Zorgcentrum van het hele dorp

Met z’n zessen zitten ze achter tonnen vol aardappels en kratten met stoofperen: vier mannen en twee vrouwen. De mannen hadden in hun vorige leven totaal andere bezigheden. Lubbert van Asselt werkte in het bos, Wim Averesch had een viskraam, Kees van den Hardenberg reed op een vrachtwagen, Dries Verhoef runde zijn eigen mechanisatiebedrijf. Nu ondersteunen ze de medewerkers van de keuken van Oranjehof, waar dagelijks honderd tot honderdveertig maaltijden worden bereid.
Op maandag en donderdag schilt het zestal zo’n tweehonderd kilo aardappels, voor de hele week. De groenten worden dagelijks schoongemaakt en gesneden. De maaltijden zijn niet alleen bestemd voor de bezoekers van Oranjehof, maar ook voor bewoners van de appartementen eromheen, bejaarden in de regio die een maaltijd bestellen en kleinschalige zorginstellingen in de omgeving die geen eigen keuken meer hebben.
Chef-kok Barry van Ginkel signaleert een stijgende vraag naar aan huis bezorgde maaltijden. Die is ook nodig om de keuken rendabel te houden. „Het is uniek dat wij die nog hebben, zeker als je ziet dat wij met verse producten werken.” Dat is mede mogelijk door de inzet van de vrijwilligers. Tal van instellingen die veel groter zijn dan Oranjehof zagen zich gedwongen de eigen keuken af te stoten.

Elspeetse kerken
Het zorgcentrum in het hart van Elspeet heeft zijn bestaan voor een belangrijk deel te danken aan het doorzettingsvermogen van een actief en ondernemend bestuur onder leiding van voormalig SGP-fractievoorzitter Jan Heijkamp, oud-voorzitter van Oranjehof. Dat onderkende het belang van een instelling voor Elspeetse ouderen, die er met hun verwanten alles aan deden om gedwongen verhuizing naar een buurgemeente te voorkomen. In de praktijk leidde deze houding meer dan eens tot een onverantwoorde overbelasting van mantelzorgers: vaak familie, meer dan eens ook buren.
Oranjehof startte in 1992 als steunpunt voor Elspeetse ouderen, ter ontlasting van de mantelzorgers. De jaren erna groeide het centrum uit tot een volwaardige instelling voor zorg en welzijn, met verschillende vormen van dagbesteding voor ouderen met beperkingen en dagbehandeling voor mensen met ernstige lichamelijke of psychogeriatrische klachten. Niet alleen Elspeters kunnen er terecht, ook mensen uit de regio voelen er zich thuis. Het zorgcentrum wordt gesteund door alle Elspeetse kerken: financieel, bestuurlijk en door middel van vrijwilligerswerk.

Vervoer
Tot vorig jaar werd het vervoer van de bezoekers voor een belangrijk deel door de overheid betaald en uitgevoerd door beroepskrachten. Sinds het wegvallen van een groot deel van de financiering is het volledig in handen van vrijwilligers. Aan de chauffeurs zijn bijrijders toegevoegd. De bemensing was binnen een maand geregeld. Dagelijks rijden nu twee rolstoelbussen door de regio om bezoekers op te halen en aan het eind van de dag weer thuis te brengen.
Het illustreert voor directrice Cokky de Visser de inzet van de Elspeetse gemeenschap voor het plaatselijke zorgcentrum en de kracht van kleinschaligheid. „Voor Oranjehof staat Elspeet altijd klaar.” Zelf begon ze haar loopbaan in de zorg bij een kleine christelijke thuiszorgorganisatie die door fusies uitgroeide tot de grootste zorginstelling in het Gooi. Van de schaalvergroting zag ze de voordelen maar ook de nadelen. „Ik wilde weer dicht bij de mensen bezig zijn. Mede daarom heb ik gesolliciteerd naar deze baan. Nergens ben je dichter bij de mensen dan in Oranjehof. Ik werk hier samen met een gemotiveerd team van ruim veertig medewerkers, meer dan tweehonderd vrijwilligers en een zeer betrokken gemeenschap.”
Voorheen kende ze Elspeet alleen van horen zeggen. „Er was me verteld dat dit toch wel een heel besloten dorp is, maar vanaf het eerste uur in Oranjehof voelde ik me deelgenoot van de Elspeetse gemeenschap. Er gebeurt heel veel in ons zorgcentrum, maar het belangrijkste is voor mij dat de goede sfeer behouden blijft.”

Zorgappartementen
In 2004 verrezen achter Oranjehof vijftien zorgappartementen voor senioren en bejaarden, in 2011 kwamen er nog eens 24 luxe appartementen bij. Ze zijn door een gang verbonden met Oranjehof. Bewoners die gebruik willen maken van het brede aanbod van activiteiten van het zorgcentrum hoeven daardoor niet over straat. Krijgen ze meer zorg nodig, dan is de afstand tot Oranjehof letterlijk en figuurlijk beperkt.
De 95-jarige Johan Boshuizen en zijn zeven jaar jongere echtgenote, afkomstig uit het Gooi, betrokken enkele jaren geleden een appartement op de tweede verdieping. Ze verloren hun hart aan het Elspeetse landschap en de volksaard toen ze er aan het begin van de jaren ’60 een jaar woonden. „We zijn nu gelukkig nog gezond”, zegt Boshuizen, „maar als we zorg nodig krijgen, is die hier beschikbaar. Tot die tijd kunnen we al profiteren van wat hier allemaal wordt georganiseerd. De contacten met de andere bewoners zijn prima.”
Wim de Ruiter, koster van de plaatselijke gereformeerde gemeente, trok op relatief jonge leeftijd al naar het appartementencomplex. Zijn tweewekelijkse adv-dag besteedt hij voor een groot deel aan Oranjehof. ’s Morgens en ’s middags rijdt hij op de rolstoelbus, sinds kort is hij ook voorzitter van de rommelmarktcommissie. De markt, op de tweede zaterdag van juni, levert het zorgcentrum jaarlijks meer dan 10.000 euro op. Een Elspeetse boer stelt gratis een schuur ter beschikking voor de opslag van de spullen: van serviesgoed tot complete eethoeken en bankstellen. Een deel van de aangeleverde voorraad gaat gedurende het jaar de deur al uit, onder meer naar instanties die zich bezighouden met de huisvesting van asielzoekers.

Affiches
Rond de klok van tien uur zijn ook dorpelingen zonder zorgindicatie in Oranjehof welkom. Vrouwelijke vrijwilligers voorzien de bezoekers van koffie en thee. Naast ouderenzorg biedt het centrum op bescheiden schaal dagopvang aan een drietal mannen met een beperking.
Albert, die dagelijks naar het nabijgelegen Kulturhus komt voor de dagbesteding van ’s Heeren Loo, veegt drie keer per week het terrein rond het zorgcentrum. Vrijdags doet hij dat samen met Harm Schouten, die met zijn vader in een appartement van Oranjehof woonde. Na het overlijden van vader Schouten maakte de leiding van de Elspeetse instelling het mogelijk dat zijn zoon er kon blijven. Van maandag tot en met donderdag werkt hij bij de sociale werkvoorziening in Nunspeet. De resterende werkdag verricht hij allerlei klusjes in Oranjehof.
Henri Frens assisteert bij administratieve en publicitaire taken. Drie keer per jaar is hij druk met Oranjehofnieuws, een in kleur uitgevoerd magazine dat in Elspeet huis aan huis wordt bezorgd. Hij maakt ook de affiches waarop activiteiten van Oranjehof staan aangekondigd. Een gepensioneerde postbesteller hangt ze her en der in het dorp op.

Breintraining
Door het vertrek van zorginstelling Icare naar het Kulturhus kon drie jaar geleden het voormalige Groene Kruisgebouw worden toegevoegd aan Oranjehof. Behalve het kantoor van Cokky de Visser zijn hier de receptie en twee bezoekersruimtes te vinden: de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. Plus de vertrekken voor de prikpost van ziekenhuis St. Jansdal in Harderwijk, de fysiotherapeut, de opticien-audicien, de logopedist en de pedicure, die op vaste tijden spreekuur houden.
Een groepje ouderen loopt na de koffie naar de Eerste Kamer, voor de in Oranjehofnieuws aangekondigde breintraining. Vrijwilligster Maartje Jobse verzorgt deze ochtend in de Ridderzaal een creatieve activiteit. Elke vrijdag komt ze daarvoor naar Oranjehof. Vandaag mogen de dames verder werken aan het werkstuk waaraan ze vorige week zijn begonnen: een sleutelhanger in de vorm van een gebreid tasje. Sjoerd Cornielje, de enige heer in dit gezelschap, werkt in z’n eentje aan een herfsthanger. Vier dagen per week komt hij vanuit Nunspeet naar Oranjehof.
In de Tweede Kamer houdt verzorgende Annelies de Ruiter zich bezig met bezoekers die ernstige lichamelijke beperkingen hebben, vaak gecombineerd met beginnende dementie. Gezamenlijk nemen ze een artikel uit de Stentor door, over de slimme fiets van de toekomst. Ondertussen bieden werkers van verpleeghuis Norschoten fysiotherapie, logopedie en ergotherapie aan de bezoekers die daarvoor een verwijzing hebben.

Participatie
Een van de vaste bezoekers is mevrouw Bout. Toen ze nog in Putten woonde, kwam ze al naar Oranjehof, met haar eigen autootje. Sinds acht jaar woont ze in een huisje achter de woning van dochter Grietje aan de Molenbergweg, die haar met ondersteuning van de thuiszorg verzorgt. Overdag gaat de weduwe naar Oranjehof. Drie dagen per week is ze daar in de Tweede Kamer te vinden, de overige twee dagen in de Ridderzaal. „Gezellig koffie drinken en wat met elkaar doen”, lacht ze. „De tijd vliegt hier voorbij.”
Ook haar dochter, die door haar huwelijk in Elspeet terechtkwam, woont al tientallen jaren met plezier in het dorp. „De jongeren groeien hier misschien wel erg beschermd op, maar de mentaliteit spreekt mij aan. De mensen hebben nog oog voor elkaar.” Het saamhorigheidsgevoel zag ze na de oprichting van Oranjehof sterk toenemen. „Vroeger bleef ieder binnen zijn eigen kringetje. Hier spelen kerkmuren gelukkig geen rol. Oranjehof is van iedereen.”
Directrice Cokky de Visser kan dat alleen maar beamen. „Elspeters hebben een grote betrokkenheid op alles wat in hun dorp gebeurt, maar in het bijzonder op Oranjehof. De door de overheid gepropageerde participatiemaatschappij is hier nooit weg geweest.” Zelfs bezoekers met een indicatie verrichten kleine taken binnen het centrum. „We kijken niet in de eerste plaats naar wat mensen niet meer kunnen, maar wat ze nog wél kunnen. Daardoor blijven ouderen langer actief, zowel lichamelijk als geestelijk. En het sluit naadloos aan bij het nieuwe denken over de zorg, zoals vastgelegd in de WMO.”
Het feit dat niet alleen uit Elspeet maar ook van elders zorgbehoevenden naar Oranjehof komen, verklaart ze uit de identiteit en de gezelligheid. „Door de grote motivatie van de medewerkers en de ondersteuning van vrijwilligers kunnen we ook nog eens heel efficiënt werken. Oranjehof is niet alleen een laagdrempelige maar ook een professionele organisatie, mede door de samenwerking met grotere partijen, zoals Norschoten.”

Maaltijdbezorgers
Kwart over elf arriveren de eerste maaltijdbezorgers. Voor ze hun ronde gaan rijden, krijgen ze een kop soep van vrijwilligster Luu Koster, de onbezoldigde coördinator van het vrijwilligerswerk. „We zijn begonnen met zo’n veertig vrijwilligers”, vertelt ze. „Nu zijn het er 240.”
De dagelijkse warme maaltijd garandeert de vaak hoogbejaarde afnemers niet alleen structureel gezonde voeding. Ze ontvangen hierdoor ook zeven dagen per week bezoek, zij het kort. „De bezorging van het eten op een vast tijdstip biedt structuur in hun leven, dat is voor deze doelgroep heel belangrijk”, weet Cokky de Visser.
Terwijl de maaltijdbezorgers de kunststof plateaus met het diner van de dag naar hun auto dragen, loopt Jos Jobse Oranjehof binnen. De oud-directeur van de Eben-Haëzerschool en diaken van de plaatselijke gereformeerde gemeente geeft elke vrijdag leiding aan de middagmaaltijd in de Ridderzaal. Ouderen met een indicatie, bezoekers zonder indicatie, bewoners van de appartementen rond Oranjehof, vrijwilligers en stagiairs zoeken een plaats aan dezelfde tafels.
Naast me zit Gradus van Asselt, oud-dirigent van de interkerkelijke Psalmzangvereniging De Lofstem. Gezamenlijk zingen kan hij nog elke dag. Tijdens het nuttigen van het toetje delen Maartje Jobse en activiteitenbegeleidster Andrea Wiegel psalmboekjes uit. Henri Frens, een van de vaste organisten van de dorpskerk, zit al op de orgelbank.

Hooglied
Elke dag opent en sluit een ambtsdrager van een van de Elspeetse kerken de ‘open tafel’ in Oranjehof met gebed en het lezen van een Bijbelgedeelte. Vandaag is de Bijbellezing uit Hooglied 2. Aansluitend leest ‘meester Jobse’, zoals de Elspeters hem nog altijd noemen, de bijbehorende meditatie van ds. C. van den Berg. „Zelfs mensen die dit niet gewend zijn, stellen het op prijs dat de maaltijd op deze wijze wordt besloten”, ontdekte hij. „Een totaal onkerkelijke bezoeker liet een groot bedrag na aan Oranjehof. Van nichten hoorden we dat dit zorgcentrum alles voor haar was.”
Na de maaltijd trekt Cornielje zich met het Nederlands Dagblad terug in de Voorkamer. Andrea Wiegel gaat met Henri Frens de nieuwe nieuwsbrief voor de bewoners van de appartementen opstellen.
Naast haar betaalde baan bij Oranjehof staat de activiteitenbegeleidster ook op de lijst van vrijwilligers. Eens per maand brengt ze met een vriendin de nacht in het zorgcentrum door, als slaapwacht voor de bewoners van de appartementen. Heléne Bronkhorst, begeleidster in Oranjehof, doet dat met haar vriendin Petra ten Hove, die ook meedraait in de afwasploeg. Voor Petra speelt mee dat haar demente moeder in een appartement van Oranjehof woonde. „De mensen die hier werken en wonen, hebben er echt alles aan gedaan om te voorkomen dat ze aan het eind van haar leven nog naar een verpleeghuis buiten Elspeet moest. Nu kan ik daarvoor iets terugdoen.”

Verpleeghuis
Sinds dit jaar heeft het dorp ook een eigen verpleeghuis, pal achter Oranjehof. Het is gerealiseerd in samenwerking met verpleeghuis Norschoten. Binnen de Elspeetse vestiging, waar de scheiding van wonen en zorg meteen gestalte kreeg, gelden de huisregels van Oranjehof en heerst dezelfde sfeer. Het dorp beschikt nu over een complete zorgketen voor ouderen, van welzijn tot gespecialiseerde verpleeghuiszorg.
Op termijn krijgt Elspeet mogelijk ook een woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking. Binnenkort start Oranjehof in overleg met ’s Heeren Loo en Philadelphia al een werkplaats met bijbehorende winkel voor deze doelgroep.
Voor dit project zocht Cokky de Visser contact met Elspeetse ondernemers. Samenwerking met andere partijen in het maatschappelijke veld is voor de directrice van Oranjehof een essentieel kenmerk van de participatiesamenleving. Vanuit die overtuiging organiseerde ze al twee keer een ontbijtbuffet, ’s morgens om zeven uur. Met ondernemers, afgevaardigden van kerkelijke gemeenten, zorgaanbieders, vertegenwoordigers van de politiek, gewone burgers en bezoekers van Oranjehof. „Aan elke tafel zat een gemengd gezelschap. Onder het genot van een heerlijk ontbijt zijn ze gezamenlijk met stellingen aan de slag gegaan. Daarmee versterk je niet alleen de bewustwording rond een aantal thema’s die in de zorg spelen maar ook het onderlinge contact. Voor de bevolking organiseren we zo nu en dan een informatieavond. Een denktank en een pr-commissie ondersteunen me bij het bedenken van nieuwe activiteiten en het uitdragen daarvan.”

Bolderkar
In de keuken van Oranjehof ontfermt Suzan Aleman zich over de vaat. Eens in de twee weken komt ze afwassen in het zorgcentrum. Daarnaast geeft ze Engelse les aan bezoekers en vrijwilligers en is ze lid van de rommelmarktcommissie. Voor de Christelijke Blindenbibliotheek in Ermelo leest ze reformatorische lectuur in. Daarvoor creëerde ze een studio aan huis, waar ook Petra ten Hove komt inlezen. „Wat doet Suzan niet?” vraagt Petra zich af.
Een medewerkster van ’s Heeren Loo trekt met een cliënte van de dagbesteding in het Kulturhus een bolderkar vol snuisterijen en lekkernijen de Ridderzaal binnen. Een groepje vrouwen bestudeert uitvoerig de pakjes met zoute koekjes. Vanavond is er in de centrale zaal van Oranjehof een gezellige avond voor de vrijwilligers van de rommelmarkt, een gezelschap van zo’n zeventig personen. Ook Cokky de Visser zal er bij zijn. „Dat kan natuurlijk niet anders, als ze zulke enorme acties voor Oranjehof organiseren. Maar met elkaar beseffen we heel goed dat we dit alles uiteindelijk hebben ontvangen. Zo de HEERE het huis niet bouwt, tevergeefs arbeiden deszelfs bouwlieden daaraan.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen