Speurtocht naar vroegere bewoners

Weiden worden afgewisseld met bos. Met statige bomen omzoomde weggetjes leiden naar de verspreid liggende boerderijen. De Meerhoeve, vermoedelijk vernoemd maar meren in de omgeving, zoals het Bleker- en het Uddelermeer, grenst in het zuiden aan de Kroondomeinen. De boerderij ligt in het zuidelijke uitbreidinggebied van landgoed Staverden, een flink eind verwijderd van het kasteel waar vroeger de eigenaren van het gebied woonden.
Jan Overeem (46), geboren en getogen in Staverden, is gefascineerd door de gedachte dat de hele omgeving in vroeger eeuwen uit heidevelden bestond. „In de verte moet je de Zuiderzee hebben zien liggen. Er stonden hier talloze schaapskooien.”
Ook later zwierven er nog schaapherders over de resterende stukken heide. Zoals de in Uddel en omgeving bekende Klaas van Essen. Het was koning Willem lll, die de vrijgezel met enige regelmaat in die omgeving ontmoette en soms lange gesprekken met hem voerde. Karin bezit een replica van schilder Nicolaas Pieneman, waarop Van Essen met zijn hond staat afgebeeld. Pieneman portretteerde ook tal van andere leden van het Koninklijk Huis.

Petje af
Ooit was Klaas een van de bewoners van de Meerhoeve, weten Karin en Jan. „Hij woonde toen bij zijn broer, die hier boer was.” Het gezin Overeem betrok in 2004 met drie kinderen de boerderij. Ze woonden al op het landgoed. „In boerderij De Berkenhof, vlak bij het kasteel.”
Jan is ook op het landgoed geboren. Zijn vader en ook zijn opa leefden er van de melkveehouderij. Hij kent nog de verhalen uit de tijd dat het landgoed geen eigendom was van het Geldersch Landschap, maar in handen van een rijke familie. „De boeren en andere knechten moesten altijd onderdanig zijn. Petje af als de eigenaar langs kwam. Bij een klein vergrijp werd je uit je woning gezet.”
Jan dacht aanvankelijk de boerderij van zijn vader te kunnen voortzetten. „Maar het bedrijf bleek te klein te zijn. in 2000 stonden we voor de keus. Afbouwen of omzien naar een andere mogelijkheid. We kochten toen een extra melkquotum van de toenmalige bewoner van De Meerhoeve, die in verband met zijn leeftijd wilde afbouwen. Vier jaar later konden wij deze boerderij betrekken.”
Nu beschikt hij over 85 melkkoeien. Daarmee ging een oude wens van Jan in vervulling. „Als kind kwam je niet zo vaak in deze omgeving, daarvoor woonden we te ver weg. Maar in onze verkeringstijd zijn we hier vaker langs gekomen. Toen heb ik tegen Karin gezegd dat dit een mooie plek zou zijn om te boeren.”

Oude schouw
Geruime tijd kenden ze nauwelijks iets van de historie van het pand, hoewel ze beiden nieuwsgierig waren hoe het er vroeger moest hebben uitgezien. „We wisten dat de boerderij tot 1969 behoorlijk authentiek moet zijn geweest, met een klein voorhuis, dat ruimte bood aan een inwonende vader of moeder, en verder de deel voor de koeien. In dat jaar is het door de vorige bewoners behoorlijk verbouwd. Een oude schouw is verplaatst, de bedsteden verdwenen en een flink deel van de deel is opgeofferd aan ruimte om te wonen. Buiten is een nieuwe stal gebouwd. Er zijn zelfs deuren verplaatst en buiten de zichtzijde enkele nieuwe ramen gezet. Dat kon toen nog. Zonder al te veel vergunningen en voorschriften.”
Het echtpaar kreeg pas echt zicht op een stukje geschiedenis van de boerderij, toen Karin via een van de kinderen bij een basisschoolproject een oude plattegrond in handen kreeg. Ze legt een kopie van het oude document op tafel. „Vanaf toen ben ik echt gaan zoeken naar de voorgeschiedenis, vooral van de bewoners.”

Sigaar roken
Ze zocht nazaten van vroegere bewoners op en zette de namen van alle vroegere pachters, voor zover ze die kon achterhalen, op een rij. „Ik heb een keer op goed geluk een familie in Drenthe gebeld. Dat leverde een mooi verhaal op. Hun voorouders bleken van de boerderij te zijn verjaagd omdat een zoon het waagde een sigaar te roken waar dat niet mocht. Een andere zoon werd verdacht van stropen. Toen moesten de pachters van de landheer het veld ruimen.”
Van verschillende bewoners weet ze veel, van anderen zijn de namen (nog) niet bekend. „Ik ben er een poos heel druk mee geweest, daarna is het weer even ingezakt. Maar de laatste tijd pak ik het weer op.”
Ze stuit op tal van voorvallen en familiegeschiedenissen. „Je hoort van onechte kinderen, van incest, overlijden in het kraambed en neven en nichten die met elkaar trouwden. Als ik iemand op spoor kom die nog wat weet te vertellen, ga ik er snel naartoe.
Meestal zijn het oude mensen.”
Ze heeft een plakboek vol oude foto’s en (kopieën van) teksten en probeert schilderijen van taferelen in en om de Meerhoeve te verzamelen. „Het raakt natuurlijk niet alleen de boerderij. Je komt met verschillende aspecten van het leven op het landgoed in aanraking. Ik zou het wel leuk vinden om er ooit iets mee te doen, bijvoorbeeld in de vorm van een boek. Maar dan moet er nog veel werk worden verzet. Bovendien moet je bepaalde verhalen checken, omdat overlevering vaak een vertekening van de werkelijkheid geeft. Niet alles wat je hoort kan zonder toestemming worden gepubliceerd.”
Tijdens een open dag heeft Karin haar bevindingen aan een breder publiek gepresenteerd. Het echtpaar krijgt overigens vaker bezoekers, omdat ze de ruimte boven een van de stallen als vergaderlocatie te huur aanbieden. Van daaruit kunnen bezoekers door de ruiten een blik werpen op de bijzondere potstal, die Jan heeft aangelegd. „Net als vroeger. We zijn echt de enige hier, zodat we regelmatig bezoek krijgen. De koeien liggen op het droge stro. Dat vinden ze heerlijk.”

http://landgoed-staverden.nl/boerderij-bezoek/

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen