CHRISTOS KYRIOS GOTTESSOHN

Werner Kramer, CHRISTOS KYRIOS GOTTESSOHN, g Untcrsuchungen en, Gebranch und Bedeutunff der christologiachen Bc-^cichmmgen hei Pauhis und den vorpaulinischen Gemeinden, Abhandlungen zur Theologie des Alten iind Neuen Testaments, 44, herausgegeben von W. Eichrodt und O. Cullmann, 235 S., Schw. Fr. 22.50, Zwingli-Verlag, Zurich/ Stuttgart, 1963.

Zoals de ondertitel reeds aangeeft houdt deze Zürichse dissertatie zich bezig met de christologie van de paulinische brieven. Een bekend gegeven dus, dat door de auteur evenwel op een nieuwe wijze aan de orde wordt gesteld. De schrijver volgt namelijk niet de zo vaak gevolgde godsdienst-historische methode, maar een literair-„themen-kritische" analyse. Kramer gaat ervan uit, dat zich in de brieven van Paulus vele voorpaulinische tradities bevinden: kleine, literair vast te stellen eenheden, die in stereotype vorm terugkeren. Aan dergelijke formules z\jn dan de christologische

titels verbonden. De uitspraken van deze formules bepalen dan weer de inhoud van de christologische voorstellingen.

Na een minutieus onderzoek van allerlei formules en verbindingen komt de schrijver wat betreft het voor-paulinisch materiaal tot de volgende conclusies: De Christos-titel is verbonden met de pistisformule, welke de acten van het heilsgebeuren, sterven en opstanding formuleert. Deze titel stamt uit het jodenchristendom. De titel Kyrios is niet los te denken van de cultus van de hellenistisch-heiden-christelijke gemeente, die belijdenis doet aangaande haar hemelse Kyrios. De titel Zoon Gods stamt uit het hellenistisch jodenchristendom. Afzonderlijk schenkt Kramer aandacht aan de Maranatha-roep. Volgens hem hebben we in de Mare-Kyriostitel te maken met een afzonderlijke voorstelling, ontstaan in de Aramees-sprekende jodenchristelijke gemeente.

In het tweede deel gaat de auteur dan na, wat het eigenlijke werk van Paulus is geweest. Paulus heeft zich volgens hem z(^er nauw aangesloten bij de overgeleverde titels en formules. We vinden bij hem geen verdere ontwikkeling van de overgeleverde christologische uitspraken. Wel een gebruik van deze uitspraken bij het doordenken van de soteriologische, ekklesiologische en ethische vragen.

Uit dit summiere overzicht van de inhoud blijkt dat het boek opgesteld is volgens een zeer bepaalde opzet: de onderscheiding van voor-paulinisch en paulinisch materiaal. Dat maakt het boek in hoge mate hypothetisch en constructief.

De wijze waarop de schrijver bepaalde uitspraken uit de brieven tot voorpaulinische formules verklaart en ze lospelt uit het geheel van de brieven is vaak zeer willekeurig en gewrongen. We noemen b.v. de manier waarop in Gal. 4 : 4 een „Sendungs-Formel" gevonden wordt.

Uit het feit dat bepaalde woorden en wendingen in het Johannes-Evangelie voorkomen, wordt zonder nader bewijs afgeleid dat we hier te maken hebben met een vormsehema. Wat niet in dit schema past is dan latere paulinische vorming. Onbevredigend is ook de behandeling van de Maranatha-roep. De auteur maakt deze los van de overige Kyrios-uitspraken. Maar het is me niet duidelijk geworden, waarom b.v. 1 Cor. 16 : 20-23 aan de hellenistische gemeente toegeschreven wordt en anderzijds de bede Maranatha, - die toch in dit verband voorkomt - aan de Aramees sprekende oergcmeente wordt toegeschreven.

Men heeft bij lezing van dit boek vüortduiend het gevoel, dat aan de tekst van het Nieuwe Testament, zoals deze voor ons ligt geen recht wordt gedaan en dat daarom het totaal-beeld vertekend wordt.

Deze kritische opmerkingen willen overigens niet zeggen, dat er in dit boek geen fraaie passages staan. Meermalen wordt de lezer verrast door allerlei exegetische details, die op menige Schriftplaats een nieuw licht werpen. Deze waardevolle exegetische en bijbels-theologischo opmerkingen maken het boek boeiend. We denken b.v. aan wat Kramer zegt over de titel Christos in de paraenetische uitspraken van de brieven, over de belijdenis van Jezus als Kyrios en de conse(iuenties daarvan voor het leven der gemeente in de wereld.

Ondanks het feit dat het boek een veelheid van formules en details aan de orde stelt, is de schrijver er toch in geslaagd zijn onderwerp op een heldere en overzichtelijke wijze te behandelen. En voorts: het vele materiaal, dat by eengebracht en verwerkt is, maakt het boek belangwekkend voor ieder, die zich bezig houdt met de bestudering van de paulinische brieven.

Obr. '

Ngr.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen