Zebra in ’t zand bij De Haere

Grommend bijt de terreinwagen van boswachter John ter Horst zich vast in een helling op de zandverstuiving van De Haere. Hoewel de vierwielaandrijving is ingeschakeld, redt de Grand Vitara het niet.
Ter Horst laat de wagen terugrollen en neemt een andere route. Ruimte genoeg.
Maar ook op de vlakke route is het uitkijken geblazen. Het mulle zand lijkt de terreinwagen in de houdgreep te willen nemen. „Hij moet blijven rijden, anders staan we zo meteen vast”, gromt Ter Horst. Achteruit en weer vooruit. En dan gaat het vol gas richting de bosrand. Gered.
„Je kunt hier beter wandelen dan rijden”, glimlacht Ter Horst. „Veel gezonder en rustiger.” Veel wandelaars zijn er deze morgen niet te zien. Dat komt vast door de gestage regen. Maar volgens Annemarie Beeke uit Staphorst is het altijd heerlijk rustig op de zandverstuiving tussen Doornspijk en ’t Harde. „Je kunt er lekker een eind sjouwen zonder dat je iemand tegenkomt.”

Tankmos
De familie Beeke komt graag naar De Haere.
„De volwassenen voetballen en graven - met de nodige veiligheidsmaatregelen - gangen van zo’n twee meter diep. De wat oudere jeugd gaat vliegeren, tennissen, badmintonnen of boompje klimmen”, zegt Beeke. Eén advies heeft de Staphorster wel. „Je moet er alleen niet komen bij 30 graden; dan verschroeien je voeten. Of als het heel hard waait; dan zit alles onder het zand.”
Zandverstuivingen zoals De Haere zijn uniek in Europa, volgens Ter Horst. „Ga eens naar Duitsland, daar vind je dit niet meer.” Eigenaar het Geldersch Landschap doet er dan ook alles aan om de zandvlakte open te houden. Ter Horst wijst naar een gedeelte naast de zandverstuiving waar twee jaar geleden veel bomen zijn gekapt. „Als we dat niet doen, rukt het bos steeds verder op.”
Een van de eerste pioniers op het kale zand is het grijs kronkelsteeltje, een mossoort dat in de volksmond ook wel ‘tankmos’ wordt genoemd.
„Je ziet dit mos veel op militaire terreinen waar veel tanks rijden, die het zand los houden. Vandaar de bijnaam tankmos. De Haere staat bekend om zijn vele mossoorten.”

Mijngangen
Zo’n honderd jaar geleden zag De Haere er volgens Ter Horst heel anders uit. „Het was een kale vlakte. Veel zand en af een toe een beetje hei.” De heide werd gebruikt door boeren uit de omgeving. Zij legden de heideplaggen in hun stallen, de zogeheten potstallen. Het mengsel van heide en mest werd uitgestrooid over de akkers.
Toen de kunstmest zijn intrede deed, was de heide overbodig geworden. Grootgrondbezitters beplantten hun gebieden met grove dennen. Het hout daarvan werd gebruikt om mijngangen te onderstutten. „Het hout spreekt voor het breekt”, zeiden mijnwerkers van dennenstammen. Als het hout begon te kraken, hadden zij nog tijd om weg te komen voordat de boel instortte.

Afbranden
Naast de zandverstuiving probeert Het Geldersch Landschap ook de heide van De Haere in stand te houden. Ter Horst wijst naar de vele jonge dennenboompjes tussen de heideplanten. „Hoog tijd dat we hier weer eens met een groep vrijwilligers doorheen gaan om al die boompjes weg te halen.”
Het gras dat her en der tussen de heideplanten groeit, moeten de Veluwse heideschapen weggrazen. „Die laten helaas nog behoorlijk wat staan. We hebben in Nederland ook paarden en runderen om de vergrassing tegen te gaan, maar er is nog geen dier gevonden dat alle soorten gras weggraast. Vroeger lieten beheerders stukken hei gecontroleerd afbranden in februari. Dat ging prima. De hagedissen en adders zitten in de winter toch diep in de grond, dus hadden er niet onder te lijden. Maar het mag niet meer.”

Minidierentuin
Educatief boswachter Ter Horst weet enorm veel te vertellen, maar als hij even stil blijft, is het geluid van het voortrazende verkeer op de aangrenzende snelweg A28 duidelijk te horen. „Dat is voor de echte rustzoeker misschien een storende factor, maar de mensen die hier vaker wandelen weten niet beter.”
De onwetende wandelaar komt nog iets niet-natuurlijks tegen. Aan de zuidkant van de zandverstuiving ziet hij plotseling een zebra achter een hek in het zand liggen. Het Afrikaanse dier wordt vergezeld door een kameel en een soort antilope. Een particuliere eigenaar heeft blijkbaar een soort minidierentuin achter zijn huis. Nieuwsgierig kijken de dieren de wandelaars na. Die genieten met volle teugen van het relatief onbekende stukje typisch Veluwse natuur dat De Haere heet.

Dit is het zevende artikel in een serie over natuurgebieden waar van alles te beleven is. De artikelen staan afwisselend in het Reformatorisch Dagblad en Terdege.
Zie www.rd.nl/natuuralsavontuur als u ook een natuurgebied wilt aanbevelen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen