Altijd maar willen klaarstaan voor een ander

Als mensen altijd klaar staan voor anderen, noemen sommigen dat: ze hebben last van het ‘Moeder Teresa Syndroom’ of van een ‘Messiascomplex’.
Moeder Teresa stond jarenlang de allerarmsten in Calcutta ter zijde.
Ze ontving er de Nobelprijs voor. Er zijn mensen die, als zij, zich opofferen. Dat doen ze weliswaar, anders dan de beroemde kloosterzuster, meestal in hun eigen omgeving.
De term ‘Messiascomplex’ is niet spottend bedoeld maar duidt op de kern waarvoor de Messias naar deze wereld kwam. Hij kwam om haar te redden en gaf daarvoor alles op. Zo lijken sommige mensen altijd iedereen te willen redden, zonder ook maar op enig moment hun eigen belang voorop te stellen. Geweldig!
Althans, zo lijkt het.
Toch zijn de uitdrukkingen ‘Moeder Teresa Syndroom’ en ‘Messiascomplex’ niet lovend. Ze klinken negatief, alsof het over een ziekte of stoornis gaan. Ze worden echter verbonden met mensen die hun naasten meer liefhebben dan zichzelf. Kan dat een stoornis zijn?

Er is om te beginnen niets mis mee als iemand geniet van het helpen van anderen. De mensen die hulp krijgen, zijn er blij mee. Zelf voelen ze zich er ook gelukkig door.
’s Avonds danken ze God voor Zijn liefde en de gelegenheid om liefde uit te delen. Dat kan niet beter!
Echter, wat hier staat is niet altijd de hele werkelijkheid. Helpers kunnen ook grenzen overschrijden. Ze zijn zo druk voor anderen dat ze hun eigen omgeving verwaarlozen. Een dochter zegt: „Mijn moeder is druk als vrijwilligster in het zorgcentrum en op de basisschool. Ze loopt ook mensen uit de kerk na. Ze wordt door iedereen geprezen, maar heeft geen tijd voor ons gezin.”
Helpers kunnen ook een grens overschrijden door zichzelf te verwaarlozen. Ze zijn beschikbaar voor iedereen. Ze kunnen niemand teleurstellen. Zelf komen ze (nacht)rust te kort. In hun vakantie rusten ze nog niet uit, want die vullen ze ook met aandacht schenken aan anderen. Ze houden alle hulp in eigen hand en delegeren niets. Ze willen niemand lastig vallen of denken dat ze zelf het beste kunnen helpen. Ze maken zich niet druk om zichzelf.
Ze zijn als kaarsen die licht verspreiden door zelf op te branden. Ze kunnen er overspannen van worden.

Dat mensen die altijd klaar staan voor anderen er soms zelf niet gelukkig mee zijn, kun je horen. Ze worden klagerig. „Mijn gezin steunt me niet in mijn vrijwilligerswerk.
Mijn man denkt alleen maar aan zichzelf.” „Ik help graag, maar snap niet dat iedereen naar mij kijkt als er iets gedaan moet worden.” „Ik wil geen standbeeld hebben, maar een bedankje kan er toch wel van af en zelfs dat krijg ik nauwelijks.”

Waarom helpen mensen zo graag?
Ze zien dat als hun roeping. Er kan meer meespelen. Sommige helpers zijn weinig geprezen in hun leven en dat compenseren ze door veel liefde te geven. Daarmee maken ze indruk. (Als ze dan geprezen worden, wijzen ze de lof soms af!)
Weer anderen hebben pijn vanbinnen en die voelen ze het minst als ze iets betekenen voor een ander. Het kan ook dat mensen wél voor dat standbeeld gaan.
„Kijk ik het eens goed doen! Als ik er niet was, zou alles hier in het honderd lopen!”
Sommigen gaan voor de dankbaarheid. „Het is toch zulk dankbaar werk wat ik mag doen...!”

Om te voorkomen dat iemand vastloopt in een Moeder Teresa Syndroom of een Messiascomplex, moeten helpers een paar dingen in de gaten houden:
- Niet alle hulp hoef je zelf te bieden. Je kunt anderen erbij inschakelen.
- Niet alle hulp is zelfs nodig. Mensen hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. Je kunt mensen zelfs de put in helpen. Dan worden ze helemaal afhankelijk van jou.
- Wees eerlijk over jezelf en geef grenzen aan. Als je geen tijd hebt of moe bent, heb je rust nodig. Anderen die je nu even niet kunt helpen, hebben daar meestal begrip voor.
- Doe zo min mogelijk dingen tegen je zin. Dat lijkt wel christelijk maar is een ander daar werkelijk mee geholpen? Je kunt niet alles en je kunt niet alles leuk vinden. Wat je van harte doet, gaat meestal beter.
- Help niet om liefde en dank terug te krijgen. Als dat echter een punt is waar je onder lijdt, breng dat dan wel eerlijk ter sprake. Als je helpt, ben je immers geen gevoelloze robot. Oprechte waardering geeft jou weer energie. Die heb je nodig.
- Verwaarloos je directe omgeving niet vanwege het beroep dat anderen op je doen. Daarvan krijg je (nieuwe) schuldgevoelens. Je kunt niet iedereen tegelijk ter zijde staan en moet keuzes maken.
- Vraag ook eens zelf hulp van een ander en aanvaard die vrolijk als een ander die aanbiedt. Mensen die ook op anderen durven terug te vallen, zijn gelukkiger dan mensen die alleen maar helpen.
- Vul eventuele innerlijke leegte niet met hollen voor anderen. Dat houdt nooit op. Vul die door eerst aandacht te schenken aan je eigen rust en geestelijke groei.

Psychische wijsheid

In de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan zag men tot in de 16e eeuw vooral de boodschap van Jezus’ redding van zondaren. De Samaritaan is beeld van de Heiland. De gewonde man is beeld van de zondige mens en de herberg is beeld van de kerk. Later ging men het verhaal als een voorbeeld zien van (zoals Jezus zelf zegt) hoe wij onze naaste moeten liefhebben.
In onze tijd leest men er ook psychische wijsheid in. De Samaritaan staat helemaal klaar voor de gewonde man, maar hij schakelt ook de herbergier in bij de hulpverlening. Hij geeft precies aan wat hij nog wil doen en daarna gaat hij weer zijns weegs. Pas daarna zegt de Heere Jezus dat wij als hij moeten handelen. De Samaritaan verloochent zichzelf en is tegelijk assertief.
Direct na de gelijkenis in Lukas 10 wordt over Martha gesproken, die Jezus en de discipelen ontvangt in haar huis. Zij staat klaar om te helpen, maar klaagt erbij. Martha loopt een grotere kans op een syndroom of complex dan de Samaritaan!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen