Ongedacht naar Canada, ongedacht weer terug

Ds. G.R. Procee (1953)
1984-1989: Christelijke Gereformeerde Kerk van Opperdoes
1989-2011: Free Reformed Church in Hamilton
2011-heden: Christelijke Gereformeerde Kerk van Middelharnis

De christelijke gereformeerde predikant van Middelharnis serveert zelf koffie. „Mijn vrouw is nog in Canada; zelf ben ik net terug.” Dat was begin mei. Eind mei ging de predikant opnieuw, om het classicaal examen van zijn zoon bij te wonen. Als die een beroep aanneemt, hoopt hij hem tot predikant te bevestigen.
Zo’n driemaal per jaar reist het predikantsechtpaar naar het land waar het 22 jaar woonde en waar zes van de zeven kinderen zijn achtergebleven. „En als er een kleinkind wordt geboren, gaat mijn vrouw nog weleens een keer vaker.”

Soepele overgang
Ds. Procee stond in zijn eerste gemeente, in het Noord-Hollandse Opperdoes, toen het verzoek kwam om Hamilton in de Canadese provincie Ontario te komen helpen. Hij kende de gemeenten niet, wist er ook weinig van af. In januari 1989 preekte hij drie zondagen in Hamilton en deed hij er pastoraal werk. Hij kwam er niet meer van los. „De gemeente was al zeven jaar vacant. Ik proefde de nood. Het beroep dat kwam, werd op mijn hart gebonden.”
Met zijn vrouw en zes kinderen emigreerde hij naar overzee. „Zij hadden op dat moment nog niets van Canada gezien. De overgang verliep heel gemakkelijk. Als predikant van een emigrantengemeente heb je een hechte gemeenschap om je heen. Ik voelde me er direct thuis en de andere gezinsleden hebben er ook geen moeite mee gehad. De oudste van de kinderen was elf; op latere leeftijd is emigreren soms moeilijker.”

Toch niet geëmigreerd
Voor de toen 35-jarige predikant, Leeuwarder van geboorte, was emigreren geen onbekende ervaring. Hij was twee jaar toen het ouderlijk gezin naar Australië vertrok. Negen jaar later waren ze terug op vaderlandse bodem. „Toen moest ik nog Nederlands leren, want thuis spraken we altijd Engels. Nu spreek ik beide talen niet helemaal goed. Met ‘de’ en ‘het’ is het nog wel eens moeilijk.”
Oom Pieter Procee woont in Dundas, en het ouderlijk gezin ging er in 1973 drie weken op bezoek. „Ik trok er met de jongeren op, voelde me er thuis en besloot te emigreren. Mijn oom zou me sponsoren. De aanvraag werd goedgekeurd, maar ik zag er toch van af. Ik was bezig met de studie economie en besloot die in Nederland af te maken. Inmiddels kreeg ik verkering. Van emigratie kwam niets meer.”
Procee ging in 1977 bij het toenmalige Rijks Computer Centrum in Apeldoorn aan de slag als systeemontwerper. De roeping tot het ambt bracht hem in 1980 op de Theologische Universiteit in Apeldoorn. De Christelijke Gereformeerde Kerk van Opperdoes werd in 1984 zijn eerste gemeente. „Ik heb er veel moeten leren; ook veel moeten afleren.”

In 1989 leidde de weg naar de Free Reformed Church in Hamilton. Vanuit een dorpje kwamen ze in een verstedelijkt gebied terecht. Het was niet het enige verschil. „In een kleine plaats als Opperdoes is er sociale controle; in Canada is het ruimer, vrijer. Over de afstanden in Noord-Amerika doen ze in Nederland nogal dramatisch, maar ik hoefde er niet zo aan te wennen. De meeste gemeenteleden woonden binnen 20 minuten rijafstand van de kerk. Ik kon in Hamilton het Woord kwijt en vond er geestelijke aansluiting. Er was afname. De openheid van de mensen deed ons goed; we mochten er een plaats ontvangen.”
Wennen moest de predikant wel aan de taal. „Tijdens mijn economiestudie had ik veel Engels gelezen, maar theologisch Engels is toch heel anders. De mensen vonden mijn Australische accent heel interessant.”

Verschillen
Werk was er genoeg. „Het naburige Dundas was een jaar vacant, sinds ds. A. Baars naar Nederland was teruggekeerd. Ik heb er als consulent veel mogen doen, in prediking, catechese en pastoraat. Die twee gemeenten lagen op dezelfde lijn; ze hebben ook samen een school. Elders proefde je soms een wat andere inslag en waren er liturgische en uiterlijke verschillen. De ene gemeente houdt vast aan de King James Version, de andere kiest voor de New King James Version. Die laatste is minder zuiver, en ook het aanspreken van God met ‘You’ in plaats van ‘Thee’ en ‘Thou’ spreekt de behoudender gemeenten niet aan. De gemeenten zingen wel allemaal dezelfde psalters. Ik mocht in alle plaatsen komen preken, en de boodschap van zonde en genade werd gewaardeerd, maar ze zouden me niet overal beroepen.
Het kerkverband is er overigens minder breed dan hier. De verdeeldheid in ons kerkverband in Nederland vind ik moeilijk. Je ziet de verwatering en verwarring. De noodzaak van bekering moet voorop blijven staan. De invloed van de cultuur op de kerk baart me zorgen. In Canada vormen onze gemeenten toch nog wat meer een besloten subcultuur.”

Van oude emigranten hoorde de predikant veel verhalen. „De meesten hadden in de begintijd wel naar Nederland terug willen kruipen, maar ze moesten wel blijven, en later ging het vaak beter.
Ik leerde er de geschiedenis van het kerkverband kennen. Ds. G.A. Zijderveld was de eerste christelijke gereformeerde predikant overzee, in de Verenigde Staten. Hij bevestigde de eerste voorganger in Canada: lerend ouderling (later predikant) J. Hamstra, een broer van mijn grootmoeder.”
Als deputaat hield ds. Procee zich bezig met de theologische opleiding, relaties met andere kerken, publicaties en onderwijs. „Op verzoek van mijn kerkenraad begon ik wat te schrijven over de Heilige Doop. Uiteindelijk ben ik daarop in 2010 aan het Reformed International Theological Seminary in Florida gepromoveerd.”

Naar Flakkee
Zo onverwacht als de emigratie naar Canada was geweest, zo onverwacht was in november 2011 de terugkeer naar Nederland. Net als zijn voorganger in de Canadese gemeente, ds. P. den Butter, vertrok ds. Procee van Hamilton naar Middelharnis.
Tijdens zijn 22 Canadese jaren bezocht ds. Procee zijn familie in Nederland elk jaar. Zijn drie dochters verbleven beurtelings een aantal maanden bij vrienden in Putten. De een kon aan de slag bij het RD, de andere twee zetten zich als native speaker in op de scholengemeenschappen Van Lodenstein en Pieter Zandt. „Marlies werkt nog steeds op het Van Lodenstein: ze was bijna een jaar in Nederland, kreeg hier verkering en woont nu met haar man in Woudenberg.”
De andere kinderen raakten verspreid over Canada, tot British Columbia, aan de verre westkust, toe. In Ontario bevestigde ds. Procee zijn schoonzoon D.H. Kranendonk tot predikant. „Alle kinderen vonden hun bestemming. Zo zie je Gods zorg over je gezin, ook als je het zelf moet achterlaten. Doordat we vaak naar Canada reizen en via Skype communiceren, voelen we de afstand niet zo. Laten we er maar niet dramatisch over doen. De Heere is op velerlei wijze goed voor ons geweest, ondanks onze ontrouw en tekorten. Toen ik met de roeping tot het ambt worstelde, zei een oom tegen me: Je kunt geen betere Meester krijgen.”

Volgende keer: ds. A. de Lange.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen