DE FILOSOFISCHE GEDACHTEN VAN DE JONGE KIERKE­GAARD

H. A. van Munster O.F.M., DE FILOSOFISCHE GEDACHTEN VAN DE JONGE KIERKE­GAARD, 1831-1841, 166 blz., van Loghum Slaterus, Arnhem, 1958.

Met fotografische nauwkeurigheid tekent schrijver ons de ontwikkelingsgang

van de jonge Deense filosoof tot op de dag, waarop deze een (voorlopige) afsluiting vond in zijn dissertatie over Socrates. Dr. van Munster komt eer toe, met dit documentair verantwoorde en helder geschreven boek enerzyds een dissertatie te hebben geleverd, die bewijst dat men zich kan beperken in omvang zonder afbraak te doen aan grondigheid, anderzijds, dat hij ons geduldig voert naar de wieg der existentiefilosofie, zo schaars bezocht of rap verlaten. Overigens blijft de vraag, of wij in dit verband geheel mogen voorbijgaan aan Niels Trcschov.

De ondertitel had kunnen luiden: Kierkegaard tussen de romantiek en Hegel. Hierin ligt het belang dezer dissertatie: van meet af aan Kierkegaards strijd duidelijk gemaakt te zien, zonder nochtans het feit te moeten signaleren de latere Kierkegaard teruggeprojecteerd te vinden in deze stormperiode. Tegenover Hegels negatie der ervaring en zijn vervluchtigiug van de mens in de massiviteiten van mensheid en staat, en zijn herleiding der veelheid tot een zich van binnen uit ontplooiende eenheid, komt hier de subjectieve ontmoeting met het object: de openbaring. En tegenover de romantiek, in zijn gevoelvol dwepen met de verscheidenheid, stelt Kierkegaard de afstand, die de mens-voor-God neemt tegenover zichzelf en de dingen, daarmede de irenisch-Socratiache negativiteit der romantiek eveneens overwinnend.

Tevens ontneemt dr. van Munster ons zo nodig de gedachte, alsof de existentiefilosofie uitsluitend zou zijn te verstaan als reactie op het idealisme. In het egocentrisch apriori, en de nadruk op de persoonlijkheid trillen zowel invloeden van het piëtisme en Schleiermacher, als van de rationalistische hoogleraren van zijn dagen. Vanuit dit intuïtief vertrekpunt lichten de begrippen op van de humor, de situatie, de sprong, de angst, e.a.; in latere literatuur trefwoorden van existentialistisch denken.

De vrucht van deze studie was voor ons een dubbele. Enerzijds vraagt men zich weer met te meer klem af of de velen na Kierkegaard, die zo uitdrukkelijk het bestaan of de kenbaarheid van bovenpersoonlijke waarden ontkennen, hun geestelijke vader wel mee hebben. Anderzijds worden wij ons bewust van een gebrek aan congenialiteit tussen de schryver en zijn onderwerp, waardoor deze dissertatie welhaast tè fotografisch is geworden. Maar over deze vermoede kortsluiting zouden we niet durven hekelen.

Want ook de gereformeerde theologie heeft de existentialistische accenten altijd getemperd in haar wedergeboorteleer. De Eoomse anthropologic echter verdraagt in beginsel geen gespannen personalistische tendenzen. Waar de persoonlijklieid primair natuurlijk wordt benaderd (Aristoteles), drijft men niet straffeloos Kierkegaards inzichten. Hetgeen kerkelijke uitspraken bevestigden.

Hbl.

M.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen