De rietsnijders van De Wieden

Tot in april wordt er gemaaid, daarna begint het broedseizoen. Wout van de Belt (53) uit Belt-Schutsloot is rietsnijder, natuurbeheerder en palingvisser. De combinatie van functies is in zijn woonomgeving geen opvallende. „Er is wel eens uitgerekend dat de gemiddelde ondernemer in dit gebied tussen de drie en de vier verschillende activiteiten heeft. Een stukje land, riet snijden, vissen, een beetje recreatie, noem maar op.”
Van de Belt is vertegenwoordiger namens drie verenigingen van de rietbranche in de regio. Er zijn twee verenigingen in de Weerribben en eentje in de Wieden. Gekscherend omschrijven sommigen hem als ‘de rietpresident’. Als vertegenwoordiger van de branche stond hij de afgelopen jaren in gesprekken met natuurbeschermers en politici pal voor de belangen van de snijders.
Er zijn in de omgeving van het nationale park in totaal circa 300 rietsnijders actief, beroeps én parttimers. Daarmee is ook landelijk bijna alles gezegd, want alleen het Zuid-Hollandse Nieuwkoop heeft nog een eigen vereniging. In Friesland wonen er ook nog enkele rietsnijders. Verder is het vak vrijwel uitgestorven.
Geen wonder, want de wuivende rietvelden van weleer zijn vrijwel nergens meer intact. Als er niet tijdig wordt ingegrepen, verdwijnen ze vanzelf, legt Van de Belt uit. „Door verlanding verdrijven planten en bomen het riet. Na de Tweede Wereldoorlog probeerden de snijders met windmolens het waterpeil te verhogen, om de groei van riet te bevorderen.” Nu is het in stand houden van riet voor de productie alleen nog maar mogelijk op plaatsen waar dit het belang van de natuur dient. Eens in de zoveel tijd wordt machinaal ongeveer dertig centimeter afgeplagd, om de aanwas van nieuw riet veilig te stellen. „Als je niets doet, is over tien jaar alles weg.”

Vergrijzing
Een deel van de subsidies aan grondeigenaren Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten vloeit op die wijze in de portemonnee van de rietsnijders. „Alleen op die manier blijft het oogsten van riet een haalbare zaak”, aldus Van de Belt, die er fijntjes op wijst dat de organisaties moeilijk zonder de snijders kunnen. Voor het oogsten van het riet is niet alleen een juist gevoel nodig. „Voor het beheer hebben ze ons nodig. Je kunt dat niet in een 36-urige werkweek stoppen.”
De regio telt nog een dikke 30 beroepstelers, voor de overige 270 is het een bijverdienste. Samen houden ze jaarlijks ongeveer 3000 hectare bij. Onder de beroepstelers slaat de vergrijzing toe. „Minder dan tien van de beroepstelers zijn onder 50 jaar”, weet Van de Belt. Het is ook steeds moeilijker om als ‘beroeps’ in te stromen. „Je hebt geen bestaanszekerheid, omdat de verpachting jaarlijks onder de loep wordt genomen. Dat drukt de prijzen van de aanbestedingen, maar het wordt voor nieuwelingen wel lastig om in dit vak je brood te verdienen. Het wordt meer en meer een zaak van bijverdienste.”

Per boot
De gang naar de rietvelden gaat per boot. Over water worden ook de machines aangevoerd. Een tijdrovende klus. „Maar we weten niet beter.” Tussen Kerst en half april trekt hij er, als het weer het toelaat, iedere dag op uit. „Eerder kun je niet starten, het blad moet eraf zijn.” De lengte van de dagen varieert. „Er zijn wel collega’s die ook in de winteravonden in het donker doorgaan, maar zodra het gaat schemeren, houd ik ermee op.” Het riet wordt op schoven gebonden, ‘gekamd’ (van allerlei ander plantaardig materiaal ontdaan), gebost en op hogere delen te drogen gezet. Dit zijn de zogenaamde veldbossen. Pas in het voorjaar worden de bossen riet naar de vaste wal overgebracht en daar omgebonden in handelsbossen. Die hebben in ‘de Wieden’ een omtrek van 55 cm en in ‘de Weerribben’ een omtrek van 46 centimeter.
Het drogen en de maaiwijze zijn volgens Van de Belt belangrijke factoren voor de veelgeroemde kwaliteit van het Nederlandse riet. „In het buitenland wordt het riet direct in grote rollen gesnoerd. Binnenin zijn ze dan niet goed droog. Bij de rietdekkers zie je soms de damp eruit komen. Ook maaien wij een stuk korter dan veel collega’s over de grens. Juist het onderste deel is het hardst.”
De concurrentie is scherp, want riet uit Turkije, voormalige Oostbloklanden en vooral China kost veel minder. Dat kan in sommige gevallen wel tot de helft oplopen. Daar staat tegenover dat de vraag behoorlijk op peil blijft en dat de productie in Nederland te weinig is om aan de vraag te kunnen voldoen. Dat houdt de prijs van het bijzondere riet uit Weerribben-De Wieden op peil. „We leveren 20 tot 25 procent van de vraag. De rest komt uit het buitenland.”

Paling
Van de Belt is ook een van de drie laatste beroepsvissers in de regio. Hij gebruikt zijn vaartochten om fuiken uit te zetten, om op gezette tijdens paling en ook wel andere vissoorten te vangen. In de zomer maait hij graslanden, snijdt hij onbruikbaar riet en verricht hij werkzaamheden voor het waterschap. „Een blad beschreef mijn beroep eens als uiterst romantisch, maar het is ook gewoon hard werken. Ik zou het echter niet graag missen, want de natuur is geweldig en op het water ben ik zo vrij als een vogeltje.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen