Zondagse rust tussen recreanten

In de verte is altijd weer een kerktorentje zichtbaar. Het weidse landschap toont afwisselend akkerbouw- en natuurgebieden.
Goeree Overflakkee is omringd door zout, brak en zoet water. De Noordzeestranden behoren tot de breedste van Nederland.
Rust, ruimte en natuur zijn de trefwoorden waarmee de bevolking de recreant weet te lokken. Liefst voor een wat langer verblijf op het voormalige eiland. De voorkeur gaat uit naar de toerist die respect toont voor de opvattingen van de bevolking. Liever geen disco’s, dancings en grote feesten. Op zondag stromen, mede dankzij een flinke groep christelijke toeristen, de plaatselijke kerken in de recreatiegebieden vol.
De meerderheid van de bevolking wil dat graag zo houden. Bij de recente herindeling, waarbij de gemeenten Dirksland, Oostflakkee, Middelharnis en Goedereede werden samengevoegd, groeide de zondagsrust zelfs uit tot een heus verkiezingsitem. Een burgercomité dat zich verzette tegen samenvoeging van de twee culturen van Goeree en Overflakkee sprak de vrees uit dat de gewijzigde politieke verhoudingen ertoe zouden leiden dat Ouddorp het Renesse van de toekomst zou worden. De emoties liepen hoog op.

Politieke stunt
Het benadrukken van de (zondags)rust legde de SGP bij de verkiezingen geen windeieren.
De partij kwam niet alleen als grootste uit de bus, maar won ook enkele zetels. Waar op grond van vorige verkiezingen gerekend mocht worden op zes of zeven zetels, werden het er nu negen. „Heel bijzonder. We hebben veel stemmen gekregen uit dorpskernen waar we voorheen nauwelijks invloed hadden”, aldus fractievoorzitter Kees van Dam. Hij haast zich eraan toe te voegen dat het niet alleen te danken was aan de opstelling van de partij bij de uitwerking van de thema’s kust, rust en ruimte. „Het had ook te maken met de onzekerheid onder de burgers. Er wordt van ons een degelijk financieel beleid verwacht.”
De SGP was verrast toen de plaatselijke VVD liet weten eveneens voor zondagssluiting van de winkels in de kernen op het eiland te zijn. Fractiesecretaris Peter Grinwis zag het als een politieke stunt. „Het was natuurlijk bekend dat in het verleden verschillende mensen die landelijk VVD stemmen plaatselijk hun stem aan ons gaven.”
Door sommigen werd winst voor de SGP als bedreigend gezien, geeft Van Dam aan. „Ik kreeg meerdere malen de vraag voorgelegd of het eiland nu echt op slot zou gaan.”
Hij antwoordde dan ontkennend.
„Ons standpunt is bekend. Waar we de zondagsrust kunnen bevorderen, zullen we dat niet nalaten. Aan de andere kant zullen we met bestaande afspraken zeer zorgvuldig omgaan en geen dingen op voorhand terugdraaien. Dat kan ook niet, want we hebben in de raad geen meerderheid.”

Port Zélande
De SGP ging in zee met CDA, CU en VVD. In het programma staat zwart op wit dat de winkels in de kernen op zondag dicht blijven. Die opvatting is door alle partijen in de raad, met uitzondering van de PvdA, onderschreven. Over de winkels buiten de dorpen zijn geen afspraken gemaakt. De praktijk is dat de meeste campingwinkeltjes al vele jaren zijn geopend. Dat geldt eveneens voor het grote recreatiepark Port Zélande aan het Grevelingenmeer, op het grondgebied van de voormalige gemeente Goedereede.
„We zijn daar overigens altijd tegen geweest”, aldus Grinwis, voorheen raadslid in Goedereede.
De staatkundig gereformeerden maken in de nieuwe gemeente onderscheid tussen wat er is en wat er komt. Dat kan ook moeilijk anders, aldus Van Dam, Hij illustreert dat met een voorbeeld. Zo steunde zijn fractie in de oude gemeente Middelharnis enige tijd geleden het toekennen van een subsidie voor het zwembadcomplex. „Toen dat tot stand kwam, waren we erop tegen dat het zwembad op zondag geopend zou zijn. Maar nu het er staat, kun je om die reden geen subsidie weigeren.”
Van Dam en Grinwis menen dat er, zeker in vergelijking met veel andere toeristische gebieden in ons land, op Goeree Overflakkee sprake is van een acceptabele situatie. „De zondagsrust krijgt, zeker in de kernen, nog echt een plaats.” Dat heeft volgens Grinwis, in het dagelijkse leven manager bij een filiaal van Albert Heijn, ook te maken met de aard van de bezoekers. „Dat zijn natuurlijk niet allemaal kerkelijke mensen, in meerderheid niet, maar ze waarderen en respecteren de opstelling van de bevolking. Bovendien koesteren de niet-kerkelijke ondernemers hun vrije dag in het gezin. In een nota van de voormalige gemeente Goedereede is de zondagsrust omschreven als een kernkwaliteit. In de uitwerking betekent dit dat we liever een mooi bungalowpark zien verrijzen dan meer van hetzelfde. Bovendien geeft dat een verbreding en verlenging van het seizoen.”

Vissersvloot
Bijna zeventien jaar is hij verbonden aan Goedereede. Als ds. J.W. van Estrik, predikant van de hersteld hervormde gemeente, terugblikt, ziet hij dat de druk op de zondagsrust stapje voor stapje is toegenomen. „De winkels zijn nog steeds dicht, maar de aantallen recreanten zijn fors toegenomen.” De veranderingen zijn niet alleen het gevolg van de massale komst op zomerse dagen van Duitsers en Randstedelingen naar de brede Noordzeestranden.
„Bij de bevolking zie je ook verschuivingen. Toen ik hier begon, bleven onze vissers ‘s zondags tot na twaalf uur aan de wal. Nu zie ik dat een flink deel van de vloot al op zondagavond uitvaart. Hetzelfde zie je in de transportwereld. Dat zijn niet onbelangrijke signalen met betrekking tot het denken over de zondag.”
De samenstelling van de bevolking is volgens hem eveneens veranderd, waardoor er een wat andere kijk op de zondag is ontstaan. „Er hebben zich veel ‘overkanters’ gevestigd, mensen uit Rotterdam en omgeving. Ze hebben vooral woningen in de randgebieden en de buurtschapjes gekocht. De bevolking in de kernen is grotendeels autochtoon gebleven.”

Overvolle kerken
Het dicht blijven van de winkels op zondag is volgens de predikant een belangrijk gegeven.
„Daardoor is er een betrekkelijke rust. Het recreatieleven gaat wel door, maar speelt zich voornamelijk aan de randen af, aan het strand en op de drukke ietspaden. Hoewel de horeca op zondag open is, wordt het sociale leven op zondag in kernen als Goedereede en Ouddorp nu nog bepaald door de kerkgang. Als er winkels zouden opengaan, zouden de recreanten de dorpen op zondag overspoelen.”
De predikant beseft dat de recreatie niet alleen negatief bezien moet worden. „Het brengt inkomsten met zich mee. Heel veel mensen verdienen eraan. Goedereede was, voor de herindeling met de Flakkeese gemeente, zeer bemiddeld. Het had de zaken goed op orde.” Een link aantal toeristen die in de zomermaanden het voormalige eiland opzoeken, is afkomstig uit de reformatorische gezindte. Verschillende kerken zitten in het hoogseizoen overvol. „Het heeft dus ook mooie kanten”, vindt ds. Van Estrik. Maar het reformatorische aandeel moet zijns inziens niet worden overschat. „Er wonen in deze omgeving ongeveer 20.000 mensen. Het aantal toeristen bedraagt tijdens de piekmomenten vele tienduizenden mensen. Slechts een klein deel daarvan is kerkelijk. De kerken zouden anders de toestroom niet aankunnen. De rest begrijpt van zondagsrust en gesloten supermarkten niet altijd zoveel.”

Wetjes en regels
Van Dam, Grinwis en ds. Van Estrik zijn niet zonder zorgen als het gaat over de toekomst.
Van Dam: „Je ziet dat jongere generaties de zondag anders invullen. Er is onmiskenbaar sprake van een verschuiving. Dat heeft natuurlijk op termijn gevolgen voor de wijze waarop je met verschillende voorzieningen omgaat.
De meeste inwoners van onze gemeente tonen respect voor elkaars opvattingen, maar een deel wil dat er op zondag meer te beleven valt. De overheid biedt alle mogelijkheden en ik krijg wel eens de opmerking dat ik anderen niet lastig moet vallen en mijn geloof moet beleven binnen de muren van mijn eigen woning.”
Hij en Grinwis besefen dat Goeree Overlakkee geen eiland is dat zich zal onttrekken aan de secularisatie en evenmin aan de verbrokkeling van standpunten van binnenuit. „Daarom is het belangrijk dat we niet voorbijgaan aan de zaak zelf en niet alleen blijven hangen in wetjes en regels. Waarom wil je zondagsheiliging en wat betekent dat voor jezelf? Calvijn zei eens dat de zondag is als een toren waar je steeds weer op klimt om zicht te krijgen op God en Zijn werk. Die dag is ons door de Heere gegeven om te ervaren in Zijn dienst bezig te zijn.”

Goede Meester
Ds. Van Estrik is het daarmee eens.
„Er is inderdaad op dit moment niet zoveel aan de hand, maar als je de maatschappelijke realiteit beziet, weet je dat het ook hier gaat veranderen. Dat kan dan nog wel tien of vijftien jaar duren, maar het is echt een kwestie van tijd. De afbrokkeling komt daarbij van binnenuit. We moeten kerk in de wereld zijn, maar in de praktijk komt de wereld in de kerk. Als je ziet hoe snel de opvattingen binnen de kerken verschuiven... Zaken die zestig jaar geleden maatschappelijk niet aanvaardbaar waren, zijn nu zelfs door de kerken geaccepteerd.”
Op de kansel komt bij ds. Van Estrik de zondagrust alleen ter sprake als de tekst daartoe aanleiding geeft of wanneer dit aan de orde is bij de behandeling van de Catechismus. „Dan benadruk ik welk een zegen het is om een rustdag te hebben. Een dag dat je niet hoeft te werken en naar de kerk mag gaan om Zijn woord te horen. Dat is een geweldige rijkdom.”
Hij hoopt dat de tegenstellingen over de zondagrust niet op de spits worden gedreven. „De christelijke politiek dient een voorbeeld te zijn, in het economisch leven, voor woningzoekenden en voor tal van andere zaken. Voor de kerken is er de taak om het positieve en waardevolle van de zondag uit te dragen. Je gaat op die dag niet in een restaurant eten, omdat je een ander ook de vrije dag gunt en de rustdag om in de kerk Gods Woord te horen. Ik moet denken aan een gesprek tussen een vrouw die uit de kerk kwamen en haar buurman die zijn auto waste. Ben je weer naar de kerk geweest? informeerde de man. De vrouw antwoordde bevestigend, maar zei erbij dat zij een goede Meester had en hij een harde. ‘Want ik heb vrij en u moet schoonmaken’.”

„Over vijftien jaar zijn winkels nog steeds dicht”

De winkels in de dorpskernen van Goeree Overflakkee zullen over tien tot vijftien jaar nog steeds gesloten zijn. „Hooguit zijn er wat meer horecabedrijven die hun deuren dan hebben geopend”, verwacht de voorzitter van de recreatieondernemers, Jeroen den Hollander.
Hij voorziet wel veranderingen in het belangrijkste recreatiegebied, de natuurterreinen en stranden nabij Ouddorp. „Als daar niet op beperkte schaal zogenaamde slechtweervoorzieningen komen die ook op zondag geopend zullen zijn, nemen de inkomsten uit het toerisme af.”
De 31-jarige Den Hollander is geboren en getogen in Ouddorp. De marketing-manager van de grote recreatieonderneming De Klepperstee is trots op zijn woon- en werkomgeving. „De bevolking heeft iets authentieks en een heel eigen cultuur.”
Hij is niet christelijk opgevoed maar vindt de zondagsrust een onderdeel van de cultuur van Goeree Overflakkee. „Daarom zijn we er, als gezamenlijke recreatieondernemers, voor om die in de kernen in stand te houden. Een groot deel van de bevolking wil dat, dat zie je aan de uitslag van de laatste verkiezingen. Bovendien is de rust van dit gebied de kracht van ons toeristisch product.”
De Kop van Goeree trekt veel rustige recreanten die jaarlijks terugkomen. Zij weten volgens Den Hollander wat hen te wachten staat en kiezen bewust voor deze omgeving. Tijdens het hoogseizoen verblijven er in het buitengebied van Ouddorp ongeveer 30.000 toeristen. „Los van de dagjesmensen. Als je de Brouwersdam erbij optelt, recreëren er in deze regio op warme zomerdagen in totaal wel bijna 60.000 mensen.”
Op de stranden en in de natuurgebieden is het volgens hem dan nog steeds rustig. „Ouddorp heeft enorm veel en brede stranden. Dat is het unieke hier.”
Dat wil niet zeggen dat zijn circa negentig leden tellende vereniging het in alle opzichten eens is met het sterk door de SGP gestempelde gemeentelijke beleid.
De Klepperstee was een van de eerste recreatiebedrijven die in het verleden de kampwinkel enkele uren op zondag openstelde.
„Dat mocht in die tijd niet, maar het werd gedoogd.” Dat voorbeeld werd door anderen gevolgd.
Den Hollander ziet dat de belangstelling voor Ouddorp de laatste jaren enigszins taant. Dat heeft volgens hem niet alleen te maken met de vele last minute-boekingen, die bij regenachtige zomers maar al te snel worden ingewisseld voor zonvakanties. Verder staat de kampeersector overal onder druk. „Maar het heeft ook te maken met het achterblijven van het voorzieningenniveau in relatie tot andere gebieden. Uit enquêtes blijkt dat het ontbreken van bijvoorbeeld een zwembad als een probleem wordt ervaren.”
Om daar iets aan te doen, overleggen de ondernemers met de gemeente over de bouw van een beperkt recreatiecentrum in het buitengebied, nabij de campings, de bungalowparken en de stranden. „Met een overdekt zwembad, een binnenspeelplaats, een beetje horeca en wat winkeltjes. Niet bedoeld als concurrent voor de winkels van Ouddorp, want een bezoek aan het dorp moet attractief blijven. Het is meer ter vervanging van de kampwinkeltjes en bijbehorende barretjes. De exploitatie daarvan wordt steeds lastiger. Het is niet de bedoeling dat er vierkante meters winkels bij komen.”
Een openstelling van zo’n centrum op zondag is in de ogen van Den Hollander een voorwaarde.
„We zijn met de gemeente in gesprek. Het belang van een uitbreiding van het voorzieningenniveau om de toerist te behouden, wordt wel beseft. Het voorzieningenniveau in deze omgeving heeft een directe relatie met het toerisme. Ik geef altijd maar het voorbeeld van de hovenier. Er zouden hier niet zoveel hoveniers werk hebben als er niet zoveel bungalowparken waren. En zo geldt dat voor meer sectoren.”
Een uitbreiding van de voorzieningen in het buitengebied doet geen afbreuk aan de rust op zondag in de kernen, meent hij.
„Dat is het mooie van Ouddorp, de campings en recreatiegebieden zijn tamelijk ver verwijderd van het centrum. Dat is heel anders dan bijvoorbeeld in Renesse, waar de recreant zich pal tegen het centrum ophoudt.”

Volgende keer: Ouders en jongeren in gesprek over de zondagsbeleving.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen