DIE GEGNER DES PAULUS IM 2 KORINTHERBRIEF

Dieter Georgi, DIE GEGNER DES PAULUS IM 2 KORINTHERBRIEF, Studiën zur religiösen Propaganda in der Spatantilce (Wissenschaftliche Monographien zum Alten und Neuen Testament, herausgegeben von öünter Bornkamm und Gerliard von Rad, band 11), 320 S., DM 31.80, Neukirehener Verlag, Neukirchen, 1964.

Over de aard van Paulus' tegenstanders in de brieven aan Corinthe lopen de meningen nogal uiteen. Een veelheid van problemen is hiermee gegeven. In dit werk — een heruitgave van een Heidelbergse dissertatie — tracht de auteur aan te geven op welke lijn, godsdiensthistorisch gesproken, de tegenstanders van Paulus zich bevinden. Na een kort overzicht over de stand van het probleem en een aantal literair-kritische opmerkingen, waarin de auteur uiteenzet, waarom hij zich beperkt tot 2 Cor. 2 : 14—7 : 4 en 10-13, volgt een onderzoek naar de zelfaanduidingen van Paulus' tegenstanders: ienaren van Christus, apostelen van Christus, arbeiders, Hebraeërs, Zaad Abrahams en Israëlieten. Een groot deel van het boek wordt — in verband daarmee — ingenomen door een onderzoek naar de joodse, heidense en oer-christelijke zending en propaganda in die tijd. Uit dit alles meent Georgi te kunnen afleiden dat de tegenstanders van Paulus in de tweede Corinthe brief geen gnostici zijn, zoals met name Bultmann en Schmitthals beweren. Paulus heeft in deze brief z.i. te strijden met rondtrekkende jodenchristelijke predikers. Deze „Wanderprediger" waren verwant aan de hellenistiseh-joodse missie. Ze hadden in Corinthe een groot prestige. Vandaar de felheid van de strijd.

De christologische uiteenzettingen van de tweede Corinthe-brief zijn te verstaan in verband met het feit dat Paulus' tegenstanders bepaalde christologische opvattingen huldigen waarbij Jezus als theios anèr gezien werd, als een met Mozes vergelijkbare grootheid.

Ter adstructie van zijn thesen geeft Georgi bijzonder veel materiaal uit de hellenistisch-joodse apologetiek, met name Philo en Josephus, terwijl hij ook diepgaand ingaat op de joodse en heidense propaganda. In tegenstelling met de vrij verwarde behandeling van enkele pericopen uit de tweede Corinthe-brief, zijn deze hoofdstukken boeiend en helder geschreven. De schrijver blijkt op dit punt enorm belezen te zijn.

Ronduit teleurstellend is wat hij schrijft over de oer-christelijke zending, over het apostolaat, over Jezus en de twaalven. Op hinderlijke wijze regeren hier allerlei stilistische criteria over de exegese. Deze worden bepalend gesteld voor de vraag: echt of onecht. Dat de tegenstanders van Paulus een groeiende tendens vormden binnen de oer-christelijke ontwikkeling van de zending, waarvan de sporen te zien zijn in de Evangeliën en de Handelingen der Apostelen, is m.i. moeilijk aan te tonen. Alles staat of valt met de aanvaarding van Georgi's „formgesohichtliche" beschouwingen. Wie deze praemissen afwijst zal tot andere conclusies komen.

Dat neemt niet weg dat zijn stelling, als zouden Paulus' tegenstanders te zoeken zijn in de kring van Jodenchristelijke „Wanderprediger" en als zou hier te rekenen zqn met sterke invloed van de joodse apologetiek, alleszins de moeite van het overwegen waard is. Of er van deze joodse apologetiek toch niet via de mystiek een lijn loopt naar de gnosis is

een vraag die de auteur zelf stelt en bevestigend beantwoordt. Duister blijft de verhouding van de tegenstanders in 1 Cor. en die van 2 Cor. Volgens Georgi hebben beide groepen zieh tegen Paulus verbonden. Een oplossing die mogelijk is, maar naar onze mening niet bewezen. Wanneer de verhouding tot de gnosis anders is dan Georgi vaststelt komt ook deze zaak anders te liggen.

Ernstige bezwaren hebben we tegen de wijze, waarop Georgi uit 2 Cor. 3 : 3-18 een theologie van de tegenstanders ontwikkelt. Men bevindt zich hier toch wel doorlopend op het terrein van de hypothese.

Samenvattend: Een boeiend en verrijkend boek, dat veel materiaal verschaft, maar hier en daar nogal rijkelijk hypothetisch is. Het laatste woord in de kwestie van welke aard Paulus' tegenstanders zgn, heeft ook Georgi niet gesproken. Maar wanneer men zich concreet voor ogen wil stellen in welk een wereld van syncretisme de jonge christelijke gemeente gestaan heeft, late men dit boek niet ongelezen.

Obr.

A.N.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen