Rekenen met de Bijbel

Dagboeken verschijnen er aan de lopende band, maar de insteek van Arjan van den Noort (41) koos tot nu toe niemand. Met ‘Ontelbaar!’ vraagt hij aandacht voor de symboliek van getallen in de Bijbel. Wat willen ze zeggen? En moeten de getallen in de historische Bijbelboeken per definitie letterlijk worden opgevat?
De fascinatie voor het onderwerp heeft te maken met de maatschappelijk positie van Van den Noort. Hij doceert wiskunde aan de reformatorische Pieter Zandt Scholengemeenschap in Kampen. Daarnaast behaalde hij een tweedegraads bevoegdheid voor godsdienst. Ook dit vak gaf hij een aantal jaren. „Nu ik uitsluitend in de bovenbouw lesgeef, is dat niet meer het geval, maar ik geef nog wel leiding aan de Bijbelstudie voor bovenbouwleerlingen, na schooltijd.”
Wiskunde doceert Van den Noort sinds 1995. Het was niet primair de inhoud van het vak dat hem ertoe bracht leerkracht te worden. „Ik koos voor het onderwijs vanwege mijn betrokkenheid op jongeren. Het contact met de leerlingen staat voor mij centraal. Wiskunde vind ik leuk om te doen, maar een freak ben ik niet.”

Congressen
Zijn bevoegdheid voor godsdienst behaalde hij via de Cursus Godsdienstonderwijs van de Gereformeerde Gemeenten. Samen met zijn broer Ewout, die inmiddels predikant is. „Ik volgde de CGO voor persoonlijke toerusting en om ook godsdienst te kunnen geven. Wiskunde is een prachtig vak, maar het leent zich minder voor een gesprek over de wezenlijke dingen van het leven.”
Toen hij aan derde klassen zowel wiskunde als godsdienst gaf, wees hij zijn leerlingen tijdens de godsdienstlessen soms op de betekenis van getallen in de Bijbel. „Dat gaf raakvlakken met de wiskunde. Het omgekeerde kwam ook voor. De wiskundestof voor leerlingen uit het vijfde jaar van het vwo bevat een onderdeeltje driehoeksgetallen. Bij de behandeling daarvan heb je een prachtige gelegenheid om iets te zeggen over de Bijbelse getallensymboliek.”
Zijn fascinatie voor de getallen in de Bijbel werd gestimuleerd door kleinscha-lige congressen rond het thema ‘Wiskunde en geloof’, georganiseerd door collega’s van het Ichthus College in Veenendaal. „Ze halen allerlei personen en thema’s op het grensvlak van wiskunde en religie voor het voetlicht. Meermalen werd tijdens zo’n congres gevraagd naar praktisch lesmateriaal.”

Kabbalistiek
Als tiener raakte de inwoner van Kampen al geïntrigeerd door de getallen in het laatste Bijbelboek. „Waarom het getal zeven, wat zegt het getal twaalf, hoe moet je de 144.000 verzegelden zien? Later kwamen daar vragen bij over onwaarschijnlijk grote getallen in de historische boeken van het Oude Testament. En hoe zit het met naar onze berekening onjuiste getallen in het Nieuwe Testament? Neem de tekst die zegt dat de Heere Jezus drie dagen en drie nachten in het hart van de aarde is geweest. De dagen kun je nog lezen als dagen of delen ervan, maar bij de nachten kom je niet verder dan twee.”
Het deed hem nooit twijfelen aan de betrouwbaarheid van de Bijbel. Wel ging hij op zoek naar bevredigende antwoorden. Daardoor kwam hij ook in aanraking met de Joodse gematria of kabbalistiek, waarbij aan de letters van het Hebreeuwse alfabet cijfers worden toegekend: de 1 aan de aleph, de 2 aan de beth en zo verder. Op die manier kunnen woorden worden omgezet in getallen en omgekeerd, om een verborgen boodschap te ontdekken.
„Het woord JHWH levert de getalswaarde 26 op. Daarom wordt dat getal het godsgetal genoemd. Beschouw je de 10 voor de J als een 1 en een 0, dan kom je op 17, het kleine godsgetal. Het feit dat in Psalm 136 de uitspraak ‘Want Zijn goedertierenheid is in der eeuwigheid’ 26 keer wordt herhaald, is voor orthodoxe Joden niet toevallig. Ook in de christelijke traditie is op die wijze betekenis toegekend aan getallen. Augustinus hield een preek over de 153 vissen in het net bij de wonderbare visvangst. Hij wijst erop dat 153 het driehoeksgetal van 17 is en noemt ook andere Schriftgedeelten waarin dit driehoeksgetal is te vinden. Zijn slotconclusie is dat met de 153 vissen de totale schare van de gezaligden wordt bedoeld.”

Verrassend licht
Door zijn medewerking aan het dagboek ‘Van levensbelang’ ontstond bij Van den Noort het idee een afzonderlijk dagboek te wijden aan getallen in de Bijbel. „Jongeren pakken niet snel een theologisch werk of een commentaar, maar ze lezen vaak nog wel een dagboek. Ik had de smaak van het schrijven te pakken en ben meteen doorgegaan. De uitgever reageerde positief.”
Bij het schrijven van het zowel informatieve als meditatieve dagboek naar aanleiding van inhoudsmaten, oppervlaktematen, munten, symbolische getallen, opvallend grote getallen en schijnbaar onjuiste getallen maakte de auteur dankbaar gebruik van beschikbare commentaren. De gematria liet hij grotendeels buiten beschouwing, vanwege het speculatieve karakter ervan.
„Het bekende getal 666, het getal van de antichrist, komt overeen met de naam van Hitler en andere schrikwekkende figuren in de historie, maar ook de naam Paulus heeft de getalswaarde 666. Dat laat zien dat we moeten oppassen met de kabbalistiek. Aan de andere kant lezen wij soms te snel over symbolische getallen heen.” Ook getallen die letterlijk gelezen moeten worden, werpen soms verrassend licht op een Bijbeltekst. „Abraham laat voor de onbekende mannen die hij op bezoek krijgt koeken bakken van drie maten meel. Dan hebben we het over pakweg twintig kilo. Die hoeveelheid geeft iets aan van zijn gastvrijheid.”

Vrederijk
Tijdens de studie voor het dagboek raakte de reformatorische wiskundedocent onder de indruk van de grootheid van God in de schepping. „Hij kent alle sterren bij naam. Als je daarover nadenkt, gaat het je duizelen. Het tweede wat ik ervan heb geleerd, is kritisch kijken naar Bijbelse getallen. Niet om de Bijbel in twijfel te trekken, maar vanuit de reële vraag of het wel juist is een genoemd getal als letterlijk te zien.
Je hoort nogal eens dat Israël met twee en een half miljoen mensen uit Egypte trok. Een vermenigvuldiging van 70 personen naar twee en een half miljoen zielen in vier generaties is niet waarschijnlijk. Met die hoeveelheid Israëlieten in rijen van vijf breed kom je bovendien aan een stoet van pakweg 500 kilometer. Het zou ook betekenen dat bij Elim 36.000 mensen met één palmboom moesten doen en 200.000 mensen met één waterbron. De geschiedenis van de kwakkels in de woestijn plaatst voor een vergelijkbaar probleem. De Studiebijbel Oude Testament toont in een excurs aan dat het grondwoord voor duizend ook groep of familie kan betekenen. Vanuit het Joodse denken in familieverbanden ligt het voor de hand dat we moeten denken aan het aantal families dat uit Egypte trok.
Het derde wat ik door het schrijven van dit boek heb geleerd, is dat we de diepte van bepaalde Bijbelgedeelten soms missen als we geen oog hebben voor de getallensymboliek. Neem Jesaja 11, over het vrederijk. Daarin vind je meerdere reeksen van zeven. Dat is niet voor niets. Het accentueert Gods grootheid, Zijn volheid en de heerlijkheid van Zijn rijk. Het Woord van God is ons gegeven om te worden geloofd, niet om ermee aan het rekenen te slaan, maar juist als we de Bijbel serieus nemen, willen we ook weten hoe we de erin genoemde getallen moeten verstaan. Pas zei iemand tegen me dat door dit dagboek licht viel op Bijbelse aspecten die hem nog nooit waren opgevallen. Dat vond ik een mooi compliment.”

N.a.v. ‘Ontelbaar! Bijbels dagboek over de symboliek van getallen’, door Arjan van den Noort; uitg. Royal Jongbloed, Heerenveen; 478 blz.; € 18,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen