Worstelen met zwangerschappen

Ongeveer 20 jaar geleden stapte ze in het huwelijksbootje. „Zonder ervaring met het op mezelf wonen. Ik werkte, mijn man was nog aan het afstuderen.” Nauwelijks negen maanden later hield ze haar eerste kind op schoot. „We hadden nog wel iets willen ondernemen, een huwelijksreisje of zo, maar het is er niet meer van gekomen. Eigenlijk waren we er nauwelijks aan gewend dat we getrouwd waren.” De bevalling verliep anders dan ze had verwacht, want het kindje werd met de keizersnede geboren. „De baby huilde in het begin erg veel en vroeg ook later de nodige aandacht. Zelf had ik het psychisch heel zwaar. Na een half jaar begon het een beetje beter te gaan, maar was ik opnieuw in verwachting. Zestien maanden na onze eerste kwam de tweede ter wereld. Echt een cadeautje. Een heel gemakkelijk kind.”

Stilzwijgend tobben
Twee jaar later volgde nummer drie en toen begon een reeks miskramen. „Ik zat met een baby en twee peuters toen ik weer zwanger was. Terwijl ik me afvroeg hoe het verder moest, gaf de gynaecoloog na enkele maanden aan dat het niet goed was. Zo ging het daarna nog drie keer. Op een gegeven moment wil je het niet meer en gaat het ook vreten aan de wijze waarop je met je man samenleeft. ’s Avonds voelde ik me heel moe. Bij iedere aanraking van je man denk je ‘help’. Bovendien is het vaak moeilijk om erover te praten. Stilzwijgend tobden we soms naast elkaar voort.”

Op aanraden van de gynaecoloog en na gesprekken met hulpverleners gebruikte ze een aantal maanden de anticonceptiepil. „Temperaturen was ook een optie, maar dat gaf nog meer stress en spanning. Ik zat echt in de put en kon niet normaal meer denken. De gynaecoloog, die er niet veel van snapte en het steeds had aangeraden, moest hard lachen om dat christelijke vrouwtje dat alsnog overstag ging. Je bent alle vertrouwen kwijt en heel erg bang voor iedere nieuwe zwangerschap. Toch heb ik gebeden of ik nog één keer een kind zou mogen krijgen. Korte tijd daarna was ik weer in verwachting. Toen mocht het goed gaan.”
Met het tijdelijke gebruik van de pil weet de bij een reformatorische kerk aangesloten Eveline eigenlijk geen raad. „Ik deed het om tot rust te komen. Het gaf die rust lichamelijk wel, maar in mijn hoofd niet. Daar voelde het als een menselijk ingrijpen. Dat speelt bij een vrouw sterker dan bij een man. Jij maakt het iedere maand mee.”

Onvoldoende blij
Er volgden nog vier zwangerschappen, waarvan er één in een miskraam eindigde. „En de laatste keer was ik zwanger van een tweeling. Dat gaf weer de nodige reacties, ook al omdat ik niet voldoende blij oogde. Je hebt toch al vaak met negatieve opmerkingen te maken. Sommigen zeggen dat je je verstand moet gebruiken, terwijl anderen je voorhouden dat je je vertrouwen op de Heere moet stellen. Met dat laatste ben ik het eens. De Heere geeft je de zwangerschap. En Hij zal je ook wel doorhelpen dan, maar je weet niet altijd even goed hoe. Je ervaart dat niet altijd zo.”

De zwangerschap van de tweeling verliep niet goed. Een van de kindjes overleed al na korte tijd, de andere - nu de jongste in het gezin - kwam na negen maanden wel gezond ter wereld. Op dit moment, op een leeftijd waarop medici adviseren niet meer zwanger te worden, gebruikt ze opnieuw de pil. „Het voelt niet prettig. We bekijken het van maand tot maand. Het geeft me wel enige rust dat ik al mijn krachten nu kan geven aan de kinderen. Zeker ook aan de ouderen, die soms duidelijk lieten blijken zich enigszins aan hun lot overgelaten te voelen. Pas aten we een keer met z’n vijven. Het viel ons op hoe stil het was. Je beseft dan hoe het moet zijn in de gezinnen met een, twee of maximaal drie kinderen.”

Jacob
De zwangerschappen hebben veel van haar gevergd. „Steeds raak je toch een stukje van je krachten kwijt. Vakanties hebben we in het verleden meestal overgeslagen. Ik raakte al enigszins overstuur van het in- en uitpakken. En in de auto pasten we niet met z’n allen.”
Met een predikant konden zij en haar man goed praten tijdens de reeks miskramen, nu meer dan tien jaar geleden. „Maar over gezinsvorming hebben we het, ook met de kerkenraad, eigenlijk nooit echt gehad. Wel hadden we veel steun in de hulpverlening. Toen de Bijbel openging, bleek tot onze verwondering dat eigenlijk alleen Job een groot gezin had. Jacob had wel dertien kinderen, maar bij vier vrouwen. Dat was voor ons een eyeopener. Zo hadden we er nooit naar gekeken.”

Als mensen met soortgelijke vragen willen reageren, is het mogelijk hen in contact te brengen met Eveline (schuilnaam). De foto’s op deze pagina’s hebben geen relatie met haar.

Huisarts Wilco Bloed: „Vaak wordt de gangbare mening binnen een familie nagevolgd”

Refomoeders beginnen niet gemakkelijk een gesprek over geboorteplanning, zo is de ervaring van huisarts Wilco Bloed. Steevast stelt hij bij zijn laatste bezoek in de kraamtijd het onderwerp aan de orde.

Bijna tien jaar geleden streek de nu 40-jarige huisarts neer op Urk. Patiënten van enkele huisartsen die het werk niet meer aankonden, konden zich melden in huisartsenpraktijk Noord. Het aantal patiënten is gegroeid tot circa 3500. Anno 2015 werkt er in ‘Noord’ een tiental parttimers, onder wie een tweede huisarts. De overige ruimten in het gebouw worden gevuld met een compleet aanbod van eerstelijns dienstverleners.
Bloed heeft ervoor gekozen om zelf zwangere vrouwen te begeleiden. Hij maakt ook vroege echo’s, doet als het kan de bevalling en houdt de nacontrole. „Mooi werk.” In het kinderrijkste dorp van Nederland heeft hij veel met zwangerschappen te maken. Bij zijn laatste kraambezoek legt hij als vast onderdeel de vraag over gezinsplanning op tafel. „Het is extra belangrijk om erover te spreken als het medisch niet verantwoord is weer snel in verwachting te raken. Bijvoorbeeld als gevolg van een keizersnede of een complexe bevalling.”
Vaak merkt de bij de Gereformeerde Gemeente aangesloten arts dat patiënten denken dat hij hen een vastomlijnde mening zal voorhouden. „Hij zal wel tegen anticonceptie zijn, denken ze dan. Ik geef aan dat mijn persoonlijke mening er niet toe doet. Ik ben hun huisarts en in die hoedanigheid dien ik mijn patiënten te helpen. Als je dat toelicht, breekt het ijs en komen de vragen. Ik verwijs vaak ook naar thuisarts.nl, een goede bron voor medische informatie.”

Regelmatig hoort de arts van de moeder dat ze geen anticonceptie wil. „Als er een goede reden is om dat wel te doen, vraag ik door. Als je ziet dat zich problemen voordoen. Als de moeder bijvoorbeeld postnataal depressief is, of er is sprake van een duidelijke overbelasting. Zeker als de moeder weer zwanger zou worden. Als medicus heb je ook de zorg voor de moeder. Ik wijs de moeder, graag met de vader erbij, op de verantwoordelijkheid die er is ten opzichte van de kinderen. Zonder hen in een bepaalde richting te duwen. Ze zijn zelf verantwoordelijk.” Hij grijnst breed.
„Dan komt vaak de vraag wat ik zelf zou doen. Dan geef ik aan dat mijn persoonlijke keuze er niet toe doet en het belangrijk is dat de ouders met de gegeven informatie zelf biddend een weloverwogen besluit nemen.”

Hij heeft gemerkt dat de invloed van de gewoonte binnen een gezin/familie heel sterk is. „Je komt erachter dat binnen een gezin/familie de gangbare mening nagevolgd wordt, zonder er bewust zelf over na te denken. Eigenlijk zie je datzelfde bij andere vraagstukken, zoals vaccinatie.”
Van sociale druk, vanuit de omgeving of andere familieleden, merkt hij niet zoveel. „Meestal is er wel begrip voor de situatie van een moeder die, soms na opeenvolgende zwangerschappen, lichamelijk of psychisch verzwakt is.”

De arts, zelf vader van vijf kinderen, ziet de verschuivingen in de reformatorische achterban met eigen ogen. „Het ‘nee’ tegen anticonceptie wordt minder. Je ziet wel dat het per kerkgenootschap verschilt.” Het geboortecijfer op Urk is nog altijd het dubbele van het landelijke gemiddelde, maar neemt in de loop der jaren ook enigszins af. Hij pakt de cijfers erbij. „Van 21,2 per duizend in 2009 naar 20,2 in 2013.”
Over het gebruik van de verschillende mogelijkheden, geeft hij aan patiënten voorlichting over de voor- en nadelen. „Natural family planning en volledige borstvoeding kunnen een nieuwe zwangerschap wel voor een deel voorkomen, maar zijn geen afdoende maatregelen. Over het toepassen van het spiraaltje is discussie onder christenartsen. Dat geldt ook voor sterilisatie. Maar moreel gezien kunnen er zeker redenen zijn om sterilisatie toe te passen, vind ik.” Het meest voorkomende voorbehoedmiddel is nog altijd de pil. „Maar er zijn vrouwen die last hebben van bijwerkingen en dan zijn er ook andere mogelijkheden.”

Ambtsdragers worden soms betrokken in de discussie, is zijn ervaring. „Meestal wordt er alleen binnenshuis over gesproken. Kinderen zijn een geschenk van God, maar als ik zie dat een moeder en/of vader het niet meer trekt en steken in het gezin laat vallen, acht ik het mijn taak om het gebruik van anticonceptie aan de orde te stellen.”

Ds. J.W. van Estrik: „Met stellige opmerkingen kun je mensen in de kou zetten”

„Gezinsvorming is in de eerste plaats een persoonlijke zaak, waarbij man en vrouw voor het aangezicht van de Heere dienen te worstelen met de vraag wat Hij wil.” Ds. J.W. van Estrik vindt tegelijkertijd dat in discussies over de grootte van het gezin vaders al te veel buiten schot blijven.

De hersteld hervormde predikant van Goedereede, zelf vader van tien kinderen, geeft zijn gemeenteleden huiswerk voordat hij in gesprek gaat over gezinsvorming en gezinsplanning. „Ik reik stukken aan van onder meer de ethici Douma en Velema. Niet als richtlijn, maar om vooraf te lezen.”
Het is de Heere die de baarmoeder opent en sluit, aldus de dominee. „Maar dat sluit een eigen verantwoordelijkheid niet uit. In het Oude Testament worden daarvoor ook handreikingen gedaan. De vrouw was een periode onrein en moest zich daarna nog zeven dagen onthouden. Dat was precies de periode van de vruchtbaarheid.”
De predikant staat aarzelend ten opzichte van het gebruik van een middel als de pil. „Het kan natuurlijk als medicijn worden voorgeschreven. Maar anderzijds is het wel gericht op het voorkomen van een zwangerschap en is er in feite geen verschil met bijvoorbeeld condoomgebruik. Of iets medisch gezien wel of niet verantwoord is, moet je per geval bekijken. Dat geldt voor het gehele onderwerp. Met stellige opmerkingen kun je mensen in de kou zetten.”

Voor alles vindt hij het belangrijk dat de verantwoordelijkheid van zowel de vrouw als de man eerlijk wordt besproken. „De apostel Paulus spreekt over onthouding met wederzijds goedvinden. Daarover moet je met elkaar in gesprek gaan. Op een open wijze, van hart tot hart, en ook in je eigen worstelingen. Je moet elkaar dienen in de liefde en ook als man je verantwoordelijkheid nemen, voor je vrouw maar bovenal ook in verhouding tot God.” Vaders worden te weinig betrokken in gesprekken over gezinsvorming, denkt hij. „De man blijft vaak buiten schot.”
Merkwaardig genoeg is dat niet het geval als er sprake is van echt grote gezinnen, weet hij uit eigen ervaring. „Dan krijg je tal van verwijten over je heen en heb je je als man volgens velen onverantwoordelijk gedragen.”
Hij geeft aan tijdens gesprekken met echtparen zich kwetsbaar op te stellen. „Ook al hebben wij tien kinderen, dan wil dat niet zeggen dat altijd alles van een leien dakje is gegaan. Een van de oudste kinderen was boos toen hij hoorde dat zijn moeder weer in verwachting was. Maar toen ze in het ziekenhuis lag, kwam hij tijdens de pauze op de school snel nog even op zijn brommertje naar het ziekenhuis gereden om haar te zien. Dat krijg je dan weer terug. Dat zijn prachtige momenten. Ik denk dat dat de zegeningen zijn waarover de psalmdichter spreekt als hij het heeft over een gevulde pijlkoker.”

Hij kan zich voorstellen dat zwangerschap bij een lichamelijk en psychisch steeds zwakker wordende moeder tot grote moeilijkheden in het gezin kan leiden. „Het water kan tot aan of zelfs boven de lippen komen, ook als je denkt aan de verantwoordelijkheid die er is voor de andere kinderen. Dat verschilt natuurlijk per geval en vooral per persoon. De een kan er nu eenmaal beter tegen dat het bij tijd en wijle een rommeltje in huis is dan de ander. Ook in dat geval wijs ik op de specifieke taak van de man, die bij zijn jawoord tijdens de huwelijksplechtigheid beloofd heeft een priester in het gezin te zijn. Dat lukt niet als hij altijd van huis is. Een vader is meer dan alleen de verwekker. ‘Vader, verwekt uw kinderen niet tot toorn’, staat er in het Woord. Dat betekent volgens mij ook dat dat kinderen niet verwekt mogen worden tot toorn van God, maar dat ze dienen te worden opgevoed om te komen tot kennis van Christus.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen