Drie generaties op het zilte nat

Buiten is er weinig bijzonders te zien aan de woning halverwege Wijk 7 in Urk. Binnen belandt de bezoeker in een soort museum. De halfduistere woonkamer doet denken aan het kantoor van een reder uit de gouden eeuw. Donker behang, zware balken, pompeuze leren banken, een paar voorname armleunstoelen, een monumentale schouw. Alles strak tegen elkaar, want de ruimte is beperkt. In een belendend kamertje zijn een piano en een orgel gestald, het instrumentarium van een muzikale zoon.

Het is het domein van visserman Jurie Post (47) en zijn gezin. Voor Jurie alleen in het weekend en op zondag, want doordeweeks verkeert hij op zee, al dertig jaar. „Na het behalen van mijn papieren op de visserijschool ging ik het water op. Dat sprak voor zich. M’n opa was visserman, m’n vader, m’n ooms… Met een paar jaar stond ik al aan het roer, dat ging aardig vlot. Mijn vader was de kapitein, maar we hadden in die tijd ook nog een fileerbedrijf. Toen ik eenmaal boven stond, bleef hij de meeste weken aan de wal.”

SANERING

Destijds had de familie Post drie schepen. Vanwege de afgedwongen sanering in de visserijsector werden de quotumrechten op één schip gezet, de UK 237. Het had ook gevolgen voor de omvang van de bemanning. Daar moest het mes in. „Dat is lastig in een familiebedrijf. M’n ooms zijn ermee gestopt. Ome Jan doet nog wel het netwerk. Ome Klaas regelt aan het eind van de week het sorteren van de vis voor de afslag, als ons schip is binnengekomen in IJmuiden. Dat is onze thuishaven.”

De Urkers vissen voornamelijk op tong en schol. Meestal voor de kust van Nederland, België en Engeland. Breedvoerig zet Jurie uiteen wat ze in de loop der jaren al te verduren hebben gehad. De quotering van de vis „vanwege al die overbevissingsideeën”, de inperking van het gebied waar ze mogen vissen, het recente verbod op de pulsvisserij. En dan staat nu ook nog de Brexit voor de deur. „Daar zitten we enorm mee in onze maag.”

De bevlogen visserman voert geregeld stevige discussies met Engelse collega’s, onder meer via een Brits radioprogramma dat luisteraars de gelegenheid geeft om in te bellen. Het gaat er soms stevig aan toen. „Pas zei zo’n Engelsman: „We hebben de Tweede Wereldoorlog gewonnen van Europa; dat kunnen we nu weer.” Een ander adviseerde een atoombom op de Nederlandse vissers te gooien. Dat is toch geen taal. Het is de mens ten top!”

KOLENKACHEL

Als bestuurslid van stichting ”Eendracht maakt kracht” strijdt hij van Den Haag tot Straatsburg voor ruimte voor vissers. In een gezonde zee. In het verleden vond hij duurzaamheid iets voor linkse milieuiguren, maar geleidelijk veranderde hij voor een deel van mening en ging hij zich sterk maken voor de pulsvisserij. Die nu door de Europese Unie is verboden. „Voor 1 juli moet ik weer omschakelen naar de boomkor. Met pulsvissen heb ik aan een motorvermogen van 700 PK genoeg. Nu moeten we terug naar 2000 PK. Met de pulsvisserij hebben we internet op het vistuig. Alle informatie van de zeebodem krijg je op het scherm. Na vijf jaar schakelen we straks over van een moderne cv-ketel naar een kolenkachel, zo moet je het zien. Het kabinet pleit voor pulsvisserij, de overgrote meerderheid van het parlement, onze minister staat pal achter ons, maar het mocht allemaal niet baten.” Voor ieder die het wil horen, citeert de Urker visserman toepasselijke Bijbelwoorden en psalmregels, zoals „Vest op prinsen geen betrouwen.” Of het woord van Micha dat alles wat recht is, krom gemaakt zal worden. „Dat maken we vandaag mee. Pas op voor mensen die „duurzaam” schreeuwen.” En voor het leger van atheïsten. Die hebben een hekel aan de Tien Geboden; in plaats daarvan zitten we nu met anderhalf miljoen EU-wetten.”

SCHIJNWERPER

Vader Kobus (75), echtgenoot van ”moeder Grietje” is intussen ook aangeschoven. Toen hij het vak leerde van vader Jurie, die het weer van vader Kobus had geleerd, waren er nog geen Europese regels. „Buiten het zeegat was je vrij. Er waren alleen voorschriften voor de maaswijdte van de netten. Die moest 75 millimeter zijn. Later is dat 80 millimeter geworden. Soms kwam er een controleur aan boord, om te kijken of je je daaraan hield.”

Als 11-jarige jongen mocht hij voor het eerst mee naar zee. Het jaar daarop ging hij naar de visserijschool op Urk. Daar werd hij in twee jaar klaargestoomd voor het vak. „Wat je op school had geleerd, moest je op zee in praktijk brengen. Als dat aardig lukte, kreeg je na twee jaar je diploma.” Hij begon in 1957 op de UK 81, een kotter van 24 meter lengte met een motor van 150 PK. „We visten bij Terschelling en Ameland. Als we aan het eind van de week in het donker in IJmuiden aankwamen, waar de vis werd gelost, zetten ze de schijnwerper op het nummer en werd er geroepen: „81, hoeveel maanden?” Vanaf het voorschip schreeuwden we terug wat we die week hadden gevangen. Van IJmuiden voeren we via het Noorzeekanaal, de Oranjesluizen en het IJsselmeer terug naar Urk.”

SCHEVENINGEN RADIO

In 1963 begon hij met vader Jurie het eigen bedrijf J. en K. Post, verbonden aan de UK 71. „Daarmee visten we in de Duitse Bocht. Onze thuishaven werd Delfzijl, later de Eemshaven.” Buitengaats was contact met thuis alleen mogelijk via Scheveningen Radio of de kortegolfzender. „Als je wat doorgaf, luisterde de hele vloot mee. Maakte je het te lang, dan kreeg je commentaar van andere visserlui.” Onder het binnenhalen en schoonmaken van de vis werd het wel en wee van thuis besproken. Of de zoveelste kerkscheuring op Urk. Aan het eind van de week hieven de vissers zo nu en dan een psalm aan. Gedragen en iso-ritmisch, op de deining van de golven. Zingen op het zeetje. „In de voorweek gebeurde dat minder. Dan had je een bepaald heimwee naar vrouw en kinderen. Met de haven in zicht lichtte het allemaal wat op. Dan begon je als vanzelf te zingen.”

Vanuit Delfzijl werd de vis door een transporteur naar Urk gereden. „In de jaren 60 hebben we hier een eigen afslag gekregen, dus we waren niet meer op IJmuiden aangewezen. We vonden het mooi dat we onze eigen afslag konden steunen.”

AVERECHTS

De quotering die in de jaren 70 werd ingevoerd, kwam bij de visserman stevig aan. Hij voelde zich ingesnoerd door het net van een overheid die ook op zee de regels ging bepalen. „De ene keer moest je een tongreis maken, de andere keer een scholreis. Met wat morren hebben we dat geaccepteerd.”

Omdat ze in Duitse wateren visten, werkten ze met een Duitse controleur. Een oud-visserman. „Die maakte het ons niet moeilijk. De maaswijdte werd toen nog bepaald op basis van armkracht. Die kerel was ijzersterk, dus we bleven keurig binnen de normen. Totdat we een keer een andere controleur aan boord kregen. Toen waren de rapen gaar. We werden opgebracht naar een Duitse haven en kregen een beste boete. Onze netten en de vangst zijn in beslag genomen. De mazen van de nieuwe netten hebben we een volle centimeter wijder laten maken, om niet nog een keer zoiets mee te maken.”

„Je hebt regeltjes en je hebt het hart van de wet”, briest Jurie. „Als iemand bewust de boel flest, moet je ingrijpen. Zit iemand een millimeter verkeerd, dan moet je niet gaan beboeten. Dat werkt averechts.”

DISCUSSIE

Toch verdienen nog zo’n kleine duizend Urkers de kost op zee, schatten de mannen. Verdeeld over 180 schepen, inclusief de garnalenvloot. Jurie, de oudste van de negen kinderen van Kobus en Grietje, trekt voornamelijk met familie op. Behalve zijn zoons Kobus en Job werken zijn broers Pieter, Hendrik en Jan op de UK 237. „Elke week blijft er een van ons aan de wal. Dat is wel handig, zeker bij calamiteiten.” De overige twee bemanningsleden komen van buiten de familie.

Bij alles wat in de loop van de jaren veranderde, bleef er veel ongewijzigd. Als Jurie oude visserlui spreekt, heeft hij aan een half woord genoeg. Ze weten wat het is om bij harde wind vis binnen te moeten halen of na een slechte vangst huiswaarts te varen. Gezongen wordt er minder dan vroeger, maar kerk en geloof zijn volgens de kapitein van de UK 237 nog steeds belangrijke gespreksonderwerpen. Onderweg van Urk naar IJmuiden of omgekeerd heeft de christelijke gereformeerde visserman geregeld een pittig debat met Klaas Ras, lid van een PKN-gemeente op Urk. „KPN”, zegt Jurie. „Ik mag ook graag een discussie voeren met atheisten, op Facebook. Het moet wel een beetje niveau hebben.”

VOORRECHT

Job (17) ging in het spoor van zijn vader en broer Kobus. Tegen elf uur in de morgen komt hij met een bleek gezicht uit bed vallen. Op zee blijft het bij hazenslaapjes tussen de werkzaamheden aan dek of in de machinekamer, want het vissen gaat dag en nacht door. In het weekend probeert hij de opgelopen schade in te halen. Net als bij opa Kobus en vader Jurie was het voor hem nooit een vraag wat hij zou gaan doen. „Vissen is mijn passie. Dat zit ons in het bloed.” Ook de nieuwe technieken aan boord boeien hem. „Ik ben behoorlijk technisch aangelegd.” De opleiding aan de visserijschool, die op Urk nog loreert, heeft hij grotendeels achter de rug. „Ik zit nu te twijfelen tussen kapitein en machinist. Ik denk dat ik mijn broer maar laat varen.” Ze kunnen goed met elkaar overweg. Een voorrecht, vindt vader Jurie. „Er zijn voorbeelden van broers op hetzelfde schip die water en vuur zijn. Voor de vangst hoeft dat niet uit te maken, maar voor de sfeer is het niet ideaal.” De huidige visserijperikelen, zoals de hetze tegen de pulskor en de nog onduidelijke gevolgen van de Brexit voor de sector, volgt Job met ergernis én nuchterheid. „Het gaat nu even niet goed, maar daar komen we wel weer bovenop. Het is nooit anders geweest in de visserij. Na een periode waarin nietss werd verdiend, kwam er weer een goede tijd. Zo zal het wel blijven, denk ik.”

LITTEKENS

Gezamenlijk lopen de drie vissersmannen van Wijk 7 naar de haven. „Vóór de inpoldering had je hier al water”, wijst Kobus. „De Urkers hebben fel geprotesteerd tegen het inpolderen, maar achteraf is het een zegen geweest. We hadden onmogelijk met z’n allen op het oude Urk kunnen wonen. Het nieuwe Urk is tien keer groter. Zonder de inpoldering hadden wij nu misschien in IJmuiden gewoond. Of in Delfzijl.”

Onderweg passeren we het vissersmonument, ter nagedachtenis van mannen die omkwamen in de golven. Een lange lijst van namen. Ook de familie Post had verliezen te verwerken. Twintig jaar geleden sloeg in een februarinacht Kobus van Jan overboord, bij zwaar weer. Onder leiding van Jurie van den Berg, een goede vriend van Kobus, gingen een kleine zeventig Urker kotters enkele dagen later op zoek naar het lichaam. Van den Berg leidde de expeditie vanuit de stuurhut van het schip van Kobus. „Op tafel lag een kaart met de gegevens over de schepen en het gebied dat ze moesten afzoeken. Nadat hij nieuwe informatie had gekregen, slaakte Jurie een diepe zucht en schreef hij op die kaart: „God bedankt.” Een visserman had Kobus in de netten. Ondanks het verdriet was er blijdschap over het lichaam dat was gevonden. De dag voor biddag.” De gebeurtenis beroerde de familie diep. „De wonden heelden in de loop van de tijd”, zegt Kobus, „maar de littekens blijven. Als het slecht weer is, ga ik er halverwege de nacht nog weleens uit. Een oude psalm zingt: „Mijn benauwde ziel vervaren.” Zeker na een week met veel wind is het een hele opluchting als iedereen weer behouden thuis is. Ik ken de gevaren van binnenuit. Het is een wonder dat ik al die jaren bewaard ben gebleven.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen