DIE BUNDESFORMEL

Eudolf Smend, DIE BUNDESFORMEL, Theologische Studiën, Heft 68, 39 S., ƒ 5.65, Evang. Verlag, Zürich/Callenbach, Nijkerk, z.j.

Het geschrift vangt aan met de samenvatting, die Wellhausen in het begin

(lezer eeuw gaf van de inhoud van het Oude Testament, zonder bewijsplaatsen aan te voeren: Jahwe, de God van Israël; Israël, het volk van Jahwe. De auteur van dit geschrift, die deze samenvatting de „verbondsformule" noemt, stelde zich tot taak te onderzoeken waar, wanneer, hoe deze formule ontstond, en bracht talloos vele (niet alle) plaatsen bijeen, waar ze in deze vorm of in variaties voorkomt. Ze worden kritisch, dialectisch, grondig hermeneutisch getoetst; wanneer de lezer meent het met de geleerde schrijver op een bepaald punt niet eens te kunnen zijn, wordt hij telkens daardoor verrast, dat Smend zelf met eigen opvattingen niet tevreden is, en dan een andere weg inslaat, om een ander antwoord te vinden.

Het uitgangspunt der studie is Deut. 26 : 17, 18, die merkwaardige plaats (zonder parallel in O.T.), waar alleen hiph. van 'amar voorkomt. Terstond komt dan de vraag, of wellicht deze plaats de neerslag is van het verbond van Josia in 2 Kon. 23, tot groter autoriteit en actualiteit Mozes in de mond gelegd.

Is het lied van Debora de loens, waar de formule ontstond? Daarin staat duidelijk, dat Jahwe Israels God is èn daarin wordt ook over Jahwe's volk gesproken. Of betekent volk daar krijgsvolk? Immers niet heel Israël streed. Ontstond de formule te Sichem? Deze vraag gaf aanleiding tot bespreking van de theorie van M. Noth over de uittocht der stammen uit Egypte en de bezetting van Kanaan. Trouwens de bronnenscheiding is ook een kwestie, die vaak ter sprake komt.

Een andere vraag is, of de twee delen der formule tegelijkertijd en terzelfder plaats ontstonden, en of ze oorspronkelijk wel bij elkaar behoorden. Dan gaat de schrijver na, of Jahwe's verkiezing wel congruent is met de overgave van Israël aan Jahwe. Daarmee hangen dan weer samen, hetgeen de profeten schamper, gispend tot Israël zeggen over zijn op­ vatting, dat het heel gewoon is Jahwe's volk te zijn, en Hosea's lo-ammi, en in samenhang daarmee de belofte in Hos. 2 vers 22. Tenslotte gaat Smend nog in op hetgeen Jeremia (31 : 33) en Ezechiël (36 : 28) aankondigen over een nieuwverbond.

Dit zijn slechts enkele aanwijzingen van wat in dit bondig geschreven, heldere betoog in overvloed te vinden is. De schrijver komt niet tot een conclusie; hij eindigt zelfs met de mogelijkheid te opperen, die Von Bad in Die Theologie des Alten Testaments aan de orde stelde, dat het O.T. feitelijk geen middelpunt heeft, dat Israël niet rustte in zijn God, maar door steeds nieuwe beloften zich door de geschiedenis heen liet voorwaarts drijven, en dat de verbondaformule ook belofte was, eerst tot realiteit geworden in het Nieuwe Testament.

De oudtestamenticus zal stellig dit korte geschrift van dertig bladzijden met nog acht compact gedrukte bladzijden aantekeningen met vreugde lezen en misschien ook nog door de lezing verrijkt worden.

U.

Rl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen