Geen lucht, wel geluid

Af en toe krijg ik een por. Dat leidt dan tot zinloze discussies, omdat mijn onbegrip zo mogelijk nog groter is dan het hare. „Ik doe toch niks, waarom maak je me wakker?” In het beste geval leidt het ertoe dat ik me omdraai, wat meer op m’n zij ga liggen en daardoor minder overlast veroorzaak. Het geronk zwelt in de loop van de jaren aan. M’n jongste zoon vraagt op een keer of hij geen andere slaapkamer kan krijgen. Het geluid dringt door de geïsoleerde wand.

Snurken, een veelbesproken onderwerp. Wie er tijdens een verjaardag over begint, krijgt al snel de handen op elkaar bij het overgrote deel van het vrouwelijke volk. Mannen blijken de boosdoener te zijn. „Zij slapen lekker en houden ons wakker.” Een enkele vrouw bekent zich er ook schuldig aan te maken. Ook weer van horen zeggen, want wat weet de snurker nu zelf?

HORTEN EN STOTEN

Totdat m’n echtgenote begint te klagen over mijn stokkende adem. Die kost haar nog meer nachtrust. „Je adem blijft lang weg en komt dan pas na tien of zelfs twintig seconden met horten en stoten terug. Heel angstig. Soms ben ik bang dat je er helemaal in blijft.”

Het is in de zomer van 2017. Eigenlijk heeft ze het al vaker gezegd, maar evenzovele malen heb ik het weggedrukt. Diep in mijn hart vind ik het eigenlijk nog steeds gezeur. Maar ja, er moet toch iets gebeuren. Ik besluit maar eens te kijken “wat internet ervan zegt”. Tot m’n schrik zie ik dat het tijdelijk stoppen van de adem minder gezond is dan het lijkt en kan wijzen op een vorm van apneu. Daar heb ik eerder van gehoord, maar tot nu toe dacht ik daar echt geen last van te hebben.

Ik maak maar gelijk een afspraak met de huisarts. Anders neemt m’n uitstelgedrag weer de overhand. De dokter luistert en schrijft vervolgens een verwijsbrief. Maar eens even nader laten onderzoeken. Eind augustus maak ik kennis met een van de keel-, neus- en oorartsen van het ziekenhuis. Het is het begin van een reeks bezoekjes.

ZWAARLIJVIG

Ik vul vragenlijsten in. De gewenste informatie richt zich vooral op vermoeidheid overdag en tijdens rustige uurtjes. In de praktijk blijkt ik niet aan het stereotiepe beeld te voldoen. Ik ben niet vermoeid en val niet zomaar in slaap. Apneu treft meer mannen dan vrouwen en vooral enigszins zwaarlijvige types. Een combinatie met roken en alcohol kan de klachten verergeren. Roken doe ik niet en drinken heel weinig. Wat betreft alcohol is duidelijk dat slechts één glaasje wijn al een funeste invloed kan hebben op het snurken. Omwille van de nachtrust van mijn echtgenote laat ik dat al enige tijd achterwege.

De specialist kijkt met een lexibel dun slangetje in de ruimte achter mijn neus, de keelholten en de stembanden. Apneu, het zou zomaar kunnen. Een paar weken later krijg ik een slaaponderzoek (polygrafie). Dat kan gewoon thuis. ’s Middags een kastje vol elektronica ophalen en de volgende ochtend weer terugbrengen. Vanuit het kastje, vastgesnoerd op de buik, worden sensoren bevestigd op de borst, aan de arm en een vinger. Minimaal zes uur is er nodig om te meten hoe vaak de adem stokt. Mijn tegenwerping dat je met zo’n geval vermoedelijk die nacht niet aan slapen toekomt en het dus mogelijk geen zin heeft, maakt weinig indruk. Een beetje sluimeren is al voldoende.

LICHTE NARCOSE

Een week later mag ik weer opdraven. De uitslag valt niet echt mee, maar het kan ook erger. Ik blijk per uur 27 keer last te hebben van een slaapstoornis. Boven de vijf is niet gezond en boven de vijftien komen we in de buurt van matige apneu. Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) verbiedt in dat geval autorijden, maar wie weet dat? Boven de dertig keer valt een kap (zie kader) niet meer te vermijden. De dokter denkt het met een beugel te kunnen oplossen, maar ik mag nog een keer terugkomen en krijg een lichte narcose. Dat biedt de kno-arts de mogelijkheid om alle mond-, neus- en keelholten te onderzoeken. Te slappe spieren tijdens de slaap doen de keelholte dichtvallen. Op naar een beugel (zie kader).

Het ziekenhuis heeft afspraken met een van de aanbieders van deze apparaten. Het werk van deze tandartsen wordt vergoed door de ziektekostenverzekeraar.

Er moet worden gemeten en in vieze kleffe materialen gehapt. De eerste keer gaat het mis. Ik krijg dagen later bericht dat er luchtbelletjes bij de prothese zitten. Overigens niet mijn schuld. „Gebeurt een enkele keer”, meldt een vriendelijke mevrouw.

3D-PRINTER

Het loopt naar het einde van 2017. Omdat het maken van een MRA-beugel ongeveer vier weken kost, dringt de tijd. Ik heb m’n eigen risico al verspeeld in het ziekenhuis en wil daarom de beugel graag nog in hetzelfde kalenderjaar. Dat lukt net door in andere plaatsen het spreekuur te bezoeken. Ik reis een keertje af naar Gouda, daarna naar het kantoor van de organisatie in Tilburg en –eind december– voor het afhalen naar Vlaardingen. Wat een gedoe.

De MRA-beugel bestaat uit twee losse witte beugels die, eenmaal op de tanden en kiezen geplaatst, ervoor zorgen dat de onderkaak een stukje naar voren wordt geschoven. Meer ruimte, dus ook meer lucht. Een oplossing die steeds vaker wordt toegepast, aldus de tandarts die hem mij overhandigt. „Dit is een van de eerste series die uit de 3D-printer komen.” Tjonge, dat helpt echt.

VERVELEND GEVOEL

Met oud en nieuw mag ik de beugel voor het eerst uitproberen. Hmm, toch maar niet. Ik wacht een paar dagen af en waag het erop. Het valt niet tegen, hoewel de beugel wel een enigszins klemmend gevoel geeft. In het begin is er sprake van een verhoogde speekselvorming en ’s ochtends is het echt nodig om de onderkaak, die de hele nacht naar voren is geduwd, te ontspannen. Iedereen reageert er verschillend op. De een heeft meer last van wat bijwerkingen dan de ander, wordt me voorgehouden.

DRAMATISCH

Na bijna drie maanden –het is voorjaar– neemt de kno-arts de proef op de som. Ik mag weer een polygrafie doen. Is het resultaat voldoende? Best spannend, want daar doe je het voor. Inmiddels heb ik, met de meegekregen attributen, de beugel al twee keer iets strakker gesteld. Door toedoen van mijn vrouw, die klaagt dat de snurkgeluiden en wat puffende geluiden weer langzaam verergeren. Net als, ’s ochtends vroeg, het vervelende gevoel in de kaak.

De uitkomst van het onderzoek is vrij dramatisch. Het aantal apneus per uur is met 3 afgenomen: van ruim 27 naar ruim 24. Ik word weer teruggestuurd naar de tandarts, die aangeeft hoe strak de beugel maximaal mag. Uitproberen, weer een slaaponderzoek en opnieuw naar de kno-arts. Ondertussen heb ik het opgegeven. Mijn kaak doet urenlang pijn en de winst is vrijwel nihil. Ik heb inmiddels ook gehoord dat een strakke beugel op termijn gevolgen kan hebben voor de stand van het gebit. De specialist gelooft er ook niet meer in en stuurt me door naar de longarts. De volgende horde komt in zicht: een CPAP. CPAP staat voor continuous positive airway pressure (continue positieve luchtwegdruk, zie kader “kap of beugel”).

GERUIS

De kap is er in twee varianten: alleen via de neus of via neus én mond. De CPAP moet iedere avond worden aangesloten. Het apparaat maakt een zoemend geluid. Mijn echtgenote, blij dat het gesnurk minder is, heeft nu weer last van het enigszins monotone geruis van het apparaat. Het apparaat heeft ook een bevochtiger, omdat de gestaag inblazende lucht mond en neus behoorlijk droog kan maken. Alles is verstelbaar. De leverancier –dezelfde van de beugel, ze hebben al aardig aan me verdiend– legt me de eerste beginselen uit. Ik mag over veertien dagen terugkomen.

Een groot voordeel is dat het apparaat, compleet met digitaal scherm en de nodige knoppen, de nachtelijke apneus vastlegt. In het begin zoek ik iedere ochtend even nieuwsgierig in het systeem. Het resultaat lijkt niet onaardig, een daling van 27 naar circa 13. Maar het kan nog beter, denkt de vriendelijke dame en ze stelt bij het volgende bezoek het aantal bars dat door de neus naar binnen wordt geblazen bij van 7 naar 8. Opnieuw daalt het aantal apneus, nu naar ongeveer 7. Wel staat de bevochtiger nu te laag en mijn vrouw klaagt over een te snelle, onrustige ademhaling. Nog wat verstellen en draaien aan de knoppen later dalen de stokkende ademhalingen naar ongeveer drie per uur.

DROMEN

Vergeleken met de beugel is de CPAP een stuk comfortabeler. Hoewel, er zit wel de hele nacht een kap met slang voor je mond. Gesprekken voor het slapengaan, moeten voortijdig worden gevoerd.

Niet alleen de apneus nemen af, er zijn ook andere verschillen. Ik word eerst steeds vermoeider, maar daarna voel ik me beter dan voorheen. Hoewel ik eigenlijk voordien al niet heel veel last van vermoeidheid had. Volgens de longarts draai je dan vooral op adrenaline. Dat moet afkicken. Het meest bijzonder zijn m’n dromen. Na jaren van afwezigheid zijn die weer volop terug. Voor mijn gevoel veel meer dan vroeger. Bijna een jaar was ik bezig. De arts is meer dan tevreden. Het kastje meet en weet en geeft positieve berichten. In de eerste plaats overheerst dankbaarheid, want gezondheid is een groot goed. Een beetje lastig blijft het wel.

Wat is apneu?

Apneu betekent letterlijk: geen lucht. In de slaap wordt de luchtpijp afgesloten: door de tong, de huig of andere weke delen achter in de keel. Die afsluiting kan tien seconden tot meer dan een minuut duren. Als de adem meer dan vijf keer per uur tien seconden of langer stokt, wordt het opletten. Bij meer dan vijftien maal per uur is er sprake van matige apneu, boven de dertig is het echt ernstig.

Iemand met apneu komt niet in een diepe slaap en ontwikkelt ongemerkt een structureel slaaptekort. Organen krijgen te weinig zuurstof. Apneu geeft meer kans op het optreden van hoge bloeddruk, diabetes en hart- en vaatziekten. Het slechte slapen wreekt zich in veel gevallen overdag: slaperigheid, hoofdpijn, slechte concentratie, gedragsveranderingen en zelfs depressies.

Snurken en apneu

Lang niet alle mensen die snurken hebben last van apneu. Apneu gaat wel vaak gepaard met extreme vormen van snurken.

Exacte getallen over snurkers zijn er niet. Volgens de vereniging van knoartsen snurkt ongeveer één op de tien kinderen. Op volwassen leeftijd snurkt ongeveer één op de vijf mannen en één op de tien vrouwen elke nacht. Er is niet onder alle leeftijdsgroepen onderzoek gedaan, zodat er veel onduidelijkheid over de precieze aantallen blijft bestaan.

Uit onderzoek van de Universiteit Twente blijkt wel dat vier op de vijf apneu-patiënten zich niet van zijn of haar aandoening bewust was.

De groep patiënten met slaap-apneu neemt toe. De toename van overgewicht, een niet onbelangrijke oorzaak, is een belangrijke aanjager. De landelijke apneuvereniging schat het aantal mensen met apneu op enkele honderdduizenden. er zouden nog eens zoveel mensen zijn die ook apneu hebben maar dat niet weten.

www.apneucentrum.nl
www.apneuvereniging.nl

PHILIPS VAART ER WEL BIJ

Een bedrijf dat merkt dat de markt voor apneu groeit, is gezondheidstechnologiebedrijf Philips. Recent maakte het bedrijf bekend in 2017 een kwart meer winst te hebben geboekt dan een jaar eerder.

De omzet steeg dat jaar met 2 procent. De verkoop van maskers voor mensen met slaapapneu en andere slaapproducten steeg met meer dan 10 procent. Topman Frans van Houten weet in een toelichting deze ontwikkeling aan de sterke toename van obesitas.

Kap of beugel

Ernstige vormen van apneu worden bestreden met een CPAP, een luchtpomp, een slang en een slaapmasker. CPAP staat voor continuous positive airway pressure (continue positieve luchtwegdruk). Het slaapmasker wordt op de mond/neus bevestigd voor het slapengaan en de pomp doet zijn werk op het nachtkastje. de pomp zorgt voor een constante geringe overdruk, waardoor ’s nachts de luchtwegen worden opengehouden. Een andere mogelijkheid is een automatische CPAP, een apparaat dat reageert op de ademhaling en daaraan de druk aanpast.

Een minder ingrijpende oplossing, alleen toegepast beneden de dertig slaapstoornissen per uur, is een MRA-beugel (mandibulair repositie apparaat). de beugel zorgt ervoor dat de onderkaak naar voren wordt geschoven, waardoor er achter in de keel meer ruimte ontstaat. Dit zorgt ervoor dat de luchtstroom wordt verbeterd tijdens het slapen en dat de apneus afnemen.

CPAP en MRA-beugel worden door zorgverzekeraars vergoed.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen