Topsport op hele en halve noten

Donderdagavond, de Adventkerk in Veenendaal. In een van de zalen worden stoelen klaargezet voor de wekelijkse repetitie van ‘Met hart en stem’. Om acht uur hebben zo’n zeventig koorleden, onder wie twintig mannen, hun plaats ingenomen bij de sopraan-, alt-, tenor- of baspartij. Wim Waasdorp, voorzitter én koster, opent de avond met Schriftlezing en gebed. Het openingslied is Psalm 92. Het koor zingt systematisch het hele psalmboek door.
Dirigent Arie Kortleven uit Apeldoorn start de repetitie met „een paar opwarmertjes”. Het koor moet op één toon aa, ee, ie, oe, oo, uu zingen. „Laat de klanken vloeiend in elkaar overgaan. En denk er maar een h’tje voor, anders knalt het te veel.” Het moet zachter, vindt de dirigent. Het koor gehoorzaamt, maar Kortleven slaat af. „Zacht zingen betekent niet complete ontspanning, maar juist inspanning.” Z’n ogen glijden door de groep. „Niet zo boos kijken, hoor”, krijgen de sopranen te horen.
Daarna heeft Kortleven een riedel in de aanbieding op de woorden ‘Zing es in’. Vijf keer achter elkaar, op een stijgende, daarna dalende notenreeks. „Probeer duidelijker te articuleren.” Het liedje blijkt ook in canon te kunnen. „Leuk hè?” grijnst de dirigent, als alle partijen zijn uitgezongen.

„Laat ’m horen”
Tijd voor het serieuze werk. Psalm 55, in een bewerking van Kortleven. Ook nu regent het zangtips. „Gebruik de lipspieren bij de o, anders klinkt-ie slap.” Na couplet 1, een beetje teleurgesteld: „Is het al een tijd geleden dat we deze gezongen hebben? Ik dacht: laat ik vanavond makkelijk beginnen.”
De zangers zitten te vast aan hun muziek, vindt de koorleider. „Kijk eens over het blaadje naar mij.” En ze moeten meer met de tekst doen. „Die laatste regel: waarin de nood mij uit doet breken; ik weet niet wat voor ‘r’ u heeft, maar laat ’m horen. Uitbreken is niet zomaar iets.”
In vers 10 staat: „’k Zal ’s morgens kermen, ’s middags wenen.” De dirigent: „Bij wenen heeft u twee noten; niet meer. Alles wat ertussen zit, mag u weglaten. En zing de ‘e’ in wenen verticaal, niet horizontaal. Dan wordt-ie te scherp.”
Kortleven schaaft, kneedt, zingt voor, zingt mee, corrigeert en stimuleert. De bril gaat af voor een veeg over het voorhoofd. Zingen op hele en halve noten is topsport, zoveel wordt duidelijk.

Uitdaging
Bij de sopranen zitten de jongste leden van het koor. Drie meiden van 15: Marije Waasdorp, Rhodé van Beek en Eline Diepeveen. Ze zijn met z’n drieën tegelijk overgestapt van het tienerkoor ‘Jedidjah’, ook van de Aventkerk, naar ‘Met hart en stem’. „Dit koor is meer een uitdaging. Hier zingen we vierstemmig, bij het andere koor tweestemmig. Daar waren we een beetje uitgezongen.”
De dames hebben het „super” naar hun zin op het gemengde koor, ook al zijn alle koorleden ouder. „Iedereen praat met iedereen, het is heel gezellig. De stukken zijn mooi en we hadden met Kerst een prachtige uitvoering in de Sint-Joriskerk in Amersfoort, samen met het mannenkoor ‘Jeduthun’.”
De dames zitten op het Van Lodensteincollege in Kesteren. Meestal is één keer per week repeteren geen probleem wat tijd betreft, maar vanavond wel. „We gaan na de pauze naar huis, omdat we tentamens hebben. De dirigent begrijpt dat wel; hij is zelf leraar.”

Gezelligheid
Aan de overkant, tussen de alten, zit het oudste koorlid: de 88-jarige mevrouw A. van Manen. „Ik ben bijna 40 jaar op koor”, zegt ze, terwijl ze haar rollator parkeert. „Ik heb het zingen van geen vreemde. M’n grootvader was voorzanger in de gereformeerde gemeente in Opheusden. Ook m’n zoon, schoondochter en twee kleinkinderen zitten op dit koor. Ik zeg wel eens: M’n opa moest het eens weten.”
Het valt mevrouw Van Manen niet mee de repetities te volgen. „Een paar jaar geleden heb ik een longembolie gehad. Staan kan ik niet meer. Met uitvoeringen in een verzorgingshuis doe ik mee; dan zetten ze een stoel voor me neer. Maar als we in de kerk zingen, ga ik luisteren. Wat zingen voor mij betekent? Dat zou ik niet direct kunnen zeggen. Alleen de gezelligheid al.”
Mevrouw Van Manen heeft aan stoppen gedacht. „Ik word te oud. Maar de voorzitter zegt: ‘Moeke’, zo noemt-ie mij, ‘Je blijft erop.’ ’t Is een goeie ontspanning voor me. Ik zit de hele dag alleen. En we hebben een fijne dirigent. Niet zo eentje van ‘hier ben ik’. Doe maar gewoon, zeg ik altijd, dan doe je gek genoeg.”

Muzikale smaak
Koorvoorzitter Wim Waasdorp zag de omvang van ‘Met hart en stem’ door de jaren heen sterk wisselen. „We hebben 35 leden gehad, nu zijn het er 85. De dirigent en zijn muzikale smaak zijn nogal bepalend. In het verleden hebben we veel barokmuziek gezongen; psalmen van Goudimel en Schütz. Onze dirigent nu zit in de romantische hoek. We zingen stukken van onder anderen Pieter Stolk, Johan Bredewout, Harm Hoeve, Addy de Jong en Peter Eilander. Die muziek spreekt meer mensen aan.”
Het bestuur moet de stukken ter goedkeuring voorleggen aan de kerkenraad van de Adventkerk. Waasdorp: „Dat is gebruikelijk bij koren binnen de Gereformeerde Gemeenten. Bij ons verloopt die keuring vrij soepel. De commissie die dat namens de kerkenraad doet, is niet moeilijk. Als bestuur en dirigent voelen we zelf ook aan wat wel en niet kan.”
Eén regel blijkt in de praktijk soms lastig na te leven, zegt Waasdorp eerlijk. „Ons repertoire moet voor de helft uit psalmen bestaan, maar dat lukt bij een kerstuitvoering soms echt niet. Zoveel kerstpsalmen zijn er niet. Zeker als we een uitvoering geven samen met een van onze andere koren, die zich ook aan deze afspraak moeten houden, geeft dat wel eens een probleem.”
Over de opkomst op repetitie is Waasdorp niet ontevreden. „Als bestuur vinden we dit punt allereerst de verantwoordelijkheid van de leden, maar als ze een keer niet kunnen, moeten ze zich wel afmelden. Velen doen dat. Het bestuur benadert mensen als ze lange tijd zonder reden afwezig zijn. Soms vragen we iemand een duidelijke keus te maken. Als je lid van een vereniging bent, heb je verplichtingen.”

Landelijke zangbonden
Nederland telt zo’n 13.000 koren, van popkoren tot psalmzangverenigingen. Veel koren, lang niet alle, zijn aangesloten bij een landelijke zangbond. Deze bonden regelen juridische zaken, stellen modelovereenkomsten beschikbaar voor bijvoorbeeld een dirigentencontract, geven bladmuziek uit, organiseren zangevenementen en bemiddelen bij het zoeken van solisten.
In christelijke kring zijn drie landelijke zangbonden actief:
* Koninklijke Christelijke Zangersbond (KCZB): de grootste korenorganisatie, opgericht in 1886; ruim 1500 koren
* Bond van Zangverenigingen van de Gereformeerde Gemeenten (BZGG), opgericht in 1947; 140 koren
* Bond van Christelijke Gereformeerde Zangverenigingen in Nederland (BCGZN), opgericht in 1952; 65 koren

Sientje Beldman

Woonplaats: Bennekom
Leeftijd: 53
Beroep: secretaresse
Koor: projectkoor ”Oriolus” in Maarn

Waarom is zingen uw passie?
„Ik zing vanaf mijn achtste levensjaar. Zingen in een koor zit in mijn genen, lijkt het wel. Op dit moment zing ik bij twee koren, waaronder het projectkoor ‘Oriolus’ in Maarn. Het zingen van liederen met een geestelijke inhoud tot en met klassieke muziek spreekt mij aan.”

Waarom zingt u in een projectkoor?
„Bij ‘Oriolus’ werk je aan meerdere projecten per jaar. Voor dit jaar staan er vijf verschillende projecten en een muziekdag op het programma. De zangers zijn gemotiveerd. Thuisstudie levert snellere vorderingen op tijdens de repetities en dat komt de afwerking en het uiteindelijke resultaat ten goede.”

Welk repertoire zingt ‘Oriolus’?
„Een breed repertoire, van klassieke componisten als Bach, Mozart, Mendelssohn en Haydn tot hedendaagse werken van componisten als Rutter, Martin en Jenkins. Onze cd ‘I have a home’ geeft een goed beeld van het reguliere repertoire. ‘Oriolus’ zingt ook Nederlands repertoire, waaronder een groot werk als ‘De kruisiging’ van John Stainer.”

Zingen is gezond?
„Ik ben het helemaal eens met deze stelling. Tijdens een avondje zingen vergeet je even de dagelijkse sleur. Het is goed voor lijf en leden. En iedereen kan leren zingen.”

John Hoekman

Woonplaats: Tholen
Leeftijd: 31
Beroep: werkvoorbereider/planner in de metaal
Koor: jongerenkoor ‘Hananja’ in Tholen

Waarom is zingen uw passie?
„Ik weet niet waarom, maar vanaf jonge leeftijd zing ik graag. Ik kan door middel van zingen m’n gevoel uiten. Ook verwerk ik allerlei dingen onder het zingen. Het mooiste lied, dat alles weergeeft, is ‘Vreugde of blijdschap, droefheid of smart, er is een God Die hoort’. Als ik niet zing, gaat het niet goed met me, zegt m’n vrouw altijd.”

Waarom zingt u op een jongerenkoor?
„Ik voel me nog jong, ook al ben ik 31. En ik vind het fijn als er een beetje leven in een koor zit.”

Met welk repertoire is ‘Hananja’ bezig?
„We zijn stukken aan het instuderen voor een passie/paaszangavond, zoals Psalm 40 van André van Vliet, ‘Zwart was de nacht’ van Peter Eilander en ‘O dierbaar kruis’ in een bewerking van onze dirigent, Bram Bout.”

Zingen is voor iedereen gezond?
„Het is zeker gezond, maar het is niet ieders passie.”

Wilma Kroon

Woonplaats: Woudenberg
Leeftijd: 46
Beroep: leraar basisonderwijs
Koor: vocaal ensemble ‘Sonante Vocale’ in Amersfoort

Waarom is zingen uw passie?
„Door te zingen kan ik ruimte geven aan mijn gevoel en gedachten. Zingen geeft vaak verbinding met anderen en met God.”

Waarom zingt u op een vocaal ensemble?
„Daardoor kom ik in aanraking met muziek van bekende en onbekende klassieke componisten. De muziek van Bach spreekt mij erg aan. Daarnaast het is voor mij een uitdaging en een verrijking om muziek van minder bekende componisten in te studeren en uit te voeren.”

Welk repertoire zingt ‘Sonante Vocale’?
„Op dit moment zijn we met de ‘Hohe Messe’ van Bach bezig.”

Zingen is voor iedereen gezond?
„Het schijnt dat het maken van muziek een positieve invloed heeft op je brein en daardoor ook op je welbevinden. Maar er zijn meer activiteiten die goed zijn voor je gezondheid.”

Tiemen Romkes

Woonplaats: Urk
Leeftijd: 31
Beroep: politieman
Koor: Urker mannenkoor ‘Hallelujah’

Waarom is zingen uw passie?
„Zingen is samen God groot maken. Wat is er mooier dan samen te zingen tot eer van Hem? Het vraagt inzet en discipline, terwijl het toch ontspant. We zien dat God in het Oude Testament ook waarde hecht aan koorzang en muziek in de tempel. Daar waren duizenden mensen fulltime met muziek bezig!”

Waarom zingt u op een mannenkoor?
„Ik verkeer in de gelukkige omstandigheid dat ik op Urk geboren ben. Voor mij was er maar één keus mogelijk, namelijk het Urker mannenkoor ‘Hallelujah’. Het is het oudste en mooiste koor van Urk. Verder vind ik een mannenkoor qua klank mooier en voller dan een gemengd koor.”

Welk repertoire?
„Psalmen, geestelijke liederen, gezangen, negrospirituals en klassieke stukken.”

Zingen is gezond?
„Zingen is dubbel bidden. Dus geestelijk gezien is zingen zeer gezond. Zo ervaar ik het ook. Je mag alles wat je niet zo makkelijk uitspreekt tijdens het zingen toch bij God brengen. Zowel hoogten als diepten. Verder is het zo dat zingen voor mij een rustpunt is na een week van werk en alle andere beslommeringen. Je hebt contact met koorleden van alle leeftijden. Je merkt dat generatiekloven wegvallen. De aanspreektitel op ons koor is dan ook: zangersvriend.”

Trends in christelijk korenland
* Veel koren vergrijzen; zij zien hun ledenaantal langzaam maar zeker teruglopen.
* Gemengde koren kampen vaak met een mannentekort.
* Projectkoren doen het over het algemeen goed, omdat de zangers zich niet voor een langere tijd hoeven te binden.
* Een populair verschijnsel op dit moment zijn de mannenensembles, die bewust klein willen blijven.
* Steeds meer koren schakelen een professionele zangcoach in om de leden tijdens de repetities te scholen.
* Relatieve nieuwkomers in reformatorische kring zijn de kamerkoren en oratoriumkoren, die zich bezighouden met klassieke muziek.

„Hier gebeurt wat”
Arie Kortleven (51) is dirigent van vier koren: mannenkoor ‘Jeduthun’ in Amersfoort, jong gemengd koor ‘Laudate Deum’ in Apeldoorn, gemengd koor ‘Met hart en stem’ in Veenendaal en het ‘Gelders Mannenensemble’ (een projectkoor).

Is het één leuker dan het ander?
„Ik heb geen voorkeur voor een van mijn koren. Bij alle koren heb ik het enorm naar m’n zin. Wel zing ik bij ‘Laudate Deum’ en het ‘Gelders Mannenensemble’ behalve het geestelijke lied ook werken van Händel, Mendelssohn en Gounod.”

Welke koormuziek ligt u na aan het hart?
„Ik zing graag psalmen en geestelijke liederen, maar klassieke werken waardeer ik ook bijzonder. Wat Pieter Stolk is voor gemengd koor is Klaas Jan Mulder voor mannenkoor. Hun bewerkingen zijn zo ontzettend mooi.”

Waarom bent u dirigent?
„Het is mooi om met amateurzangers op een zo hoog mogelijk niveau te zingen tot eer van God. Om hoogte- en dieptepunten in het geestelijke leven zingend te vertolken. We hebben een stem gekregen om God te loven. Zingen is daar een geweldig middel voor.”

Wat zijn uw mooiste momenten als dirigent?
„Soms voel je tijdens een concert: Hier gebeurt wat, ’t is één en al muziek. Dan merk je dat er achter je rug wordt geluisterd en dat de boodschap overkomt.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen