365 bemoedigende brieven

Kasten vol boeken staan er in de studeerkamer van ds. J.A. Kloosterman, hersteld hervormd predikant in Lunteren. Een groot deel daarvan is geschreven door oude schrijvers. Niet alleen Nederlandse, maar ook Engelse en Schotse namen staan op de ruggen. In een van de kasten staat een rij boeken van (en over) Samuel Rutherford (1600-1661), een Schotse puritein. Ds. Kloosterman leest de boeken als geestelijk voedsel, maar ook met een wetenschappelijk-kritische bril. Veel kaften zijn verschoten en de bladzijden vertonen gebruikssporen. Twee nieuwe boeken, op de ruggen voorzien van een miniatuurportret van Rutherford, vallen op. „Die zijn onlangs uitgegeven door uitgeverij De Banier”, vertelt ds. Kloosterman. De meest recente is “Het genadeleven”, in het Nederlands vertaald door Ruth Pieterman en voorzien van een voorwoord door ds. Kloosterman. Rutherford is volgens de Lunterse predikant „een boeiende figuur.” Wie zijn levensloop bestudeert, raakt diep onder de indruk. Op zijn 23e was de Schot al docent aan de universiteit van Edinburgh. Vier jaar later vertrok hij naar Anwoth, waar hij als dorpsdominee zijn eerste boek uitgaf. Vanwege zijn gereformeerde opvattingen werd hij gevangengezet in Aberdeen. Na zijn vrijlating werd Rutherford docent en later rector aan de universiteit van St Andrews, een stadje ten noordoosten van Edinburgh. Daar, op de begraafplaats met uitzicht op zee, ligt hij begraven.

MAN VAN EXTREMEN

„Rutherford is ook spannend. Hij is een man van extremen. Soms vreedzaam, maar altijd scherp. Een grondlijn in zijn theologie is de gemeenschap met Christus. Hoewel dat niet in al zijn werken even sterk naar voren komt.”

In zijn brieven is dat thema wel duidelijk aanwezig. „Vandaag de dag kennen veel mensen Rutherford van zijn brieven”, vertelt ds. Kloosterman. „Een deel daarvan schreef hij tijdens zijn gevangenschap in Aberdeen. Vreselijk vond hij het, dat hij niet meer kon preken. Eigenlijk preekte hij gewoon door, maar dan in zijn geschreven boodschappen. Ook na zijn vrijlating ging Rutherford door met het versturen ervan.”

Het is volgens ds. Kloosterman nooit de bedoeling geweest dat de geschriften uitgegeven zouden worden. „Na zijn overlijden heeft Robert MacWard dat wel gedaan. Omdat hij predikant was in de Schotse gemeente in Rotterdam, zijn ze ook in het Nederlands vertaald. Vandaar dat de brieven in ons land zo bekend zijn geworden.” Vanaf komend najaar worden de brieven van Rutherford in het Nederlands uitgegeven. „Uitgeverij De Banier geeft ze uit in twee banden. De eerste wordt in oktober gepresenteerd, de tweede in 2019”, vertelt ds. Kloosterman.

PASTORALE WAARDE

Waarom zou je die geschriften vandaag de dag nog lezen? „Ze hebben een grote theologische en pastorale waarde”, zegt ds. Kloosterman. „Rutherford wist wat het was om een kruis te dragen. Hij werd op 30-jarige leeftijd weduwnaar en verloor beide kinderen uit zijn eerste huwelijk. Met zijn tweede vrouw kreeg hij zeven kinderen, van wie er bij zijn sterven nog maar één in leven was.” Even is ds. Kloosterman stil. Dan, langzaam: „Als hij dus aan een vrouw schrijft die een kind verloren heeft, weet hij hoe zij zich moet hebben gevoeld.”

In de brieven klinkt een heldere boodschap tot bekering. Ze gaan over de kracht van het geloof en over het gebod der liefde. „De onderwerpen zijn tijdoverstijgend en veelkleurig. Ook de plaats van Israël, een thema dat nog steeds actueel is, komt meer dan eens terug.”

Het taalgebruik is niet altijd eenvoudig. Dat kan sommige mensen volgens ds. Kloosterman ook tegenstaan. „Als hij ergens schrijft dat Christus voor hem is als een bundeltje mirre dat tussen zijn borsten vernacht, roept dat bij sommige lezers weerstand op. Maar hij bedoelt het geestelijk en gebruikt daarvoor een tekst uit Hooglied. Rutherford kan Christus in zijn schrijven heel dichtbij brengen. Zó dichtbij, dat Hij als het ware naast je zit. Dat doet Rutherford op een alledaagse manier, zonder banaal te worden.”

LIEFDE

De liefde speelt een belangrijke rol in de brieven. „Geloof, hoop en liefde komen alle drie terug. Maar, zoals ook Paulus zegt, de liefde is de meeste van de drie. En van die liefde kunnen we zeggen dat zij verbindt. Daar gaat het uiteindelijk om. Rutherfords brieven zijn doorgloeid met de liefde tot Christus. Dat raakt je als lezer en het maakt je jaloers. We kijken nu zo vaak naar wat ertussen zit. Tussen de verschillende kerkverbanden, bijvoorbeeld. Dat is ontzettend triest. Maar er zit ook zo veel tussen God en ons in. Wereldsgezindheid en materialisme, bijvoorbeeld. Het is juist de liefde van Christus die verbindt. En uitgerekend daarin vonden vroeger de Schotse en de Nederlandse gereformeerden elkaar, bijvoorbeeld. Ondanks alle moderne communicatiemiddelen die we nu hebben, was de wereld toen kleiner en internationaler.”

Wie de moeite neemt om te luisteren naar wat in het verleden is overdacht, kan volgens ds. Kloosterman een diepere invulling geven aan zijn eigen leven. „Als je maar genoeg graaft, is er veel goud te vinden. Dat deden Rutherford en anderen ook al. Zij hadden ook oog en oor voor de werken uit de tijd voor de Reformatie en dagen ons uit om met brede katholieke blik in onze eigen traditie te staan. Gods Geest gebruikt ook de wijsheid van godgeleerden uit het verleden. Al is die wijsheid secundair aan het Woord.”

De brieven gaan ook over Gods soevereiniteit, Zijn almacht. „Daar haalt Rutherford troost en hoop uit. Natuurlijk is er lijdzaamheid, maar niet in de verkeerde zin van het woord. Zijn inhoud werkt niet verlammend. Dat komt doordat Rutherford wijst op de plichten die wij als mensen hebben. Hij zet je als het ware het mes op de keel. Zijn werk heeft echt een pastorale spits.”

BOOTTOCHT

Het lezen van de brieven van Rutherford vergelijk ik met een boottocht. De schrijver neemt je mee en je wordt al varend meegenomen op de deining van het onderwerp. Maar je houdt wel altijd een haven in zicht. En wat voor een! Hij beschrijft de dingen in eeuwigheidsperspectief. „De zandloper is bijna leeg, zegt Rutherford dan.”

Er zijn inmiddels 365 brieven van Rutherford bekend. „Voor iedere dag één, bijvoorbeeld tijdens stille tijd”, zegt ds. Kloosterman. Hij heeft er weleens over gedacht een dagboek met werken van Rutherford te maken, maar daarvoor ontbrak het de Lunterse predikant aan tijd. „De brieven verschillen overigens van lengte en inhoud. Je kunt er dus ook voor kiezen om ze over een langere periode te lezen of om soms meerdere korte brieven op één dag te lezen.” De (her)uitgave van werken van Rutherford in het Nederlands gaat als het aan ds. Kloosterman ligt de komende jaren onverminderd door. Volgens hem zijn er best veel mensen in Nederland, met name binnen de gereformeerde gezindte, die de werken van Rutherford lezen. „Ik weet van gemeenteleden, maar ook van predikanten die daar tijd aan besteden. Van ds. J. Roos uit de Gereformeerde Gemeenten in Nederland weet ik dat hij belangstelling heeft voor Rutherford. Daarom recenseerde hij het eerste werk dat we uitgegeven hebben, “Beproeving en overwinning van het geloof”.” Er zijn gemeenten waar tijdens leesdiensten preken van Rutherford worden gelezen. „Ik hoop dat de toegenomen belangstelling voor zijn werk er ook voor zorgt dat kerkenraden deze preken weer tijdens een dienst zullen laten horen.”

Sommige preken zijn nog onvertaald. Ds. Kloosterman heeft er enkele op zijn bureau liggen. Ze zijn in oud handschrift geschreven. „Kijk, deze zijn echt moeilijk te lezen”, zegt de predikant, terwijl hij een stapel kopieën laat zien. „Dit zijn bijvoorbeeld tien preken in over Psalm 88. Het is een hele klus om die te ontcijferen. Ik ben nog op zoek naar iemand die dit karwei wil oppakken.”

N.A.V. “HET GENADELEVEN”, DOOR SAMUEL RUT HERFORD; UITG. DE BANIER, APELDOORN; 560 BLZ.; € 39,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen