Politiek van de wanhoop

Een nieuw en tegelijk zo raar woord had hij daags ervoor gemunt tijdens de zogeheten Algemene Beschouwingen, het in september, direct na Prinsjesdag, in de Tweede Kamer gevoerde debat over de kabinetsplannen voor 2010. De naam was die van Geert Wilders, het woord was ‘kopvoddentax’, de gangen en lokalen waren die van het Wartburg College, locatie Guido de Brès in Rotterdam-Lombardijen. Men zegt dat er onder leerlingen op reformatorische scholen veel sympathie voor Geert Wilders zou bestaan. Ik geloof dat niet. Natuurlijk zijn er jongens, vooral jongens, stoere jongens, die met een zekere bravoure instemming met zijn politiek betuigen. Maar de meeste leerlingen zijn vooral bang dat het lot dat nu een religieuze minderheid treft – de beledigende behandeling van moslims door een spraakmakende seculiere minderheid – straks ook hen als religieuze minderheid zal treff en. Dat zij, als herkenbare christenen, straks aan de beurt zijn. Ze denken in meerderheid dat de ruimte voor christenen in de Nederlandse samenleving steeds kleiner zal worden. De verzekering van Wilders dat een Joods keppeltje of een reformatorisch hoedje hem niet kunnen schelen, heeft hen niet gerustgesteld. Het voorstel van Wilders om een hoofddoekjesbelasting in te voeren, is zonder twijfel het meest spraakmakende moment uit het politieke jaar 2009. Het ging om de denigrerende woordkeus – een ‘tax’ op het ‘vod’ dat moslima’s op hun ‘kop’ dragen – en om de argumentatie: een hoofddoek is een vervuiling van het straatbeeld en de vervuiler betaalt, en die immigranten hebben ons miljarden gekost en we gaan nu eens iets op ze terugverdienen (‘1000 euro per hoofddoek per jaar’). Van Wilders wisten we al dat hij in ethisch opzicht niet voor de meest liberale liberalen onderdeed. Zo vond hij dat homoseksuele soldaten hun uniformen mochten dragen bij de Gay Pride en was hij voor stamcelonderzoek met menselijke embryo’s. Daar stonden heldere standpunten op andere terreinen tegenover: Wilders is tegen de Europese Unie als supermacht, tegen het gesloten Haagse politieke systeem en tegen de islamisering van het land. De SGP moest bij de Europese verkiezingen in juni de les leren dat het niet goed is een juk aan te trekken met linkse gelovigen. Christelijke kiezers hebben bovendien vaak het idee dat hun partij(en) al te zeer onderdeel van het Haagse spel is/zijn geworden, en dat zij in het debat over immigratie en integratie minder helder zijn dan de PVV.

Brok graniet
We wisten het al langer, maar sinds september is voor iedereen op onovertrefbare wijze duidelijk geworden dat Wilders een politiek van de wanhoop bedrijft. Een hooggeleerd socioloog, Jacques van Doorn, heeft de aanwezigheid van de islam in Nederland eens vergeleken met een brok graniet in de Nederlandse polder: het ligt er te liggen, het gaat niet weg en het past er niet. Er zijn mensen die denken dat het allemaal vanzelf wel goed komt, zolang we de moslims maar niet boos maken en veel thee met hen drinken. Er zijn mensen die denken dat het allemaal niet vanzelf goed zal komen, dat er duidelijke grenzen moeten worden gesteld en stevige debatten moeten worden gevoerd, maar die niet uitsluiten dat zich een vorm van de islam kan ontwikkelen die in de Nederlandse polder inpasbaar is. En er zijn mensen, of beter; er is één politieke groepering die dat laatste als naïef van de hand wijst. De islam past niet en zal zich nooit aanpassen. Wat kun je dan nog doen? Ze wegpesten. Bijvoorbeeld door een ‘kopvoddentax’ te bepleiten en moslims daarmee het gevoel te geven dat ze hier niet langer welkom zijn. Dat dat pesten Wilders’ enige bedoeling was, blijkt wel uit het feit dat het voorstel tot zo’n hoofddoekenbelasting op geen enkele manier was uitgewerkt tijdens de latere discussie over het Belastingplan voor 2010.

Onvermogen van anderen
Internationaal gezien staat Wilders overigens niet alleen. Moslim-intellectuelen waarschuwen hun geloofsgenoten die zich aan wangedrag te buiten gaan al langer: stoppen, want de autochtonen worden het zat en gooien ze eruit. In de Verenigde Staten zijn science fiction-romans verschenen waarin de Amerikaanse marine opstoomt naar Vlissingen, Den Helder en Delfzijl om Marokkanen terug te brengen naar Marokko. Het is een bekend verschijnsel in het leven: wanneer je geen inhoudelijk verweer hebt, ga je op de man spelen. Zo is de electorale populariteit van Wilders voor een groot deel ook te danken aan het onvermogen van de anderen om Wilders met een sterk inhoudelijk verhaal tegemoet te treden en die daarom hun toevlucht nemen tot beschuldigingen: Wilders zou een racist zijn, een fascist, een rechts-extremist, een NSB’er. Volgens wetenschappers en collega-politici vormt hij een bedreiging voor de sociale cohesie en de democratische rechtsstaat. Maar kiezers laten zich niet meer bang maken, en bij ontstentenis van een deugdelijk alternatief blijven ze hun proteststem op Wilders uitbrengen, nu nog in de polls, straks misschien ook (opnieuw) bij echte verkiezingen. Zo lijken we met z’n allen af te stevenen op een clash die we geen van allen willen.

Op drift geraakt
Zijn er dan geen lichtpuntjes? Ik denk van wel, al ben ik misschien een onverbeterlijke idealist. Soms heb ik het idee dat steeds meer mensen gaan beseffen dat de wilde gekte van het maatschappelijke en politieke debat aan het licht brengt dat we in Nederland van te veel goede dingen uit het verleden afscheid hebben genomen. Dat we als samenleving ontworteld en daarmee op drift zijn geraakt. Het optreden van Bas van der Vlies bij Pauw & Witteman leek de daar aanwezigen te herinneren aan een tijd en een traditie die immuun waren voor modieuze vervoeringen en rusteloze grensoverschrijdingen. Ik schreef zelf dit jaar een boek over ds. Doornenbal en een journalist van de VPRO (!) zei me dat hij na lezing van het boek had geconcludeerd dat dit het probleem in Nederland is: dat we dingen verloren hebben en dat dat verlies geen eens meer pijn doet. Een zoektocht naar wat we verloren hebben, moet toch met dit besef beginnen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen