Assertief zijn, is dat goed?

Het is goed kritisch naar ons eigen handelen te kijken. Ik lees in je vraag dat je daarbij wilt kijken naar wat de mensen om je heen vinden, en dat je wilt onderzoeken wat de Bijbel zegt over het samenleven met anderen.

Je schrijft dat je een KOPP-kind bent: een kind van een ouder met psychische problemen. Deze problemen hebben invloed op het leven van zowel de ouders als de kinderen. Als KOPP-kind leer je vaak al jong rekening te houden met de psychische ziekte van de ouder. Kinderen uit één gezin kunnen hierop verschillend reageren. Het ene kind ontwikkelt eigenschappen als geduld en zelfopoffering, het andere kind leert al jong om voor zichzelf te zorgen en zijn eigen boontjes te doppen; het ontwikkelt een grote zelfstandigheid. De verschillende eigenschappen kunnen uitgroeien tot kwaliteiten en valkuilen. Te zelfstandig kan leiden tot egoïsme, te opofferend tot “geen eigen mening hebben”. Ik lees in je vraag dat je moeite hebt met het uitspreken van een eigen mening en dat je ervoor waakt om egoïstisch te zijn. Het lijkt erop dat je assertiviteit gelijkstelt met egoïsme.

Laten we kijken naar de verschillen tussen assertiviteit en egoïsme. Egoïsme is een eigenschap waarbij iemand volledig gericht is op zijn eigen behoeften, voordeel en geluk en geen rekening houdt met de belangen en behoeften van de ander. Een assertief persoon is in staat om zijn eigen behoeften en belangen te verwoorden, maar houdt ook rekening met de behoeften en belangen van de ander. Bijvoorbeeld: je hebt er moeite mee dat een vriend in jouw omgeving rookt. Jullie hebben nu tegengestelde belangen. Een gesprek waarin je assertief bent, zou dan kunnen zijn: „Jan, ik merk dat je graag een sigaret opsteekt, maar ik vind het vervelend om mee te roken. Is het mogelijk dat je buiten de tuin rookt, zodat ik niet mee hoef te roken?” „Janneke, ik kan inderdaad niet zonder mijn sigaret, en ik vind het ook een hele opgave om buiten de tuin te gaan roken. Ik kan ook bij de voordeur roken, dan kun jij in de tuin blijven zitten. Is dat een oplossing?”

Je merkt dat wanneer je deze houding aan wilt nemen, je in staat moet zijn om je eigen wensen te benoemen, emoties te uiten, complimenten te ontvangen en te geven en vanuit de ik-vorm te spreken (dus niet in verwijtende zin).

Het kan heel goed zijn dat je als KOPP-kind moeite hebt met bovenstaande vaardigheden, omdat je een ster bent in het verbergen van je emoties of omdat je geleerd hebt je behoeften en belangen te ontkennen. Dit is niet hetzelfde als zachtmoedigheid. Het wijst wel op moeite met een assertieve houding. Assertiviteit vraagt om zelfkennis. Zelfkennis is niet hetzelfde als egoïsme. Een assertiviteitstraining kan je helpen om bovenstaande vaardigheden te leren. Assertiviteit als term komen we in de Bijbel niet tegen. We herkennen assertiviteit wel in het gedrag van verschillende Bijbelse personen. Het begrip zachtmoedigheid lezen we op verschillende plaatsen in de Bijbel. Oppervlakkig gezien kunnen we zeggen: zachtmoedig is de moed om zacht te zijn. Daarmee is niet alles gezegd. De beste manier om te ontdekken wat de Bijbel verstaat onder zachtmoedigheid, is om dit woord te lezen in de context waarin het geschreven is. Zachtmoedigheid is geen karaktereigenschap. Het is net als lijdzaamheid verbonden aan het geloof; het is zonder rechten volledig leunen en steunen op Christus. „Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen het aardrijk beërven” (Matth. 5:5). Het gaat niet om zachtheid of zwakheid. Daarop wordt Eli juist aangesproken (1 Sam. 3). Een zachtmoedige geest kan heel goed samengaan met krachtige daden. Denk aan Mozes (Numeri 12:3). Mozes is ook duidelijk en rechtvaardig in het leiden van het volk Israël. Je zou kunnen zeggen dat zijn gedrag vaak assertief is.

Iemand die zachtmoedig is, weet wie hij is tegenover God, maar weet ook Wie God voor hem is. Zachtmoedigheid sluit assertiviteit niet uit. Paulus geeft daarvan een voorbeeld in 2 Korinthe10.

Assertieve communicatie

1. Benoem het probleem (spreek in de ik-vorm).

2. Zeg wat het met jou doet

3. Stel een mogelijke oplossing voor

4. Benoem wat deze oplossing voor jou zal opleveren

5. Informeer of het ook een redelijke oplossing voor de ander is. Hoor de ander: mogelijk komt de ander met een tegenvoorstel. Het is belangrijk dat beiden in staat zijn om assertief te zijn.

Om bij stil te staan:

1. Egoïsme heeft alleen eigen geluk op het oog.

2. Assertiviteit heeft te maken met zelfkennis én inlevingsvermogen.

3. Zachtmoedigheid wordt geleerd in een omgeving die strijdt met mijn eigen wil en rechten (Numeri 12).

4. Zachtmoedigheid begint met gebed (Psalm 10:17).

5. Zachtmoedigheid vraagt zelfkennis (Galaten 6:1).

6. Zachtmoedigheid leidt tot meeleven met de ander (Galaten 6).

7. Zachtmoedigheid is verbonden met geloof en sluit assertiviteit niet uit.

Wilma Trouwborst-Bos is psychosociaal therapeut in haar eigen praktijk. www.praktijkremonte.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen