Wie alleen kán zijn, is het nooit meer

Hoe je het ook wendt of keert, in onze maatschappij hangt om het woordje ”alleen” een trieste geur. We noemen ons als individu graag autonoom, maar autonomie die overloopt in eenzaamheid is niet hip. Dus zeg je maar tegen niemand dat het heerlijk is om een heel weekend alleen te zijn. Of vertel je alleen in beperkte kring dat je alleen op vakantie gaat. Of jezelf voor een week terugtrekt. Soms zelfs zonder goede communicatiemiddelen. Om niet gestoord te worden.
Alleen uit eten, alleen naar een concert, alleen op vakantie. Alleen zijn met feestdagen, alleen gaan wandelen: het is zielig. Want wie wil er nu eenzaam zijn?
Dat is dus het eerste grote misverstand. Dat iemand die alleen is per definitie eenzaam is. Alleen zijn is een toestand, eenzaamheid een gevoel. En die twee zaken kun je niet zomaar bij elkaar optellen.
Alleen zijn kan heel goed voelen. Het kan de tijd zijn dat je echt jezelf bent en kunt zijn. Je hoeft je niet aan te passen, je hoeft je naar niemand te plooien. Je kunt opstaan wanneer je wilt, eten wanneer je trek hebt, zwijgen omdat je niet aardig hoeft te zijn.
Iemand die alleen is, heeft niets te verliezen. Enkel te winnen. Of, zoals de bekende schrijver Anselm Grun zegt: „Wie goed alleen kan zijn, is nooit meer eenzaam.” Wie een goede relatie heeft met zichzelf is voor z’n welbevinden niet direct afhankelijk van anderen. Want als anderen je een goed gevoel moeten geven, kunnen ze je dat gevoel ook zomaar weer afnemen.
Eenzaam zijn is altijd een ramp. Dat is het tweede grote misverstand. Gevoelens van eenzaamheid zijn niet altijd negatief. Het is een beetje flauw om spitsvondigheden te halen uit de samenstelling van woorden. Omdat die in iedere taal anders zijn. Maar de Duitse psychotherapeut Peter Schellenbauw schrijft ergens dat je het woordje ”alleen” moet lezen als ”al-een”. Oftewel: één met alles.
Daarbij kun je in het tweede deel van het woordje eenzaam het woord ”samen” lezen. Je bent samen met jezelf. En daar is helemaal niets mis mee, dat kan een uitstekend gevoel geven. Sterker: als je niet samen met jezelf kunt zijn, zul je nimmer een goede relatie met een ander kunnen aangaan. Het is de basis, het fundament van iedere relatie met een ander. Huwelijken gaan niet zelden stuk omdat een van beide partners niet alleen kan zijn en de ander nodig heeft om zich compleet te voelen.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er ook mensen zijn die zo op zichzelf zijn dat ze zich alleen maar goed voelen als ze alleen zijn. Ook daar is het evenwicht zoek.

Schepping
Al tijdens de schepping sprak God: „Het is niet goed dat de mens alleen zij.” Voor nogal wat mensen hét bewijs dat alleen-zijn niet naar Gods bedoeling is. Het is maar de vraag of de betreffende tekst dan goed gelezen wordt. Anselm Grun wijst er in zijn boek „De kunst van het alleen zijn” op dat deze uitspraak van God niet uitgelegd mag worden in de zin van dat een man pas compleet is als hij een vrouw heeft en andersom. De Duitse theoloog Walter Ushadel legt deze tekst namelijk uit als: „Het is niet goed voor de mens om een in zichzelf opgesloten wezen te zijn.” Want na deze uitspraak schept God niet Eva, maar de dieren. De mens kan niet op aarde zijn zonder betrokken te zijn op andere levende schepselen.
Doordat God dieren heeft geschapen, is Adam niet meer alleen. Maar de hulp die bij Adam past is onder de dieren niet te vinden. Daarom schept God Eva. Zij is de hulp die Adam nodig heeft.
De Bijbel is een verbondsboek. Het gaat altijd om het grotere geheel. Om de familie, het volk. Zelden gaat het om een individu. De mens is door God geplaatst in relaties. Hij wordt geboren uit een moeder. Er zijn ouders, er is een gezin waarin hij of zij opgroeit. Er is een familie in breder verband. En zonder vriendschappen houdt een mens het niet vol.
Prediker zegt dat het ijdelheid is als er een is en geen tweede, waardoor die ene geen ander doel in het leven ziet dan werken en bezit vergaren. Hij zegt ook dat je beter met z’n tweeën kunt zijn dan alleen. Want als iemand die alleen is valt, wie zal hem dan oprichten? „En een drievoudig snoer wordt niet haast verbroken.”

Loslaten
Jezus trekt Zich tijdens Zijn leven op aarde regelmatig terug in de eenzaamheid. Hij is aan het begin van Zijn rondwandeling op aarde in de woestijn om Zijn roeping beter te doorgronden. En later zal Hij, om Zich af te zonderen, met zijn discipelen aan boord gaan van een schip. Of Hij trekt Zich terug op een berg om alleen te bidden.
Eenzaamheid kan nodig zijn om zaken in het leven te overdenken. Om duidelijkheid te krijgen over de weg die je moet gaan. Om afstand te nemen van een partner om later weer des te meer verbonden te kunnen zijn. Want soms moet je eerst iemand kunnen loslaten om daarna te weten dat je niet zonder die persoon kunt en wilt leven. Sterker: loslaten kon weleens de basis zijn van iedere goede verbintenis.
Alleen zijn en gevoelens hebben van eenzaamheid, is zeker niet altijd positief. Je verlaten voelen van anderen kan veel pijn doen. Eenzaam kun je trouwens ook zijn in een huwelijk. Of te midden van talloze andere mensen. Mensen die het weten kunnen, zeggen dat het veel erger is om je eenzaam te voelen in een relatie dan eenzaamheid te ervaren als je alleen bent. En was het niet de Heere Jezus Zelf Die de grootste eenzaamheid ervaarde toen Hij aan het kruis uitriep dat Zijn Vader Hem verlaten had?
De Bijbel maakt duidelijk dat een mens ten diepste eenzaam is. Existentieel, in de grond van de zaak, is hij alleen. Iemand die ziek is, zal dat scherp en pijnlijk ervaren. Hoeveel steun er ook is van vrouw, man, kinderen en vrienden: je moet het alleen dragen. Een mens wordt geboren uit een moeder. Maar hij sterft alleen. En tussen geboorte en dood is er die wonderlijke mix van verlangen naar relaties en hunkeren naar alleen zijn.

Iemand die alleen is, hoeft niet eenzaam te zijn.

Iemand die eenzaam is, hoeft niet ongelukkig te zijn.

Omdat het ten diepste niet gaat over de toestand, maar om het gevoel dat je bij die toestand hebt.

De basis
Er zijn mensen die graag in gezelschap zijn en er zijn er die graag alleen zijn. Met beiden is op zich niets mis. Maar wie nooit alleen kan of durft zijn, heeft geen goede relatie met zichzelf. En juist die relatie is de basis van al die andere relaties. En wie goed met zichzelf overweg kan, wie het kan uithouden bij eigen gedachten en gevoelens en angsten, die kan ook de verbinding aangaan.
Of, met een parafrase op de uitspraak van Grun: Wie alleen kán zijn, ís het nooit meer.

Tips om alleen te zijn
* Plan in je agenda regelmatig tijd voor jezelf in.
* Maak tijd voor onbereikbaarheid.
* Durf nee te zeggen tegen gezelschap.
* Maak een wandeling alleen en schakel de mobiele telefoon uit.

Tips tegen eenzaamheid
* Plan een activiteit als er een langere periode van alleen zijn voor je ligt.
* Maak een afspraak met iemand om bijvoorbeeld een heel weekend alleen te doorbreken.
* Probeer het alleen-zijn bewust te voelen en te accepteren als er gevoelens van eenzaamheid bovenkomen.
* Denk na over de bron van gevoelens van eenzaamheid en ga na of gevoel op feiten stoelt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen