Kijken naar de sterren

De reformatorische basisschool in buurtschap De Vecht, onder Terwolde, blijft een fenomeen. Dagelijks trekken honderden kinderen naar het gehucht in het buitengebied. Het huis van de bovenmeester wordt sinds een jaar bewoond door Steven en Paulien Middelkoop. Een hoge haag maakt de school onzichtbaar, maar de kinderstemmen laten zich door het groen niet tegenhouden. Voor Middelkoop (32) klinkt het vertrouwd. „Ik kom uit het onderwijs: de School met de Bijbel in Wekerom. Kinderen uit de oud gereformeerde gemeente zaten er naast kinderen die op zondag naar de film waren geweest. Op maandag zongen ze eensgezind: „Wie heeft lust de Heer te vrezen.” Dat sprak me bijzonder aan.” 

Na hun trouwdag in 2008 vestigden de jonge onderwijzer en zijn echtgenote zich in Apeldoorn. Kort daarna kwam er bij de Hersteld Hervormde Jongerenorganisatie (HHJO) een vacature voor jeugdwerkadviseur. Middelkoop besloot te solliciteren. „Het omgaan met kinderen gaf me veel voldoening. Wat me minder aansprak, was het feit dat ik in september al wist waar ik met Kerst zou zijn. Tot mijn vreugde ben ik aangenomen bij de HHJO, maar als ik met groepen kinderen bezig ben, weet ik me nog altijd schatplichtig aan de schooljeugd van Wekerom. Elke middag vertelde ik een kwartier over de familie Chaos, waarin alle kinderen van de klas een plek hadden. Ze maakten in dat verhaal van alles mee in en om Wekerom. Dat was elke middag een feest; voor de kinderen en voor mij.”

ABRAHAM

Zijn eigen huwelijk leek kinderloos te blijven. „In het begin maakten we ons niet veel zorgen, maar op een gegeven moment realiseerden we ons: de verwachte zwangerschap blijft wel erg lang uit. In die tijd ben ik bemoedigd vanuit Psalm 105; de Heere houdt vast aan Zijn verbondstrouw. We leefden daardoor met de hoop dat Hij ons op een bepaald moment een kind zou geven, maar dat kwam niet. Het leren vertrouwen op wat God zegt, is in die jaren een realiteit en een leerschool geworden.”

Toen de zwangerschap uitbleef, groeide de overtuiging dat hij zich wellicht had vergist. „Gods Woord is vast, maar in de toepassing ervan op onszelf kunnen we ons vergissen.” Vooral de geschiedenis van Abraham kreeg in deze jaren een bijzondere betekenis. „Niet dat ik zo’n groot geloof heb, maar ook ik heb meer dan eens naar de sterren staan kijken met het gebed: „U bent toch niet veranderd?” Als de Heere je voor iets verwachting geeft, komt de vervulling niet vanzelf. De verwachting was bijna gedoofd, toen Paulien zwanger raakte. Dat heeft me beschaamd en maakte ons dubbel blij.”

JEUGDWERK

Ook op de eerste tien jaar van zijn huwelijk blikt de oud-onderwijzer met vreugde terug. „Het is niet zo dat het leven nu pas voor ons begint. Zonder kinderen is een huwelijk op een andere manier van betekenis. Ik had heel veel ruimte om dingen te doen, met name in het jeugdwerk, en we waren gelukkig met elkaar.” Toch knaagde bij tijden het uitblijven van de kinderzegen. „De ene keer meer bij Paulien, de andere keer meer bij mij. Die ongelijktijdigheid is lastig. Gelukkig heeft het nooit verwijdering tussen ons veroorzaakt. Dat kan zomaar gebeuren, daar hebben we voorbeelden van gezien.” Andere paren om hen heen stelden het krijgen van kinderen bewust uit.

„Economisch bezien kan ik dat soms begrijpen, maar we doen onszelf schade als we de zorg voor ons leven niet in Gods hand durven leggen. Tijdens avonden over gezinsvorming heb ik daar meer dan eens op gewezen.”

PREKEN

Niet alleen de zwangerschap was het begin van een nieuwe levensfase. Ook de eerste gang naar de kansel voor de verkondiging van het Evangelie markeerde de overgang naar een ander bestaan. „Mijn eerste preek hield ik in Lunteren, in het kader van mijn vicariaat. Mijn eerste vrije dienst was eind mei, in Barneveld.”

Het spreken voor groepen mensen was Middelkoop door zijn werk niet onbekend. Toch ervoer hij het bedienen van Gods Woord als nieuw en zeer bijzonder. „Preken is iets anders dan een lezing houden. De Bijbel is het uitgeademde Woord van God. Het maakt heel klein als je dat mag verkondigen. Het is je plicht om je zo goed mogelijk voor te bereiden; ik ben verantwoordelijk voor wat ik zeg. Tegelijk overstijgt de prediking die voorbereiding. De Heere gaat Zijn eigen gang met zijn eigen Woord. Dat maakt preken tot een bijzonder gebeuren. Afgelopen zondagavond hield ik dezelfde preek als zondagmiddag, ‘s Middags ging het voor mijn gevoel moeizaam, ‘s avonds ging het vanzelf. Wat is dat?” De ondersteuning door de Heilige Geest is voor de herstelde hervormde proponent de eerste verklaring. „Daarnaast is er de wisselwerking tussen jou en je hoorders en je psychische gesteldheid op dat moment. Het is niet zo eenvoudig om het goddelijke en het menselijke te onderscheiden, ze lopen door elkaar heen. Wel ben ik ervan overtuigd dat de prediking iets unieks heeft, ook voor de hoorders. Met een lezing kun je het eens zijn of niet; door een preek wil God ons iets leren. Dat besef kan me diep raken en laat me ook mijn beperktheid en verantwoordelijkheid zien. Preken is schuilgaan achter het Woord. Vooral de eerste keer ervoer ik heel sterk de waarde van het gebed door de ouderling van dienst.”

EXISTENTIËLE VRAGEN

Na de dienst vraagt hij de kerkenraad concreet om commentaar. „Het besef dat God Zelf door de prediking spreekt, betekent niet dat de voorganger boven alle kritiek verheven is. De toezichthoudende taak van een kerkenraad moet voluit functioneren. Laten we elkaar eerlijk bevragen.” Ook in Amsterdam wordt hij geregeld bevraagd. Op een totaal andere manier. De docenten van het Hersteld Hervormd Seminarie verzorgen slechts een deel van de colleges. Het grootste deel wordt gegeven door algemene docenten van de VU. Hun visie staat vaak haaks op die van de hersteld hervormde docenten. „Dat riep bij mij existentiële vragen op. Wie heeft er nu gelijk? De lectuur en de conferenties van The Banner of Truth hebben veel voor me betekend. De puriteinen kende ik enkel van naam. Tijdens de studie ben ik hun geschriften en die van hun geestelijke nazaten gaan lezen en ging ik me verdiepen in hun leven.” Vooral George Whitefield en zijn vriendenkring werden voor Middelkoop een lichtend voorbeeld. „Hun exegese laat soms wel wat te wensen over, maar ze brachten op allerlei plekken en voor allerlei mensen onomwonden de boodschap van zonde en genade. De Heere heeft dat rijk gezegend. Wij maken ons vaak te druk over de vorm. Zeg ik het wel mooi genoeg, doe ik het didactisch volgens de regels? Steeds meer ben ik gaan zien dat dat bijzaak is.”

BILLY GRAHAM

Verrassend en bemoedigend was ook het lezen van de autobiografie “Just as I am” van Billy Graham. „Die heeft met dezelfde vragen geworsteld. Tijdens een wandeling door het bos overtuigde God hem in een zeer existentieel moment van de vastheid en de waarheid van Zijn Woord. Zo’n bijzondere ervaring is er in mijn leven niet geweest. Bij mij ging het meer in de geleidelijke weg, door middel van het lezen van met name puriteinse geschriften.”

Wat hem in het boek van Graham raakte, was de ontdekking dat de befaamde Amerikaanse prediker dezelfde worsteling had meegemaakt. „Door de hele kerkgeschiedenis heen zie je de lijn van mensen die door God Zelf werden overtuigd van het gezag van Zijn Woord, een lijn die breder is dan die van de gereformeerde theologie. Bepalend is dat we onvoorwaardelijk leren buigen voor het Woord. Het bestuderen van de kerkgeschiedenis en contacten met christenen elders op deze wereld leren je dat je daarvoor niet achterlijk hoeft te wezen, zoals in Nederland vaak wordt gesuggereerd. Gods Woord is de levende stem van de levende God.”

Toch had hij de inhoudelijke oppositie aan de VU niet graag gemist. „Ook binnen de gereformeerde gezindte komt de discussie over de nieuwe hermeneutiek op. Hoe moet je de Bijbel lezen? Ik ben dankbaar dat ik al met die vragen ben geconfronteerd, waardoor ik moderne theologische concepten en de consequenties daarvan beter ging doorzien.”

VERZOEKING

Sinds hij zelf preekt, is zijn mededogen met de mannen op de kansel toegenomen. „In de verkondiging moeten de Bijbelse leerstukken tot spreken komen, zonder dat het dorre uitleg wordt. Als je daar zelf toe geroepen wordt, ontdek je dat dit nog niet zo meevalt.”

Lukt het wel, dan ligt het gevaar van ijdelheid op de loer. „Het optreden namens God moet ik niet verwarren met het optreden namens Steven Middelkoop. De een ligt daar meer bloot voor dan de ander. In mijn leven is het echt een verzoeking. De beste remedie is de persoonlijke omgang met God. Die houdt je ootmoedig. Daarom is het bewaken van de stille tijd zo belangrijk. Ik ben ervan overtuigd dat we buiten pas tot zegen kunnen zijn als we binnen de gemeenschap met God hebt gezocht en gevonden. Wie niet meer knielt voor God, gaat de bijval van mensen zoeken. Dan komt het niet goed. Daar moeten we elkaar in kerkelijke kring voortdurend op wijzen.”

ROEPING

Het verlangen om predikant te worden, ontstond in de tijd rond de benoeming bij de HHJO. „Toen ging het Woord van God echt tot me spreken en werd genade werkelijk genade. Eenmaal werkzaam bij de HHJO ontstond de vraag: „Is dit de post waar U me wilt hebben, of hebt U nog iets anders met me voor?” Een heftige roepingservaring heb ik niet gehad. Wel is het verlangen om het Woord te verkondigen in de loop der jaren meer dan eens bevestigd. Op een gegeven moment kon ik er niet meer omheen.”

“Onze jongeren krijgen via de filmindustrie op een relatief milde manier en via de porno-industrie op een ontluisterende manier een verwrongen beeld van liefde en seksualiteit”

Paulien was zo ver nog niet. „We hebben afgesproken dat we het er een jaar niet meer over zouden hebben. Binnen dat jaar was het ook voor haar duidelijk. Dat vond ik heel belangrijk. Ik kan me persoonlijk niet voorstellen dat je aan zo’n weg begint tegen de zin van je vrouw.”

De combinatie van studie, jeugdwerkadviseur en programmamanager bij Yona ervaart hij als een voorrecht. De twee laatste taken voorkomen dat het studeren te veel een theoretische bezigheid wordt. Het contact met jongeren, ouders en ambtsdragers houdt hem met beide benen op de grond. Vooral het werk bij Yona, een organisatie die zich inzet voor verantwoord mediagebruik, confronteert hem dagelijks met de realiteit dat ook de gereformeerde gezindte buiten het paradijs ligt. Soms voelt hij zich als iemand die dweilt terwijl verderop het water uit de kraan plenst. Niets doen is voor Middelkoop geen optie. „De porno-industrie vreet ook onder ons zo veel kapot, dat de ravage niet is te overzien als het zo doorgaat. Porno is niet het enige gevaar van deze tijd, maar wel een van de strikken waar de duivel veel mensen in vasthoudt. Ook in onze kring. Dat wordt maar moeizaam erkend, omdat we het moeilijk vinden om over seks te praten. Onze jongeren krijgen via de filmindustrie op een relatief milde manier en via de porno-industrie op een ontluisterende manier een verwrongen beeld van liefde en seksualiteit. Dat roept om een antwoord.”

ZEKERHEDEN LOSLATEN

Zoals het er nu uitziet, heeft de inwoner van De Vecht nog een jaar studie voor zich. De toekomst ziet hij met vertrouwen tegemoet. Lachend: „Het is een geruststellende gedachte dat je binnen de HHK geen dertig beroepen krijgt. Soms laat zelfs een eerste beroep op zich wachten. Ik leg het maar in Gods hand.” Hij weet niet of hij altijd in Nederland zal dienen. Buitenlandse reizen deden hem de nood elders in de wereld zien. „Maar ook dan moeten we ons beiden geroepen weten. Dat geeft een fundament als het moeilijk wordt. Het is niet eenvoudig om zekerheden en comfort los te laten. Ook ik houd van een mooie auto en een gerieflijk huis, maar ons bestaan is niet van hier. Persoonlijk zou ik het voor God niet kunnen verantwoorden als ik aan het eind van mijn leven enkel en alleen bezig was geweest met het dienen van een kerk met een gesloten gezicht naar deze wereld. In welke vorm dan ook moeten we uitgaan in de heggen en de steggen. We zijn niet geroepen tot een leven van rust en zekerheid, maar tot een leven van dienen en het werven van anderen voor God en Zijn dienst.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen