Zeven jaar zorg voor opa

Ds. Chr. van Dam
Geboren op 23 oktober 1893 in Het Beijersche bij Stolwijk.
Overleden op 13 november 1976 te Werkendam.
Predikant van de Gereformeerde Gemeenten te: Werkendam (1947), Amsterdam-Centrum (1951), Barneveld (1954), Rotterdam-Zuid (1956).
Met emeritaat in 1963.

Corrie woont nu tegen het talud van de Vissersdijk, en dat is aan het hoogteverschil binnenshuis te zien. De veel jongere bungalow op Sportlaan 25, waar ze met haar grootvader verbleef, is dichtbij. „Links van de voordeur was de huiskamer, rechts zijn studeerkamer, daarnaast mijn kamer”, wijst ze. „Zelf sliep hij aan de achterkant.”
Op de oude begraafplaats achter de Hervormde Kerk bevindt zich het graf van Christiaan van Dam, dienaar des Goddelijken Woords in de Gereformeerde Gemeenten, en zijn echtgenote Heiltje Both. „Zalig zijn de doden die in de Heere sterven”, staat er bovenaan de steen. En onderaan: „En aldaar zal geen nacht zijn.” „Dat gold voor hen allebei”, zegt hun kleindochter.
Nieuwe graven worden hier niet meer gedolven. „Mijn ouders zijn er nog wel begraven, want ze hadden een graf gekocht, nadat mijn broertje in 1965 in de Merwede was verdronken.”

„Het ging vanzelf”
Grootmoeder Van Dam overleed op 11 juni 1969 aan een hartstilstand. „Opa zat opeens alleen, en dat kon eigenlijk niet. Hij was niet handig, en oma had altijd alles voor hem gedaan. Hij ging ook nog elke zondag uit preken. Er werd gedacht aan een huishoudster, maar er moest een tijdelijke oplossing komen. „Ga jij er maar heen”, zei mijn vader, want ik had bijna vakantie. Ik ben er gebleven, eerst alleen overdag, maar al snel sliep ik er ook. Ik was 14 jaar, en in die tijd mocht je op die leeftijd van school. Ik had ook nog geen andere plannen. Het ging eigenlijk vanzelf; je liet je sturen, en ik was ook niet zo assertief. Later dacht ik: ik heb wel een stuk jeugd gemist. ’k Ging ’s avonds naar huis, maar verder was ik altijd bij opa.”
’s Zondags was ik bij mijn ouders, want dan was hij weg om ergens voor te gaan. Hij heeft nooit auto gereden; ik heb hem zelfs nooit op een fiets gezien. ’s Zaterdags kwam men hem halen en ’s maandags werd hij teruggebracht. Hij ging ook weleens een midweek weg. Ik heb hem zelf dan ook niet vaak horen preken.
Toen Kees Muijt uit Woerden hem op 4 juli 1970 ophaalde, zei die: ‘Er is vandaag iets heel ergs gebeurd. U zou bij ouderling Treur logeren, maar zijn zoontje is verdronken in de Oude Rijn achter zijn huis.’ ‘Misschien moet ik er dan juist wel zijn’, zei opa. Hij kreeg te geloven dat die jongen behouden was. Het werd een bijzonder weekend. En Treur werd een hartsvriend.
Met J. Witte uit Nieuwdorp, de latere evangelist, was opa ook bevriend. De vrouw van dokter Hage uit Rotterdam, een dochter van ds. G.H. Kersten, kwam nogal eens op bezoek. Dan nam ze haar grote hond mee en daar moest ik dan mee gaan lopen. Van de Werkendammers kwam onder anderen ouderling C. de Boef nogal eens, en Arend Kot, een oud-ouderling uit Tholen, die hier op zijn oude dag was komen wonen.”

Andere Gewoonten
Werkendam was ds. Van Dams eerste standplaats geweest, van 1947 tot 1951. „Het gezin kwam uit Gouda en moest hier wel wennen aan de andere gewoonten: de jaarlijkse grote schoonmaak, het massaal groenten wecken. Mensen kwamen zomaar het huis binnenlopen. En als een gezin in de gemeente hulp nodig had, stuurde opa een van zijn dochters.
Mijn moeder vond hier haar man en bleef daardoor als enige achter, toen het gezin vertrok. Daar had ze het moeilijk mee. Vader was als griendwerker van maandag tot zaterdag van huis, dus het was stil.”
In de pastorie aan de Hoogstraat zit nu bloembinderij Stigter. De bovenverdieping van het bejaarde pand doet nog dienst als woonhuis. Schuin ertegenover staat de vroegere kerk. Die maakt nu deel uit van slaapspeciaalzaak Visser. Het oude hek staat nog aan de straat, maar het kerkgebouw is onzichtbaar doordat het pad is volgeplant met struiken.

Verhuizingen
Amsterdam-Centrum werd de tweede gemeente van ds. Van Dam. „Daar had hij later nog wel contacten. Vervolgens Barneveld, in 1954. Ds. Fraanje had er 31 jaar gestaan, en dat was volgens opa voor de mensen een boegbeeld, met wie andere predikanten werden vergeleken. Daarna had de gemeente moeilijkheden rond ds. Van de Woestijne beleefd, en pal daarna moest opa erheen. Dat is een moeilijke tijd voor hem geweest.
Rotterdam-Zuid werd in 1956 zijn laatste standplaats. Een grote gemeente, en hij ging overal lopend of met de tram naartoe, dus het vergde veel van hem. Wij logeerden weleens in de pastorie aan het Mijnsherenplein.”
Na het emeritaat in 1963 keerde het predikantsechtpaar terug naar Werkendam. Eerst woonden ze op Sigmondstraat 25. Daar zit nu het Instituut voor Fysiotherapie. In 1967 gingen ze aan de Sportlaan wonen, ook weer op nummer 25.
Twee dochters overleden aan een hersenbloeding. „Nies, de oudste, lag zes weken in coma voordat ze stierf. Daar kreeg opa een klap mee. Het preken was daardoor, op 20 juni 1971, opeens afgelopen.”
De oude predikant zat daarna niet stil. „Door correspondentie met mevrouw Markus in Berkenwoude kwam hij in contact met haar familie, de Slingerlands in Canada. Met hen schreef hij ook. Nadat hij was overleden, nodigden ze mij uit en ben ik vijf weken in Alberta geweest.”

Lichaamsgebreken
Openhartig stelde ds. Van Dam zijn levensgeschiedenis op schrift. „In zijn jonge jaren was hij slagersknecht”, zegt kleindochter Corrie. „Toen is een vingertopje in de gehaktmolen verdwenen. ‘Dominee topje’, werd hij soms genoemd.
Hij had zijn hele leven al een oogafwijking. Toen hij ouder werd, ging zijn gehoor achteruit. Hij had steeds meer hulp nodig en ik moest hem douchen en in bad doen. Dat vond ik eerst wel een beetje vreemd, maar ik zei nooit zoveel; je deed het maar. Thuiszorg was er niet; ik deed alles zelf. Eigenlijk droeg je al jong grote verantwoordelijkheid. Soms zei opa: ‘Ik heb een inzinking.’ Dan voelde hij zich een paar dagen niet zo goed. Ik vraag me nóg weleens af wat dat geweest is.”
Ds. Van Dam overleed in 1976, nadat hij vanwege zwakte een week op bed had gelegen. Dochter Franny van der Schoot, bekend geworden als dichteres, betrok de bungalow en woonde er tot haar overlijden.
Corrie ging weer naar haar ouders. Ze werkte een jaar in de gezinszorg en was 35 jaar groepsleidster in het schippersinternaat in Dordrecht. Sinds 1986 woont ze in de twee samengevoegde huisjes die ze kocht aan de Vissersdijk.
Van de tien kinderen van de predikant leven er nog vier. De preken van hun vader worden 40 jaar na zijn overlijden nog beluisterd en gelezen. „Hij had een heel zacht en lief karakter. Mensen stortten gemakkelijk hun hart bij hem uit. En in zijn prediking daalde hij laag af; hij had oog voor de kleinen in de genade.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen