Zingen met betraande ogen

Het is niet verwonderlijk dat Ina een bijzonder plekje innam in het hart van haar vader gedurende de laatste jaren van zijn leven. Als enige dochter tussen vijf broers vormde zij gaandeweg de spil van het bezoek en de verzorging van prof. Moens, die tot op hoge leeftijd heel zelfstandig bleef. „Samen met mijn broers. We hebben een hechte band.
Ze glimlacht. „Het gezichtsvermogen van mijn moeder werd sinds 2000 plotseling veel minder. Deze ontwikkeling maakte dat de zorgverhoudingen anders kwamen te liggen. Een à twee dagen per week was ik in Rhenen om hen te helpen. Als ik de laatste jaren dan bij vader kwam, stond hij al in de voordeur. Met opgeheven vinger zei hij: Er zijn meer dan zes miljard mensen, maar er is er maar één mn dochter. Bescheiden: „Zet dat er maar niet in.
Adriaan Moens (1922) is afkomstig uit het Zeeuwse Koudekerke. Na zijn huwelijk met Sanderina Arnoldusen uit Wageningen woont hij een tijdje in Driebergen, daarna vestigt hij zich in Rhenen. Daar groeit ook Ina, de vierde in de rij van zes kinderen, op. Ze herhaalt het tijdens het gesprek enkele malen: „In een warm klimaat. Ze blikt er met genoegen op terug. „Er was onderlinge liefde en respect voor elkaar.

Rijstdorser
Moens, die zijn opleiding aan de Landbouwhogeschool in Wageningen volgt, wordt in 1961 aan datzelfde instituut - nu de Universiteit Wageningen - benoemd tot hoogleraar. Al voor die tijd is hij werkzaam voor de regering in de naoorlogse oogst- en voedselvoorziening. Dat zet zich voort in een specialisatie in de landbouwmechanisatie, waarna dit een vervolg krijgt over de landsgrenzen.
Eerst in Europa en later in de tropen. Moens zoekt naar oplossingen voor de honger, vooral als gevolg van het mislukken van oogsten en de snelle bevolkingsgroei. Hij is zijn tijd ver vooruit en actief met het uitwerken van kleinschalige oplossingen, waarmee de boeren in die landen zelf aan de slag kunnen gaan. Hij ontwikkelt een rijstdorser, die nog steeds in gebruik is.
Voor zijn werk is de professor vaak van huis. Hij maakt talloze reizen naar verre oorden. Ina Vergunst beklemtoont daarom ook de rol van haar moeder. „Het gezin draaide gewoon door tijdens de afwezigheid van mijn vader. Dat was aan haar te danken. Ze was zorgzaam, opgewekt, liefdevol, dapper en in staat om alles alleen te organiseren. Als vader thuis was, was hij ook druk. Jarenlang als ouderling en vervolgens daarnaast ook in allerlei functies in de zending en bij hulporganisatie Woord en Daad.

Dankwoord
Toch heeft ze de afwezigheid van haar vader, die vaak een week of drie achtereen in het buitenland vertoefde, niet als hinderlijk ervaren. „Dat klinkt misschien gek, maar hij was er toch altijd voor ons. Belangstellend, stimulerend. Op zijn eigen manier waardeerde hij de kwaliteiten van ieder kind en leefde hij met ons mee op een warme wijze.
Ze wonen in die periode in een huis met een enorme tuin, aan de rand van Rhenen. „We hadden wel buren, maar het oogde enigszins afgelegen.
Ina herinnert zich dat ze vaak buitenlandse gasten over de vloer kregen. „We hebben eens een grote barbecue gehad. In andere gevallen werden de gasten mee aan tafel genodigd. Moeder zorgde dan voor een mooi dineetje. Nu vraag je je af hoe ze dat allemaal deed, maar toen vond je dat heel gewoon. Ze deed dat met flair, het ging haar heel goed af. Natuurlijk hebben we als kinderen wel wat geholpen, maar toch...
Een bijzondere indruk laat bij haar het bezoek van een aantal landbouwspecialisten vanuit de hele wereld, waaronder ook de Oostbloklanden, achter. „Dat was tijdens een congres; ze waren om die reden in Nederland. Vader nodigde hen uit en er was een goede en open sfeer. De laatste avond wilden ze een dankwoord uitspreken voor hun verblijf bij ons en ze deden dat in de vorm van een lied. Ik weet nog dat ik de volle salon betrad op een moment dat die volwassen mannen zongen, met tranen in hun ogen. Ik weet natuurlijk niet wat er gezegd was, maar ik ben het nooit vergeten. Het moet over andere dingen dan de landbouw zijn gegaan, over iets wat hen diep raakte. Ik realiseerde me later dat zij weer teruggingen naar hun land, waarover ze hadden verteld. Onder het communistische juk, terwijl wij in vrijheid achterbleven.

Heel gewoon
Heel gewoon vindt ze in die tijd het werk van haar vader. „Als je daarover sprak met leeftijdsgenootjes, was er niets bijzonders. Als kind ben je kind, aldus Ina, die aangeeft zelf, net als haar vader, met allerlei zaken heel nuchter om te gaan. „Hij werkte in Wageningen, niet meer en niet minder. Ik kan me niet herinneren dat ik er toen ooit op ben aangesproken dat hij hoogleraar was.
Haar beide ouders moeten evenmin iets van drukdoenerij hebben. Ze zijn er ook niet in opgegroeid. „Zowel vader als moeder was afkomstig van de boerderij. Vader kon altijd met veel genoegen vertellen over de momenten dat hij achter de ploeg van zijn vader stond. Hij zag het hoogleraarschap als een gebruik van zijn talenten.
Die houding beïnvloedt ook de rest van het gezin. Adriaan Moens stimuleert zijn zoons en dochter om hun onderscheiden gaven te gebruiken. Ze werken nu in uiteenlopende beroepen, variërend van boer tot predikant. Ina zelf gaat na haar opleiding het onderwijs in.

Mooie verhalen
Als vader was de professor zichzelf, meent ze. „Duidelijk en wars van bijzaken. Hij liet altijd mensen in hun waarde en liet ze volledig uitspreken, maar als er dan essentiële zaken aan bod kwamen, had hij een uitgesproken mening. Zijn hele leven straalde hij de liefde van God uit. Hij wist zich diep afhankelijk van Hem.
Thuis is er een open sfeer. „Ik weet nog dat vader thuiskwam met het verhaal van een student die voor een tentamen helemaal niets had geleerd. Hij was vermoedelijk alleen in verband met de opkomstplicht komen opdagen. Op zijn papier stond alleen zijn naam en op het vlak daaronder de opmerking vindt u het hier ook zo leeg, professor? Mijn vader vond zoiets prachtig, hij kon er smakelijk om lachen. CSFR-studenten van de universiteit van Wageningen kwamen vaak bij ons thuis. Pa genoot van de avonden met hen. Hij leefde ook altijd mee met zijn studerende kleinkinderen en trakteerde hen op mooie verhalen uit zijn eigen studententijd in Wageningen.
Niet alleen de gang van zaken op de universiteit komt aan de orde. „Je hoorde ook wel eens dingen over de zending, maar je had als kind geleerd om een goed opsluitingsvermogen te ontwikkelen.
Daarnaast was hij gezaghebbend, benadrukt Ina. „Het was een krachtdadige figuur, die niet prat ging op zijn hoogleraarschap maar zijn maatschappelijke positie wel gebruikte om zijn mening naar voren te brengen. In de zending en ook bij Woord en Daad liet hij zien hoe groot de nood was en de anderen voelen dat ze daarvoor verantwoordelijk waren. Heb God lief boven alles en de naaste als jezelf, zei hij vaak. Dat betekende voor hem dat je naast anderen moest gaan staan en het goede voor hen zoeken, hen ook daadwerkelijk ondersteuning moest geven. Hij kon dat zeggen, daar had hij het gezag voor.

Onbekende snuiter
Thuis vertelt Moens veel over zijn reizen naar de tropengebieden. „Hij kon dat op een mooie wijze. We hoorden hoe de mensen leefden, over de rijkdom en schoonheid van die landen, maar ook over de honger en de armoede. Over wat er bereikt kon worden als er veranderingen in de landbouw zouden plaatshebben. Zijn enthousiasme voor dat werk kon hij goed overbrengen op anderen.
De wetenschapper bouwt in die jaren een grote collectie aan fotos, dias en films op over de gebieden die hij, soms vele malen achtereen, bezocht. Ina meent dat een groot deel van de verzameling, vooral het onderdeel van de rijstdorsers, later teruggegaan is naar de universiteit. „Dat was wel de bedoeling. Maar zeker weet ik dat niet.
Hij staat altijd klaar om anderen te helpen. „Hij was zorgzaam, aldus de dochter. „Toen ds. A. Vergunst een beroep naar Corsica had aangenomen, was mijn vader in de Verenigde Staten. Ds. Vergunst was in die tijd zijn predikant, want mijn ouders kerkten toen in Zeist. Vader maakte met de auto een omweg langs Corsica om er fotos te maken. Die wilde hij later bij de familie Vergunst afleveren. Dan weten ze waar ze terechtkomen, zo was zijn redenering. Hij dacht aan zulke dingen. Dat tekende hem.
Ze lacht, want het kan soms raar gaan. In Corsica is haar echtgenoot, een zoon van ds. Vergunst, geboren. „Toen we later onze schoonouders bezochten (haar schoonvader stond toen in Kalamazoo, AE), hebben we nog een kijkje in Corsica genomen. Een gemeentelid van meer dan 80 jaar vertelde over de tijd dat ds. Vergunst in zijn gemeente was. Hij had het toen over een onbekende snuiter uit Nederland die, nog voordat de dominee zijn intrede deed, een keer aan de deur kwam en de sleutels van de kerk vroeg. Hij was zomaar weer weg. Ik heb hem toen verteld dat dat mijn vader is geweest.

Psalmen
De herinneringen borrelen op. „Twaalf jaar geleden moest er bij hem een pacemaker worden geplaatst. Daar zie je natuurlijk tegenop. Ik stond voor de klas en een dag voordat hij naar het ziekenhuis zou gaan, stond hij op de stoep. Bij de school. Ik heb pa en ma mee de klas in genomen en al gauw gaf hij de kinderen een versje op. Dat was hij ten voeten uit: niet afwachten, maar het initiatief nemen. Het Mosterdzaadje in Gortel is prachtig gelegen in het bos, een goede omgeving om voor de afleiding een mooi tochtje te maken. Een kind had toen net een dode muis gevonden. Het stond voor het raam en liet het beest aan zijn staart bengelen. Prachtig vond mijn vader dat.
Zijn kerkelijk denken blijft al die jaren hetzelfde. „Ik meen dat hij vanuit Zeist nog een tijdje christelijk gereformeerd heeft gekerkt, maar toen was ik nog te jong om me van deze dingen bewust te zijn. Vader was een bevindelijke man, totaal niet kerkistisch en als vader, ouderling en hoogleraar heel consistent. Altijd dezelfde.
Vader en moeder hadden beiden een psalm die zij graag zongen. Bij moeder was dat psalm 25 vers 2: Heer ai maak mij Uwe wegen. Vader gaf graag psalm 68 vers 10 op: Geloofd zij God met diepst ontzag. Hij vertelde ons dat hij dat als kind al op vrijdagmiddag altijd zong. Op de lagere school in Koudekerke, voordat ze naar huis gingen. Thuis werden die psalmen vaak gezongen.
Of ik door mijn vader gestempeld ben? Zijn afhankelijkheid van de Heere, waardering en liefde droeg hij zeker op je over, zeker de laatste jaren van zijn leven.
Hij hield ons vaak een tekst uit Zefanja 3 vers 12 voor: Maar ik zal in het midden van u doen overblijven een ellendig en arm volk. Maar hij vergat ook het resterende deel van die tekst niet: Die zullen op de Naam des Heeren betrouwen. Dat beïnvloedt je leven.

Prof. dr. ir. Adriaan Moens
„Een van de belangrijkste Europese technici op het gebied van de aangepaste landbouw in de tropen en subtropen. Zo omschreef een collega ooit prof. dr. ir. A. Moens, die in 1985 een eredoctoraat van de landbouwuniversiteit in het Duitse Giessen kreeg.
Adriaan Moens wordt in 1922 in het Walcherse Koudekerke geboren. Daar ontstaat de warme band met het agrarisch bedrijf, op de boerderij van zijn ouders. Menig keer loopt hij achter de door paarden getrokken ploeg. Begin jaren '40 begint Moens zijn opleiding aan de Landbouwhogeschool in Wageningen. Moens was toen al benoemd als hoofd van de afdeling Arbeid en Organisatie bij het Instituut voor de Landbouwtechniek en Rationalisatie (ILR).
In 1961 volgt zijn benoeming tot hoogleraar aan de Landbouwhogeschool. Moens houdt zich bezig met landbouwbedrijfsmechanisatie. Als de Nederlandse regering hem in 1967 vraagt een onderzoek te doen naar verbetering van de rijstproductie in Suriname, is dat het begin van een nieuwe periode. Moens richt zich meer en meer op de tropische landbouw. Als de Wereldvoedselorganisatie FAO van de activiteiten van Moens in Suriname hoort, vraagt zij de Wageningse hoogleraar onderzoek te doen naar mogelijkheden voor mechanisatie van de rijstteelt in de Derde-Wereldlanden. In de jaren erna ontwikkelt Moens, samen met het bedrijfsleven, een kleine (rijst)dorsmachine die op een karretje achter een ezel kan worden geplaatst. De opgedane kennis geeft Moens vanaf 1974 door aan studenten tijdens colleges tropische landbouwtechniek. Doordat de Wageningse hogeschool (later universiteit) sterk internationaal gericht is en veel studenten uit ontwikkelingslanden ontvangt, verspreidt de deskundigheid van Moens zich snel.
Zijn kennis zet Moens daarom ook in ten bate van het deputaatschap van de Zending Gereformeerde Gemeenten (1974-1993) en als adviseur ten bate van de stichting Woord en Daad. Moens dient van 1965 tot 1971 als ouderling de Christelijke Gereformeerde Kerk in Veenendaal en van 1973 tot 1998 als ouderling de Gereformeerde Gemeente in diezelfde plaats. Als deputaat zet Moens zich van 1974 tot 1990 in voor de studerenden binnen zijn kerkgenootschap.

Volgende keer: Brand Overeem over schrijver Jac. Overeem.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen