Toets helpt kind en school

Drie morgens na elkaar krijgen de leerlingen van groep 8 vragenlijsten van verschillende vakken voor hun neus. Voor de kinderen in het Utrechtse stadje is het geen onbekend fenomeen: „Van groep 1 tot groep 8 nemen we elk jaar in januari en juni toetsen af. Die maken deel uit van ons leerlingvolgsysteem. Aan het eind van groep 6 en groep 7 nemen we ook de Entreetoets af. En nu in groep 8 de Eindtoets”, zeggen directeur C. Dubbeld, Rianne Sparling (leerkracht van groep 8) en intern begeleider Jenneke Aalderink.
Volgende maand laat het Arnhemse toetsinstituut Cito de school weten wat de resultaten zijn. „In verreweg de meeste gevallen ondersteunen die het beeld dat we zelf van een kind hebben. Soms vallen de resultaten van een leerling anders uit dan je verwacht. Dan denken we erover na wat de oorzaak daarvan kan zijn.”
Dát is het doel van de toetsen, zeggen de drie leerkrachten: „Kinderen helpen, bekijken op welke punten hun kennis moet worden bijgespijkerd en verifiëren of ons advies voor het vervolgonderwijs klopt. Voor de school is de toets ook een hulpmiddel om te controleren of het niveau van het onderwijs goed is, ook in vergelijking met andere scholen. Het is bijvoorbeeld bekend dat bij het vak Engels op reformatorische en aanverwante scholen het niveau achterblijft doordat er relatief weinig televisiebezit is. Om die reden beginnen wij al in groep 1 met het vak Engels. Dat vak maakt overigens geen deel uit van de Eindtoets.”
Een „mooie uitvinding” is volgens de Montfoortse teamleden de niveautoets die vorig jaar is ingevoerd. Kinderen die naar verwachting naar een kader- of basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo, het praktijkonderwijs (pro) of het leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) zullen gaan, krijgen een eenvoudiger toets voorgelegd. „Dat voorkomt dat ze gedemotiveerd raken doordat ze dagenlang aan een toets moeten werken die voor hen te moeilijk is.”

Niet doorslaggevend
Rianne Sparling laat haar leerlingen niet van tevoren oefenen. „We maken er geen zenuwachtige boel van. Wel geef ik de tip dat kinderen in de toetsweek voldoende moeten slapen. Maar verder is het voor de kinderen een toets die past in de reeks die ze al hebben gehad.”
De leerlingen weten ook dat de Eindtoets niet doorslaggevend is in de keuze voor het vervolgonderwijs, zeggen de leerkrachten van Het Kompas. „Op grond van de acht jaar ervaring die we met een kind hebben, adviseren we in welke brugklas hij of zij volgens ons het best past. Daarbij kijken we ook naar het welbevinden van het kind, de werkhouding, de betrokkenheid en andere factoren.
Vanaf groep 6 bespreken we de toetsresultaten individueel met ieder kind. Aan het begin van groep 8 stellen we het vervolgonderwijs aan de orde, tijdens de contactavond met de ouders. Na de Eindtoets praten we met de kinderen én met de ouders over de brugklas die het best bij een leerling past. Kinderen voelen dat overigens vaak zelf wel aan. Sommigen hebben reeds in groep 8 een beeld van welk beroep ze willen kiezen. Anderen zeggen bijvoorbeeld dat ze liever iets met hun handen doen dan dat ze leren.
Onze ervaring is dat het Driestar College in Gouda, waar onze leerlingen naartoe gaan, onze verwijzingsadviezen overneemt. Men gaat er, op grond van opgedane ervaringen, wel kritischer mee om dan vroeger. Daarom is er soms even overleg, bijvoorbeeld als de toetsresultaten niet bij het advies lijken te passen.
Later krijgen we van de scholengemeenschap in Gouda te horen hoe onze vroegere leerlingen het daar tijdens het eerste en het tweede jaar doen. Daaruit kunnen we gelukkig afleiden dat we op een goede wijze adviseren: er zijn niet veel kinderen die al snel naar een ander niveau moeten worden overgeplaatst.”

Opbrengstgericht
Scholen bekijken hun toetsresultaten niet alleen per leerling, maar ook per klas. „Op onze school bespreekt elke leerkracht om de tien weken de gang van zaken in de klas met de intern begeleider. We kijken dan niet alleen naar de resultaten, maar ook hoe een kind zich in de klas voelt.
Eenmaal per jaar bespreken we als team samen met een adviseur van Driestar Educatief alle toetsen die zijn afgenomen en de meerjarige trends die zijn te ontdekken.
De inspecteur rekent ons op de resultaten af. In het verleden kregen we daardoor het predikaat ‘zwakke school’. Daar zijn we al een aantal jaren van af en we willen die situatie ook niet meer terug. Gelukkig scoren we nu al meerdere jaren bovengemiddeld. Daarvoor moet wel hard worden gewerkt.
Al met al is het best een spannend moment als de envelop met de uitslagen binnenkomt. Overigens is elke klas weer anders, dus we worden niet zenuwachtig als de resultaten eens een jaar iets minder zijn. Maar dat mag geen trend worden.”
Het is een verplichting voor een school om een zo goed mogelijk resultaat te leveren, zegt Dubbeld. „Daarom heb ik geen moeite met opbrengstgericht werken. Uiteraard heeft het onderwijs bredere doelen, die dieper gaan, en natuurlijk is het resultaatgerichte, economische denken van deze tijd mede de achtergrond van het opbrengstgericht werken. De gerichtheid op opbrengsten is echter niet verkeerd. Integendeel, ook levensbeschouwelijk gezien zijn we verplicht om een zo goed mogelijk resultaat te leveren. „Een christelijke school is een goede school”, zei drs. T.M. Gilhuis van de Unie School en Evangelie vroeger. Die gedachte is me altijd bijgebleven. Een kind moet de kansen krijgen om maximale resultaten te halen.”

Klaar voor de overstap
En dan wacht de overstap naar het voortgezet onderwijs. Rianne Sparling geeft inmiddels al een aantal jaren les aan groep 8. „Er zijn groepen geweest waarvan ik in het begin van het jaar dacht: Jullie zijn nog echt kinderen, helemaal nog niet rijp voor de middelbare school. Maar in de loop van groep 8 zie je dat kinderen een behoorlijke ontwikkeling doormaken. Bij elke groep die ik had, dacht ik tijdens de tweede helft van het schooljaar: Jullie zijn eraan toe om naar het voortgezet onderwijs te gaan.”

Cito-toets in soorten

• Zo’n 85 procent van de basisscholen neemt deel aan de Cito-toets die deze week wordt afgenomen. Hiervan zijn twee versies beschikbaar. De Eindtoets Basis is bestemd voor leerlingen (landelijk ongeveer 75%) van wie wordt verwacht dat ze doorstromen naar de gemengde/theoretische leerweg van vmbo, of havo of vwo. De Eindtoets Niveau is voor leerlingen (ongeveer 25%) van wie wordt verwacht dat ze naar de basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg van vmbo gaan.
• Van beide toetsen is ook een digitale versie beschikbaar, die op een ander moment kan worden gebruikt, bijvoorbeeld als inhaaltoets. Daarnaast wordt van beide toetsen een gesproken versie (op audio-cd of daisy-cd), een vergrote versie, een zwart-witversie, een brailleversie en een Kurzweilversie (met dyslexiesoftware) aangeboden.
• De Eindtoets bevat opgaven op het gebied van taal, rekenen/wiskunde en studievaardigheden. Bijna 90 procent van de scholen kiest ervoor ook wereldoriëntatie te toetsen.
• Alle leerlingen in groep 8 doen in principe mee aan de toets. Een uitzondering kan worden gemaakt voor leerlingen die naar verwachting naar het (voortgezet) speciaal onderwijs of het praktijkonderwijs zullen gaan en voor leerlingen die aan het begin van groep 8 vier jaar of korter in Nederland zijn en die het Nederlands onvoldoende beheersen om de opgaven goed te kunnen lezen.

www.cito.nl

Schooleindonderzoek

• Veel leerlingen hebben hun eindtoets al achter de rug. Een groot aantal orthodox-christelijke scholen gebruikt het Schooleindonderzoek (SEO) van vier onderwijsadviesdiensten, waaronder Driestar Onderwijsadvies en het Ds. G.H. Kerstencentrum. Deze toets wordt in november, december of januari afgenomen. Vorig jaar ging het om 237 scholen, met in totaal 5567 leerlingen.
• In het SEO wordt naast de kennis ook de intelligentie gemeten. Ook andere alternatieve toetsen waarvoor scholen kiezen, richten zich meer op de algemene intelligentie en de sociaal-emotionele vaardigheden van een kind dan de Cito-toets doet.
• Sommige scholen gebruiken twee toetsen, om de opbrengsten van het onderwijs zo goed mogelijk te kunnen bepalen. De school mag kiezen op welke toets de inspectie de eindopbrengsten beoordeelt, maar de inspectie accepteert niet dat de school per jaar de gunstigste uitkomst kiest.

www.driestar-onderwijsadvies.nl/page/950

EINDTOETS VERPLICHT

• Vanaf 2015 is de Eindtoets voor leerlingen van groep 8 verplicht. Op dit moment doen niet alle scholen mee aan de toetsen en bovendien worden sommige zwakkere leerlingen uitgesloten van deelname. Volgens het ministerie is dat een onwenselijke situatie, die bovendien de vergelijkbaarheid van scholen bemoeilijkt.
• Er zal een centrale Eindtoets worden ontwikkeld, maar het staat scholen vrij om te kiezen voor een alternatieve toets, mits deze voldoet aan landelijke kwaliteitseisen.
• De toets wordt medio april afgenomen, dus later in het jaar dan nu vaak gebeurt. De leerlingen kunnen daardoor betere prestaties leveren. Ook hebben ze niet langer al in februari het idee dat hun werk op de basisschool erop zit. Nu zakt op scholen de aandacht voor rekenen en taal na de toetsweek soms weg.
• De Eindtoets meet waar een leerling staat op het gebied van taal en rekenen, twee belangrijke voorspellers van succes in het vervolgonderwijs. Net als nu kunnen scholen ervoor kiezen een toets voor wereldoriëntatie af te nemen. Of het vak Engels ook wordt meegenomen in de toets, zal nog worden onderzocht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen