De traditie voortzetten

Het klompenschuurtje’ heet haar werkplaats. In een afgesloten deel van een grote en moderne loods achter een vrij nieuwe woning in Aarle-Rixtel werkt Nicole van Aarle gestaag aan de inrichting van haar eigen werkomgeving. Deed ze de afgelopen jaren veel met haar vader in zijn werkplaats, de laatste maanden is ze tussen de bedrijven door druk met het inrichten van haar eigen klompenatelier. Er staan enkele antiek ogende machines en voor de werkbank zijn de traditionele klompenmakersattributen met bijbehorende lepelboor en trekmes opgesteld. Deuren, wanden en het balkenplafond krijgen, net als het gereedschap en de machines, de uitstraling van vroeger. Een houtkachel completeert straks het geheel. Hoewel het klompenmakersvak de oorspronkelijk uit Sint Oedenrode afkomstige familie in de genen zit, was Nicole tot vier jaar geleden niet van plan zich te bekwamen in het maken van houten schoeisel. Traditioneel mannelijke beroepen trokken haar niet. „Ik heb een tijd bij Defensie gewerkt en ben ook vrachtwagen-chauffeur geweest.” Haar vader sputterde tegen toen ze hem vroeg het vak te leren. „Je kunt er de kost niet mee verdienen, zei hij, maar hij ging uiteindelijk toch overstag.” Nu is ze de enige en voor zover bekend ook de eerste vrouwelijke klompenmaker van Nederland. „Of er vroeger ooit vrouwen in dit vak werkzaam zijn geweest, weten we niet zeker. Maar het ligt niet voor de hand. Vrouwen werden wel vaak ingezet bij het schuren en afwerken en bij het schilderen van klompen.”

Einde fabriekje
Ook haar opa en overgrootvader waren klompenmaker. De omgeving - Sint Oedenrode gaat graag als hét klompendorp door het leven - telde er 122. „Nu is er bijna niemand meer, alleen Liempt telt er nog eentje.” De regio dankt de opkomst van de klompenmakerij aan de aanwezigheid van talrijke populieren, samen met de wilg bij uitstek een geschikte houtsoort voor het maken van klompen. Nicole schat het aantal mensen in Nederland die nog in staat zijn handmatig uit een blok hout een klomp te maken op ongeveer twintig. „Variërend van mensen van ver in de tachtig tot mensen van mijn leeftijd. Daarnaast heb je nog een aantal fabriekjes waar klompen machinaal worden vervaardigd. Ook hun aantal is in de loop des tijds flink afgenomen.” Een oom van Nicole hield er onlangs mee op. Dat betekende ook het einde van zijn fabriekje. Nicole oefent dagelijks met de traditionele gereedschappen. „Met een paar gewone klompen ben je al gauw drie tot vier uur bezig. Dan heb je een droogtijd van een week of drie en de afwerking. Dat verdient zich nooit terug als je het vergelijkt met een machinaal gemaakt stel. De prijzen daarvan liggen tussen de 10 en de 23 euro.” Nederland wordt vereenzelvigd met molens, tulpen en klompen. Nicole rekent met dat laatste af, want „klompen zijn oorspronkelijk afkomstig uit Frankrijk”. Daar werd er niet zoveel mee gedaan. In België, een deel van Duitsland en de Scandinavische landen en vooral Nederland werd het houten schoeisel wel populair.

Tbs-kliniek
Het oude ambacht is vrij zwaar, waardoor vermoedelijk niet veel jonge meiden haar voorbeeld zullen volgen. „Kloven, boren en schaven. Je staat voorover gebogen en moet veel kracht zetten.” Het is echt zichtwerk, er is geen mal voorhanden en de klompenmaker heeft niets aan tekeningen. Kun je met het echte vak de kost niet verdienen, Nicole probeert op tal van andere manieren met haar klompen bezig te zijn en zo nog enige verdienste uit haar vaardigheden te peuren. „In de zomer geef ik demonstraties, het is nu topdrukte. Beurzen en markten, ik kom overal. Van kermissen tot de Keukenhof en van een tbs-kliniek tot een pretpark. Bedrijven vragen me soms voor demonstraties en ik ben ook in Duitsland en Zweden geweest.” Daarnaast geeft ze workshops voor het beschilderen van klompen en kleurt of beschildert ze op aanvraag. „Kijk, die klompen daar aan de wand hebben de handtekening van de Van Aarles.” Ze zijn voorzien van bruine banden, een kruisje, een streepje en een rood driehoekje. „Mensen denken dat het beschilderen van een klomp eenvoudig is, maar dat valt tegen. Alles is rond en bol.” Ze schildert voor bedrijven, groepen gasten en voor de verkoop. In allerlei kleuren, soms met ingebrande letters, voor kinderen en volwassenen. Klompen worden soms gepimpt of geschikt gemaakt om een plekje aan de muur te krijgen met een bloem erin. In haar ‘winkel’ staan verder bijzondere klompen: met (rol)schaatsen eronder of voorzien van hakken. „Moet je te veel klompen beschilderen, dan kun je gebruik maken van een transfer, een soort sticker die erop wordt geplakt. Persoonlijk vind ik dat niets, er gaat niets boven een met de hand beschilderde klomp.”

Souvenirklompen
Er hangen ook souvenirklompen. De vraag daarnaar neemt wel toe. De meeste souvenirklompen komen tegenwoordig uit China. Een vreselijke ontwikkeling, vindt Nicole. „De vorm deugt soms van geen kant, de kleuren verschillen. Maar er is geen enkele fabriek in Nederland die ertegen kan concurreren.” Ze probeert op allerlei manieren het klompenmakervak te promoten, doet mee aan wedstrijden, is actief bij de jaarlijkse klompendag en bij keuringen en is betrokken bij een stichting die zich wil inzetten voor het behoud van het ambacht. „Ik wil de traditie voortzetten. Daarom ben ik ermee begonnen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen