vriend. Mijn emoties zijn niet meer afgestompt. Ik kan weer lachen en huilen.
Terugblikkend realiseert Jaap zich dat hij jarenlang heeft geleefd voor het grote geld. „Ook in het christelijke milieu waarin ik opgroeide, gold dat je het goed deed als je een grote auto en een groot huis had. Hij zegt zich al jong tegen de kerk en het geloof te hebben afgezet, wat zich versterkte naarmate hij meer in zijn verslaving verstrikt raakte. „Daarom wilde ik ook niet naar De Hoop in Dordrecht. Ik zat niet te wachten op hulp van mensen die me zouden willen bekeren.
Ironisch genoeg ging hij bij Solutions toch weer nadenken over het christelijke geloof. „Stap 2 van het Minnesotamodel stelt dat alleen een hogere macht ons weer geestelijk gezond kan maken. Iedereen vult dat op zijn eigen manier in. Als ik terugkijk op mijn leven, moet ik zeggen dat God mij heeft vastgehouden. Ik lees weer in de Bijbel, maar de stap naar de kerk is nog te groot. Ik ben mijn weg hierin aan het zoeken.
Als hij het afgelopen jaar overziet, is hij verwonderd over de verandering die hij heeft doorgemaakt. Hij is blij dat hij de afgelopen maand aan een nieuwe baan in de levensmiddelensector kon beginnen, nadat hij als ex-verslaafde niet meer welkom was in het bedrijf dat hij mede had opgericht. „Een van mijn valkuilen is dat ik mezelf weer ga verliezen in mijn baan. Ik moet blijven werken aan mijn herstel en geen excuses verzinnen om niet naar de bijeenkomsten van de Anonieme Narcotica te gaan. Het leven dat ik als verslaafde tien jaar lang heb geleid, wil ik nooit meer terug.

De naam Annie is op haar verzoek om privacyredenen verzonnen.

In het Nederlandse zorglandschap vormen ze een tamelijk nieuw verschijnsel: privé-klinieken voor mensen met psychische klachten en verslavingsproblemen. De verblijfsen behandelkosten vallen sinds kort binnen het basispakket van de zorgverzekering, waardoor de private zorg in luxe privéklinieken voor een breder publiek toegankelijk is geworden. Het aantal klinieken breidt zich nu gestaag uit.
Deel 1 van een verkenning in twee afleveringen: Solutions Center in Voorthuizen.

Solutions Center
In februari 2008 opende Solutions Center in Voorthuizen de deuren. De private ggz-instelling biedt vanuit een holistische benadering hulp aan verslaafden, al dan niet met een psychische stoornis. Een opname van 28 dagen kost 30.000 euro, inclusief drie maanden nazorg. Afhankelijk van de zorgverzekeraar krijgt de patiënt 70 tot 100 procent vergoed. Wie na een opname in Voorthuizen een periode naar de tweedefasekliniek in Kaapstad gaat, betaalt nog eens 1000 euro extra voor een vliegticket naar Zuid-Afrika.
Inmiddels zijn er ruim 300 patiënten in Solutions Center behandeld. Van hen is 72 procent na de opname clean gebleven, stelt directeur Don Schothorst. Een kleine 20 procent is een of meer keren teruggevallen, maar zou uiteindelijk het doel –geheelonthouding– hebben bereikt. Het gaat om voorlopige percentages. Patiënten van Solutions Center worden na het ontslag uit de kliniek vijf jaar gevolgd door het wetenschappelijk onderzoeksinstituut IVO, onderdeel van het ministerie van VWS.
Komend jaar wordt het aantal bedden in de kliniek in Voorthuizen volgens Schothorst verdubbeld tot zestig. Ook heeft hij plannen voor een tweede verslavingskliniek, speciaal gericht op jongeren van 18 tot 28 jaar. Een Nederlandse tweedefasekliniek, naar Zuid-Afrikaans voorbeeld, staat eveneens op de planning.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen