Rusthuis voor rundvee

In een mouwloos zwart shirt zit Bert Hollander (40) aan de woonkamertafel in zijn sobere onderkomen. Het werk van vandaag is gedaan, en hij vergunt zich de uitspatting van een kop koffie en een sigaret. Een vetpot is het niet bij de wonderlijke veehouder in het Friese Zandhuizen. Zelf zit hij daar niet mee. Er zijn belangrijker zaken in het leven dan geld. Zoals het lot van koeien, die door de verzakelijking van het agrarisch bedrijf degradeerden tot melkfabrieken. Om maar te zwijgen over de stieren, sinds de introductie van kunstmatige inseminatie enkel goed voor de slacht. Hollander kan het niet meemaken, en gaat zijn eigen weg. Tussen stokoud vee dat hij al jaren verzorgt. Dieren die niet hoeven te presteren en te produceren. De Zandhuizer groeide op in de boerderij achter de desolate schutting. Die doet nu dienst als schuur voor de huidige bewoner, die een nieuwe woning liet zetten. Hollander breidde op zijn terrein de oude rundveestal uit met een schuur voor zijn aftandse machinepark. In de schuur timmerde hij een verblijfplaats voor zichzelf af. Dicht bij het vee dat aan zijn zorgen is toevertrouwd. Aan de wand hangen foto’s van dieren die hem bijzonder dierbaar zijn.

Stichting
Zijn vader molk tot 1995 zo’n twintig koeien. „Toen ging hij scheiden, op z’n ouwe dag. Ik kon de stal overnemen, met anderhalve hectare land en twee koeien. De rest van het vee ging weg voor het leven, Riekie en Linda waren voor de dood. Dat vond ik niet zo’n goed idee.” Op z’n dertiende werd de boerenzoon al vegetariër. „Dat is toch niet zo vreemd? Je ziet vanaf de eerste rang wat voor dieren het zijn. Vriendelijke beesten, die niet dood willen. De radeloosheid van koeien als ze uit de kudde worden gehaald, daar kan ik niet tegen.” De nieuwe staat van leven maakte hem minder geschikt voor het reguliere boerenbestaan. „Ik ging in de muziek en de geluidstechniek. Dit leek me een goeie plek voor een studio, maar dat is er niet van gekomen. Een boer in de omgeving had ook een koe die hij niet naar de slacht wilde doen. Kennissen van m’n zus net zo. Van het een kwam het ander.” In 1996 bracht hij het werk onder in Stichting De Leemweg. Hollander is voorzitter, zijn vriend Rien van den Bergh secretaris-penningmeester. Dankzij zo’n zevenhonderd donateurs weten ze rundvee uit handen van de slachter te houden. Linda groeide uit tot het boegbeeld van De Leemweg. „Die is 24 geworden. Dit jaar is ze overleden. Ze kreeg ergens een bloeding en was in een kwartier vertrokken.”Sinds ’98 is Hollander fulltime actief voor de stichting, die inmiddels over vijftien hectare land beschikt. Door de aandacht van de media stroomde het vee toe. „Ik heb nu 35 koeien en drie stieren. Daar heb je een volle dagtaak aan. De meeste dieren staan in de wei, alleen de moeilijke heb ik op stal.” Het verloop is gering. „De Algemene Inspectiedienst wist vorig jaar te melden dat 21 van de veertig koeien hier langer dan tien jaar stonden. Terwijl de gemiddelde leeftijd van een koe in Nederland nog geen vier jaar is.” Dit jaar heeft Hollander al zes doden te betreuren. „De gemiddelde leeftijd bleef stijgen, maar er is natuurlijk wel een grens. Elles en Esther zijn nu met 22 jaar het oudst.” De term rusthuis zal de beheerder van de zorginstelling voor rundvee niet gebruiken. „Het is een dynamische kudde. Ze houden elkaar behoorlijk bezig, maken plezier en hebben af en toe ruzie. Bij tijden wordt ook wat van ze verwacht. Als ik de stal schoonmaak, moeten ze me niet voor de voeten lopen. Koeien zijn kuddedieren en willen ook jou in hun rangorde plaatsen. Nieuwe dieren gaan lopen klieren, om de grenzen af te tasten. Bij honden en katten is het niet anders. Ben je in dienst van de kat, of heb je ook nog wat te melden.”

Uitgeknipte oormerken
Het vee komt langs verschillende kanalen binnen. Een deel van de koeien is afkomstig van boeren die de dieren te karakteristiek vonden voor een einde in het slachthuis. „Afgelopen zomer kregen we een drachtige koe via de politie in Friesland. Ze liep op een verlaten weggetje tussen Grou en Leeuwarden, totaal verwaarloosd. De oormerken waren eruit geknipt. Helaas heeft ze het niet gehaald.” Binnenkort arriveren twee nieuwe koeien. Dan heeft Hollander de stal weer vol. „We werken met een wachtlijst. Is er ruimte, dan bellen we even rond om te horen waar de nood het hoogst is.” Aan de meeste dieren is door de gezonde voeding en goede verzorging niet te zien dat ze hoogbejaard zijn. Zo nodig schakelt de alternatieve boer een dierenarts in, ongeacht de leeftijd van de koe. „Die bepaalt hier zelf wanneer ze overlijdt. Als ze niet meer wil, houdt het op. Dat kan van de ene dag op de andere zijn. Heel bepalend is de aard. Esther is helemaal niks meer, al haar gewrichten zitten vast, maar ze gaat door op haar karakter. Aan die koe ben ik heel erg gehecht geraakt. Waarom weet ik niet, want er is werkelijk niks mee te beginnen.”

Slachthuis
Voor in de stal staat de voorheen naamloze Piemontees die afgelopen winter in Haaksbergen uit het slachthuis ontsnapte, en buiten een spoor van vernielingen naliet. Bibi, een Amsterdamse sympathisant van De Leemweg, hoorde via de pers van het lokale drama, spoorde de eigenaar van de koe op en kocht haar vrij. Het dier kreeg de naam Felius, naar koeienschilder Marleen Felius. Claartje, een 17-jarige Belgische Blauwe, ontsnapte dertien jaar geleden uit een slachthuis in Koudum. Haar vlucht voor de politie en een dierenarts eindigde destijds in de etalage van een kunstenaar. Twee broers redden de koe uit de handen van haar vervolgers, en brachten haar naar Zandhuizen. Daar baarde ze in het weiland van De Leemweg op eigen kracht een stiertje, dat de naam Rinus kreeg. Naar een van de redders van zijn moeder. Rinus is inmiddels dertien jaar oud. Met zijn moeder leidt hij een rustiek bestaan. Onder hetzelfde dak als Victoria, die ook uit een slachthuis wist te ontvluchten. „Victoria is zes dagen op de vlucht geweest voor ze haar te pakken hadden”, zegt Bert. „Ze is nog altijd niet aaibaar. Begrijpelijk.”

Kriebelen
Hindi, een Franse vleeskoe, ontfermde zich over de geit die afgelopen winter naar De Leemweg kwam. De speelse hea gebruikt de bejaarde koe als bed, klimrek en schuilplaats bij regen. „Ze verzint steeds weer wat nieuws”, constateert de stoïcijnse Hollander. Achter het duo scharrelt een koppel kippen. De inwoner van Zandhuizer wordt in zijn levenswerk bijgestaan door een groep vrijwilligers. Schrijfster Bibi Dumon Tak verzorgt de nieuwsbrieven, een Rotterdammer houdt de donateursadministratie bij, een vrijwilliger in Gelderland beantwoordt de vragen die via de website worden gesteld, een vriend komt regelmatig de klauwen van de dieren bekappen. Daarnaast zijn er sympathisanten die acties op touw zetten. Zo organiseerde een Amsterdamse kapster onlangs een veiling van schilderstukken met koeien voor De Leemweg. Hollander ontvangt van de stichting een onkostenvergoeding van 325 euro per maand. Daar moet hij zich van zien te bedruipen. „Soms is het inancieel heel moeilijk, soms heb je het wat ruimer. Ik doe het ook niet voor mezelf, maar voor de koeien.” Een roeping wil hij het niet noemen. „Is het voor u een roeping om journalist te zijn? Je doet wat je denkt te moeten doen. Als een koe naar me toe komt om zich te laten kriebelen, weet ik waarvoor ik het doe.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen