De biddende migrant

Het is een woensdagavond in november, midden in de Amsterdamse Bijlmermeer. In een zaaltje in multifunctioneel verenigingsgebouw “De Kandelaar”houdt de Pentecost Revival Church International Bijbelstudie. De van oorsprong Ghanese Pinksterkerk is uitgegroeid tot een bont gezelschapmigranten. Niet alleen Ghanezen bezoeken de diensten en andere kerkelijke activiteiten. Ook migrantenuit Cameroen, Togo en Ivoorkust en sommige mensen van Surinaamse afkomst vinden er onderdak.Een Amsterdams echtpaar valt op.De Nederlandse man laat desgevraagd weten dat hij zich met vrouwen kinderen bij de migrantenkerk heeft aangesloten „omdat hij zich er prima thuis voelt.” Aan het eind van de Bijbelstudie is hij het die op verzoek van de pastor met een jong Afrikaans meisje, dat voor de eerste keer aanwezig is, bidt en haar keuzevoor Jezus onderstreept met een welkom. „Nu ben je een kind vanJezus.” Er weerklinken felicitaties en handgeklap.

Vasten

De voertaal is Engels, maar de aanwezigen mogen zich ook in het Nederlands uitdrukken. Om het onderwerp, de heiligheid vaneen christen, in te leiden, heeft hulppastor Emmanuel Waterman, samen met dominee Emmanuel Koney, 25 Bijbelteksten op een A-viertje gezet. In twee uur tijd wordt nog niet de helft behandeld. Ds. Koney, die de teksten via zijn iPad opzoekt, houdt herhaaldelijk lange betogen, geeft voorbeelden en licht met brede gebaren zijn visie toe. Het gaat bepaald niet somber toe. Bij een grapje barst de groep in schaterlachen uit.Bidden en danken doet men staande, soms zingend en al rondwandelend. Er wordt hardop door elkaar gepraat. „We are holybrothers”, roept Waterman meerdere malen.Even zo vaak wordt het met een instemmend ‘yeah’ beantwoord.

De zondagse diensten worden door een vijftigtal mensen bezocht, vertelt de hulppastor,die ons ook de kerkzaal toont. Samen met de‘leider’, ds. Koney, gaat hij voor in de bijeenkomsten.Die zijn talrijk. Op maandagavond komen de mannen bijeen en op dinsdagavond de vrouwen. Naast de Bijbelstudie zijn er activiteiten voor de jeugd. Ook op vrijdagavond wordt een ontmoeting georganiseerd. Om de vier weken is er een revivalweek met iedere avond een dienst. „Er wordt dan overdag gevast”, aldus ds. Waterman.De zondagse eredienst duurt twee tot drie uur, er is soms swingende muziek, een voor reformatorische christenen onbekende liturgie en een bevlogen preek. Nieuwkomers worden hartelijk welkom geheten en zelfs op het podium gehesen. De collectezak zit na de dienst overvol.

Fractie

De Pentecost Revival Church International is een van de kerken die gebruik maken van het enkele jaren geleden in gebruik genomen multifunctionele gebouw. Andere enigszins exotische namen van kerken die in De Kandelaar onderdak vinden, zijn New Bethel Revival, Damascus, Conquerors International Chapel en King of Kings. Deze kerken vormen slechts een fractie van de vele Afrikaanse migrantenkerken.

Nederland telt inmiddels meer christen- dan moslimimmigranten. Hoogleraar Hyme Stofels van de Vrije Universiteit in Amsterdam schat het aantal christenmigranten in totaal op 1,3 miljoen, tegenover ruim 900.000 moslims. Zeker 800.000 van de christenimmigranten zijn afkomstig uit Europa en Noord-Amerika, de ruim 500.000 anderen komen uit Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Juist de laatste groep, vooral Afrikanen, is de voorbije decennia sterk in aantal toegenomen. Brachten zendelingen uit West-Europa er ooit het Evangelie, de nazaten van de tot het christendom overgegane buitenlanders zien nu verbijsterd hoe de secularisatie in het Westen heeft toegeslagen.

De gemiddelde gemeente telt 70 tot 100 leden, er zijn daarnaast veel huiskamergemeenten. Veel van deze kerken hebben een charismatisch karakter of zijn verwant aan Pinkstergroepen. Ze beperken zich vaak niet alleen tot het geestelijk welzijn. Bij sommige groepen staan ook huiswerkbegeleiding, muziekochtenden of fitnesstraining op het programma. Nigerianen zoeken Nigerianen op, Angolezen hun landgenoten. Het behoud van identiteit en eigen cultuur speelt een belangrijke rol.

Ruzies

De meeste migrantenkerken zijn nog jong. In de jaren negentig en rond de decenniumwisseling was er sprake van een onstuimige groei. Het aantal verschillende kerken in Amsterdam/Zuidoost wordt nu geschat op 135. Daarvan zijn er 125 migrantenkerken. Van de 80.000 mensen is een op de vier kerkelijk. Het leeuwendeel woont in de Bijlmermeer.

Bij de bouw van deze wijk in de jaren zeventig ging de toenmalige regering ervan uit dat er geen kerken meer nodig waren. De komst van Surinamers veranderde dat beeld ingrijpend. In de jaren negentig volgden grote groepen Angolezen en Congolezen. Daarna kwamen Ghanezen en Nigerianen. In Nederland begonnen zij hun eigen kerken. „God reisde met hen mee”, verklaart Erika Feenstra. Feenstra mag zich deskundige noemen: Ze was tot de opheffi ng ervan werkzaam bij het Kerkhuis, jarenlang het belangrijkste contactcentrum voor de migrantenkerken. Ze maakte veel scheuringen mee.

Amsterdam telt nu veertig Ghanese kerken, twintig Nigeriaanse, vijf Angolese en vele andere. „Dat is kenmerkend voor relatief jonge kerken en een beetje vergelijkbaar met de traditionele protestantse kerken van Nederland.” De oorzaken zijn volgens haar het ontbreken van voldoende organisatorisch management, problemen met geld, ruzies en een enkele keer dogmatische verschillen. „Het hoort een beetje bij een startperiode.”

Huisvesting

Anno 2012 is de groei is er wel een beetje uit. Het aantal leden van de (Surinaamse) Evangelische Broeder Gemeenten neemt nog steeds toe, aan de andere kant kalft het wat af door migratie, vertrek naar omliggende steden als Almere en Lelystad en naar het buitenland. De huisvestingsproblematiek is al die jaren onverminderd groot. Meestal vond de start in een huiskamer plaats. Door aanwas en geluidsoverlast moest naar wat anders worden omgezien. In de Bijlmer waren dat eerst de vele lege parkeergarages.

Die zijn met de vernieuwing afgebroken. De Kandelaar wordt gebruikt door een aantal kerken, maar is voor veel groepen te duur. Daardoor zijn vooral bedrijfsverzamelgebouwen populair. Maar ook die zijn meestal (te) prijzig. Pastors werken onbetaald, er is geen diaconaal geld, veel mensen zijn als gevolg van de crisis werkloos (onder meer door het ophefen van schoonmaakdiensten) en nieuwe migratiestromen maken het extra lastig. De migrantenorganisatie SKIN (Samen Kerk in Nederland) mist eveneens de nodige inanciën om de kerken echt te helpen.

Steun van of samenwerking met traditionele kerken in Nederland is er niet of nauwelijks. Belangrijkste oorzaken zijn grote cultuurverschillen. Ook dogmatisch zijn er verschillen. In vrijzinnige kringen worden de geloofsopvattingen van de migranten vaak als ‘achterhaald’ beoordeeld, omdat deze mensen de Bijbel letterlijk nemen.

„Zonder kerken is dit een vreselijke omgeving”

Hij beperkt zich in de Bijlmermeer niet alleen tot het brengen van de Bijbelse boodschap. Ds. Moses Alagbe is ook de drijvende kracht achter het organiseren van activiteiten voor kinderen, hulp bij gezondheidsproblemen en opvoedingsvraagstukken en (studie) begeleiding aan jongeren. „We proberen tot zegen te zijn voor de hele gemeenschap.” Het Maranatha Community Transformation Center (MCTC) is gevestigd in het voormalige kantoor van de dienst parkeerbeheer „Zonder kerken is dit een vreselijke omgeving” in parkeergarage Huigenbos. De betonnen kolos is een overblijfsel uit de tijd dat de Bijlmermeer met zijn nog niet gerenoveerde massieve lats, donkere garages en brede asfaltwegen bekend stond als de meest naargeestige omgeving van Nederland.

Zijn kantoortje meet nauwelijks drie bij drie meter. Een tweede deur geeft toegang tot de ruimte waarin het secretariaat is ondergebracht. In het enige toilet is een commode geplaatst. Daarop kunnen baby’s worden verschoond. Naast het kantoor bevinden zich twee zaaltjes. Uit een ervan weerklinken de zangerige stemmen van een aantal vrouwen. „Ze bidden iedere donderdagochtend voor de gemeente, voor alle kerken en voor alle mensen”, verklaart de predikant.

De in Nigeria geboren en getogen voorganger kwam in 1995 naar Nederland. Hij is sinds 2001 verbonden aan het MCTC, ooit opgezet door de Surinaamse Maranatha Ministry. De zaaltjes worden tijdens de zondagse diensten van de Pinkstergemeente gebruikt. Ze zijn door middel van een videoscherm met elkaar verbonden en kunnen net de circa honderd zondagse bezoekers, afkomstig uit een groot aantal Afrikaanse landen, bevatten.

Een grote zaal achter het kantoor is niet in gebruik. „Die zit al jaren op slot”, constateert de dominee spijtig. Volgens de dienst Parkeerbeheer is de vloer niet veilig, maar de bezoekers van het MCTC snappen er niet veel van.

Voor de krappe kantoortjes moet wel maandelijks 1800 euro op tafel worden gelegd. Daarnaast wordt gecollecteerd voor het salaris van de predikant.

Het gebrek aan ruimte voor kerken is Bijlmerbreed, weet ds. Alagbe. „De huren zijn torenhoog.” Hij vindt het daarom geen wonder dat er in het multifunctionele gebouw De Kandelaar een grote huurachterstand is ontstaan. „Wij begrijpen die hoge huren niet, want het is met subsidies en giften tot stand gekomen.”

Het aantal bezoekers aan Huigenbos op zondag is vrij stabiel. Echte groei blijft uit. „We hebben te maken met een gemeenschap met een grote mobiliteit. Regelmatig vertrekken er leden die een Nederlands paspoort hebben bemachtigd naar andere landen.” Vooral Engeland is gewild. Ghanezen en Nigerianen spreken goed Engels en hebben moeite met het Nederlands. „Je moet extreem goed zijn om hier carrière te kunnen maken.” De groei van de kerken wordt bovendien belemmerd door het gebrek aan goede leiders. „Veel pastors zijn onvoldoende getraind, er is geen samenwerking en een goede organisatie ontbreekt.” Steun van andere kerkgenootschappen ontbreekt ook. „Dat is vreselijk jammer, maar we horen niets van hen. Kerkgebouwen kunnen ze ons niet geven, want die zijn er in Zuidoost niet. Het gaat ook niet in de eerste plaats om inanciële hulp. Al helpt men ons alleen maar in de contacten met andere organisaties en met de omgang met besturen, zoals de stadsdeelraad.” Toen Alagbe in 1995 in Nederland arriveerde, was hij geschokt door de secularisatie in de grote steden. De immigrantenkerken zijn onmisbaar voor het maatschappelijke leven in Amsterdam-Zuidoost, vindt hij. „Ze geven een beetje stabiliteit in het leven. Zonder de kerken is dit een vreselijke omgeving.”

De pastor ziet de toekomst van de migrantenkerken evenwel zonnig in. „De jongeren zijn heel betrokken en actief.” Van de economische crisis ligt hij niet wakker. „De meeste gemeenteleden hebben werk.” Hij lacht breed: „In het Koninkrijk van God is het nooit crisis.”

Als thema heeft de gemeente dit jaar ‘thanksgiving’. „Op de eerste zondag van december wordt daaraan speciale aandacht geschonken, maar het speelt het hele jaar door. Tijdens Bijbelstudies, tijdens het vasten gedurende de eerste drie dagen van de maand en op de eerste vrijdag van de maand. Dan hebben we een speciale dienst en wordt er de hele nacht door met een groepje gebeden. Voor de gemeenten, voor de regering en voor alle andere mensen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen