Polderjongen met een ambtsketen

Zijn werkkamer heeft Pieter Verhoeve (31) in het stadskantoor van Oudewater. Bezoek neemt hij bij voorkeur mee naar het monumentale stadhuis. Met aanstekelijk enthousiasme maakt de kersverse burgemeester me deelgenoot van de historie van het eeuwenoude pand.
Een kolossaal schilderij in de Schepenenkamer, vervaardigd rond 1650, verbeeldt de verwoesting van Oudewater op de zevende augustus van het jaar 1575.
Omdat het stadje partij had gekozen voor Oranje. „Bij die slachtpartij is ongeveer de helft van de bevolking omgekomen, waaronder de familie van Arminius. Arminius zelf studeerde op dat moment in Duitsland. Toen hij terugkwam, waren zijn ouders vermoord en was het ouderlijk huis verwoest. Het is niet zo vreemd dat je dan gaat nadenken over Gods voorzienigheid.”
Nog elk jaar wordt op de zondag na 7 augustus bij het schilderij een dodenherdenking gehouden. In de naastgelegen raadszaal prijken boven de schouw de woorden ‘Ius civibus servit’. „Die heb ik bij mijn installatie geciteerd. ‘Het recht dient de burger.’ Met mijn historische en juridische achtergrond voel ik me hier helemaal op mijn plek. Alles wat ik tot nu toe heb gedaan, valt op deze post samen.”
De kelder van het stadhuis werd gebruikt voor opnames van Swiebertje, de olijke landloper die in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw een massa Nederlanders aan de beeldbuis bond. „Ook ik vind Swiebertje leuk”, bekent Verhoeve.

Politieke belangstelling
Gezeten achter de tafel in de Schepenenkamer blikt de van origine oud gereformeerde historicus terug op zijn weg naar het burgemeestersambt. Liefde voor het verleden en eerbied voor de traditie brachten hem tot de studie geschiedenis. Binnen vier jaar voltooide hij de academische opleiding. „Inmiddels gaf ik parttime les op de locatie Marnix van Het Wartburg College en was ik getrouwd.”
Na het behalen van de bul ging hij fulltime geschiedenis geven. Daarnaast doceerde hij aan de lerarenopleiding van Hogeschool Driestar Educatief, werkte hij mee aan de geschiedenismethode Bronwijzer, publiceerde hij in het blad Transparant en raakte hij betrokken bij de Stichting Studie Nadere Reformatie. De resterende tijd was hij actief voor de SGP-jongeren. „Ik werd hoofdredacteur van het blad In Contact.”
Politieke belangstelling kreeg hij met de paplepel ingegoten. „Mijn opa bezocht de partijdagen van de SGP, mijn vader zat in de gemeenteraad van Bleskensgraaf, ooms waren actief lid van kiesverenigingen. Ik vergeet nooit de dag waarop ik als ventje van pakweg twaalf jaar Van der Vlies een hand kon geven, op een avond van de kiesvereniging. Dat maakte diepe indruk op me.”

Advocaat
Vanwege de beperkte arbeidsperspectieven voor een historicus ging hij in de avonduren rechten studeren. Ook dat ging voorspoedig. „Met vier jaar was ik klaar. Niet omdat ik zo’n briljante kerel ben, maar door hard te werken.” Advocaat Arjan Klaassen, een kameraad uit de wereld van de SGP-jongeren, bracht hem in contact met Bouwman Van Dommelen Advocaten. „Daar heb ik van 2008 tot 2012 met plezier gewerkt.”
Dat hij ambitieus is, wil Verhoeve niet ontkennen, al smaakt het woord hem slecht. „Ambitie heeft in onze gezindte een negatieve klank. Mijn belangrijkste drive is iets te kunnen betekenen voor anderen. Als ik mijn eigen belang voorop had gesteld, had ik beter advocaat kunnen blijven.”
Het dienen van de publieke zaak beschouwt hij als een roeping.
„Psalm 24 zegt het heel mooi: ‘De aarde en haar volheid zijn, des Heeren koninklijk domein.’ Het mag ons niet onverschillig zijn hoe het daar toegaat. Ik onderschrijf van harte de notie van het vreemdelingschap, maar er is meer. We zijn voor deze aarde geschapen en hebben ook in het hier en nu een opdracht. Dat is wezenlijk voor het calvinisme. Mede daarom heb ik van jongs af een enorme betrekking op de aarde. Recent trof het me hoe Tim Keller vanuit de Bijbel laat zien dat een christen ook verlangen krijgt naar sociale gerechtigheid. Het wel doen aan anderen, juist de zwakken.”

Burgemeester
In Dordrecht probeerde hij daaraan invulling te geven als burgerraadslid voor de fractie van de CU/SGP. „We hebben als fractie echt heel mooie dingen voor Dordt kunnen realiseren, vanuit een positieve agenda. Christenen zijn niet primair tegen, maar voor allerlei zaken. Voor zondagsrust, voor voedselhulp aan de armen, voor bewust cultuurbeleid”
Het was burgemeester Brok van Dordrecht die hem adviseerde een gooi te doen naar het burgemeesterschap. Een assessment bewees zijn geschiktheid voor dit ambt. De kabinetschef van de Commissaris van de Koningin van Zuid-Holland wees hem op de vrijkomende post in Oudewater. „Op een dag ben ik met mijn vrouw hiernaartoe gereden. Op de Markt hebben we een kop koffie gedronken, te midden van historische gevels. We waren meteen verkocht.”

Van de 59 sollicitanten had de helft ervaring als burgemeester of wethouder. „Ik ging ervan uit dat ik kansloos was. Tot mijn verbazing werd ik toch uitgenodigd. Na verschillende gesprekken ben ik door de vertrouwenscommissie unaniem voorgedragen. Het is onbeschrijflijk wat je dan voelt.”
Met de term ‘SGP-burgemeester’ kan Verhoeve niets. „We hebben het toch ook niet over een SGP-rechter, SGP-ambtenaar of SGP-politieman? Hét kenmerk van een burgemeester is juist dat hij boven de partijen staat. Ik wil er zijn voor heel Oudewater.”

Ketting
Om de belangen van het historische stadje en de bijbehorende kernen zo goed mogelijk te kunnen behartigen, zette hij een punt achter zijn bijbanen. „Het burgemeesterschap is een van de laatste ambten waarvoor respect bestaat. Zodra je de ambtsketen om hebt, kijken mensen tegen je op. Illustratief is het rijmpje: ‘Een burgemeester is net als een fiets. Zonder ketting is hij niets.’ Daar zit wel wat in. Ik ben nog steeds dezelfde polderjongen uit Bleskensgraaf, maar sinds mijn benoeming tot burgemeester bejegent een aantal mensen me duidelijk anders dan voorheen. Het besef dat mensen tegen dit ambt opkijken, brengt te meer de verantwoordelijkheid met zich mee om me voor honderd procent eraan te wijden.”
Zijn leeftijd ervaart hij niet als een bezwaar. „Naast de ervaren wethouders die op middelbare leeftijd doorschuiven naar een burgemeesterspost zijn er altijd jonge burgemeesters geweest, vaak met een juridische achtergrond, die zich gaandeweg het ambt eigen maken.
Mensen als Ivo Opstelten, Bas Eenhoorn en Gert-Jan Kats.” Een verbeterpunt voor zijn eigen partij is volgens Verhoeve het omgaan met jeugdig talent. „Er wordt in de SGP te weinig aan doorstroming gedaan. Daardoor kunnen talentvolle jongeren zich onvoldoende ontplooien. Hetzelfde zie je binnen de kerken van de gereformeerde gezindte. Ambtsdragers blijven soms tientallen jaren in een kerkenraad zitten. Dat is niet in lijn met de kerkorde zoals onder meer Calvijn die heeft vormgegeven. Als iemand voor democratisering en transparantie heeft gezorgd, ook in de kerk, dan was het Calvijn.”

Exclusief
Hoewel hij zich verbonden weet met het staatkundig gereformeerde gedachtegoed, was de eerste burger van Oudewater nimmer een uitgesproken partijpoliticus. „In Dordrecht heb ik heel plezierig samengewerkt met collega’s van de CU en het CDA. We hebben elkaar als christenen in dit liberale Nederland heel hard nodig. Dat zal alleen maar sterker worden. Ik voel me verbonden met alle orthodoxe christenen, ongeacht tot welke partij ze behoren. Partijzucht, triomfalisme en exclusivisme zijn vreemd aan het christendom.”
Het is een thema dat de jonge burgemeester zichtbaar beroert.
„We zijn in de gereformeerde gezindte veel bezig met marginale zaken, waarover we ook nog eens stellige uitspraken doen. Er is stevig gereageerd op de uitspraak van het Europese Hof over de positie van de vrouw binnen de SGP. De SGP zou daarmee in haar essentie worden geraakt. In dat soort uitspraken herken ik me niet. De SGP is de enige christelijke partij ter wereld met dit standpunt, dat geeft reden tot bescheidenheid. Wat mij persoonlijk betreft, zouden vrouwen wel politiek actief kunnen worden.”
Onderwerpen waarover de Bijbel zich niet duidelijk uitspreekt, moeten nooit op de spits worden gedreven, vindt Verhoeve. „Anders krijg je terecht het verwijt van sektarisme. We hebben in onze kring een stevige waarheidspretentie, ten aanzien van tal van onderwerpen. Zelfs van een legging of een medezeggenschapsraad beweren sommigen dat die onbijbels zouden zijn, terwijl de Schriften zich er niet over uitlaten.”

Verwarrend
Zijn eerste ervaringen in Oudewater zijn positief. „Ik behoor niet tot de christenen die alleen maar achteruitgang zien. Men vindt het prima dat ik als burgemeester tijdens de raadsvergaderingen scherp de orde bewaak en dat ik een punt maak van het alcoholmisbruik onder jongeren. Er is in de samenleving weer behoefte aan gezag, fatsoen en moraal, begrippen die in de jaren zestig en zeventig werden toegeschreven aan de oude regentenklasse.”
Tegelijk beseft hij dat tal van christelijke waarden en normen steeds meer onder druk komen te staan. „Daarom is het belangrijk dat we die goed uitleggen. Zorg dat je erbij bent in het openbaar bestuur, laat je zien, discussieer mee. Als één stroming in Nederland oude papieren heeft, dan is dat het protestantisme. Laat jezelf niet te snel in de slachtofferrol drukken.”
Zelf zaait de reformatorische burgemeester aan alle wateren. Eerder op deze dag stond hij voor de camera’s van de commerciële televisiezender SBS 6. Tijdens het interview belt een medewerkster van RTV Utrecht.
„Ha, die Eva.” „Daar heb ik nog mee gestudeerd”, licht hij na het telefoongesprek toe. „Het verwarrende voor seculiere media is, dat ik niet in de karikatuur van een SGP’er pas.”

Dat een functie op politiek terrein een christen tot aanvechtbare keuzes kan brengen, erkent de onafhankelijke SGP’er volmondig. „Maar dat geldt ook voor het ondernemerschap, om maar wat te noemen. Als advocaat ben ik het nodige tegengekomen onder zakenmensen in reformatorische kring. Bij velen is de hoogste norm geld verdienen. Daar hoor je vrijwel nooit iemand over. Trouwens, ook de advocatuur is een terrein met ethische voetangels en klemmen. Ik heb het wat dat betreft nu zeker niet moeilijker. Als burgemeester ben je vrijwel uitsluitend met technische zaken bezig.”
Essentieel in het functioneren op een post als de zijne is voor Verhoeve de vrijheid van een christen. „Ik leef niet primair voor het aangezicht van mensen, maar voor dat van de Heere God. Hij kent me, Hij doorziet me, Hij weet wat mijn motieven zijn. Belangrijk in het contact met mensen is, dat je van meet af aan duidelijk bent over de dingen die voor jou echt principieel zijn. Hier wordt op zaterdag en zondag gevoetbald. Ze begrijpen dat ik op zondag bij mijn gezin wil zijn. Daarom word ik uitgenodigd op zaterdag. Dan ga ik er gerust een keer naartoe. Met voetbal op zichzelf is niets mis.”

In zijn visie op publieke functies werd de bevlogen burgemeester van Oudewater sterk beïnvloed door de rechtsfilosoof Andreas Kinneging, bij wie hij afstudeerde. „Hij heeft mij geleerd dat macht altijd corrumpeert. Spinoza zei: ‘Grote vis eet kleine vis.’ Dat geldt niet alleen in de natuur, maar ook in de zondige mensenwereld. Daarom zijn er correctiemechanismen nodig. Zittingstermijnen voor ambten mogen niet te lang zijn. Een dominee heeft een scherpe kerkenraad nodig. Een schoolbestuur heeft een scherpe medezeggenschapsraad nodig. Een burgemeester heeft een scherpe gemeenteraad nodig. Een man heeft een scherpe vrouw nodig. Anders krijg je onuitstaanbare tirannen.”
Geestelijk weet Verhoeve zich gestempeld door opa Muilwijk, tijdens zijn leven predikant van de Oud Gereformeerde Gemeenten, en door schoonvader C.J. Meeuse, predikant van de Gereformeerde Gemeenten. „Met mijn helaas jong gestorven opa had ik een bijzondere band. In mijn schoonvader waardeer ik onder meer de verbinding van vroomheid en wetenschap, die in mijn oud gereformeerde kring ontbrak. Daar werd benadrukt dat letterkennis een voet te hoog zit. Wat ik bij de oud gereformeerden waardeer, is hun aandacht voor bevinding: dat wat beleefd wordt, wanneer de Heere je aan je zondige bestaan ontdekt, je bekeert en tot Christus brengt.”

Breed
Ook het ledeboeriaanse ideaal hield hij vast. „We zijn lid van de gereformeerde gemeente in Dordrecht, een fijne gemeente, maar ik heb vrienden in diverse kerken en ervaar echt pijn door de kerkelijke verdeeldheid. Waarom zouden we elkaar niet meer opzoeken, bijvoorbeeld door middel van kanselruil? Mijn kerkelijke breedte is versterkt door het bestuderen van de Reformatie en de Nadere Reformatie. Als je je daarin verdiept, ontdek je dat geen enkel kerkverband kan pretenderen de exclusieve erfgenaam daarvan te zijn. Lees de preken van reformatoren en nadere reformatoren, en je ontdekt hoe christocentrisch ze zijn, hoe het verbond functioneert en hoezeer levensheiliging centraal staat. Dat geeft inspiratie voor vandaag.”

Na het gesprek wil hij nog even het centrum van het stadje laten zien. En ter afsluiting wat drinken op het terras voor eethuis ’t Backertje, het herbouwde geboortehuis van Arminius. Het meisje dat bedient, is de dochter van een gemeenteraadslid. Joviaal informeert Verhoeve naar haar studie. Vanavond gaat hij met zijn vrouw op kennismakingsbezoek bij een van de hervormde predikanten van het vestingstadje. „Het is of ik hier al jaren woon. Terwijl we nog moeten verhuizen vanuit Dordrecht.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen