WEGEN EN KRUISPUNTEN IN DE DOG­MATIEK

E.J. Beker, J.M. Hasselaar, WEGEN EN KRUISPUNTEN IN DE DOG­MATIEK, deel 5, 317 blz., ƒ 59, - , Kok, Kampen 1991.

Met dit deel is de serie compleet. Ruim drie jaar geleden verscheen het vorige deel, in 1978 het eerste deel. Het is een niet geringe prestatie om een complete dogmatiek in ongeveer dertienhonderd bladzijden op tafel te leggen. Zoals bekend oriënteert dit werk zich aan de bekende Heppe (klassiek gereformeerd) en is het op een zelfstandige manier door de zeef van Barths theologie heen gegaan. Met de traditie zijn de auteurs in een kritisch gesprek. Barth is leermeester en voorbeeld. Toch kan men het werk niet typeren als 'his masters voice'. Dat komt door de invloed van Gunning, Noordmans en Miskotte. Van Ruler wordt wel genoemd, maar niet zozeer als kritische tegeninstantie tegen Barth. Het aantrekkelijke van deze opzet is een eigentijds werk dat het gesprek met de traditie niet verwaarloost.

Het is de vraag of de gereformeerde traditie hier in haar eigenheid voldoende aan bod komt. Ik noem nu alleen maar de wijze waarop de vocatio generalis en specialis, externa en interna hier in de locus over de kerk behandeld worden. De soteriologie komt niet apart ter sprake. Een deel is behandeld in deel 4 'Over de Heilige Geest'. Daar vindt men ook de bespreking van de sacramenten; voorafgaand aan deel 5, waarin over de kerk wordt gesproken. A. De apostolische kerk is de ene, heilige, algemene christelijke kerk. B. De kerk geschiedt in haar eenheid, heiligheid en katholiciteit.

Overigens is het werkwoord geschieden ooic karakteristiek voor deel A. Men proeft hier de dynamiek van Barth en Moitmann.

Dit deel bevat behalve de leer over de kerk, ook die over de toekomst, en - bij wijze van excurs, maar niet zo genoemd - een overzicht van 'ecclesiologische variaties en knelpunten op de kruiswegen der gereformeerde traditie'; met bespreking van de opvatting van Heppe, Barth (onder de benaming fundamenten en perspectieven van zijn kerkleer), overigens alleen weergave genoemd, en geen kritische weergave. Daarna Noordmans. Christus als Hoofd van Zijn kerk met de geschiedenis van Israël en de volken. Tenslotte, liturgische documentatie van kerk en ambt. Tegenover een katholiserende visie inzake het ambt worden gesteld noties inzake ambt-gemeente, apostoliciteit, gezag en dienst uit de gereformeerde traditie. Ambt en charisma worden niet tegenover elkaar gesteld. Israël krijgt een eigen plaats in de behandeling. De auteurs vinden dat de gereformeerde orthodoxie individualistisch of individualiserend is te werk gegaan. Hun nadruk op de gemeenschap laat voor het persoonlijke te weinig ruimte, vind ik.

Het deel over de voleinding gaat vrij breed in op geloof en hoop bij Calvijn, en in de theologie van daarna. Een informerend gedeelte. De gemeente moet het mysterium reconciliationis zwaarder laten wegen dan het mysterium van haar zonde. 'Daarom kan zij niet rekenen met haar verwerping in het oordeel Gods en met haar eeuwige dood. Ook niet met de verwerping en eeuwige dood van de god-loze en ongelovige wereld' (blz. 214). Een oordeel dat verder gaat dan dat van Barth, die hier de vrijheid van God gerespecteerd wil zien. Wie de geciteerde zinnen als conclusie aan zijn dogmatiek toevoegt, heeft op een zeer wezenlijk punt met de gereformeerde traditie gebroken.

Met name dit deel is tamelijk wijdlopig en herhaalt bepaalde formuleringen nogal eens. Ditmaal heeft mij dat meer getroffen dan in de voorgaande delen. Een dogmatiek van een eigen stijl en gehalte, die zich profileert in een duidelijk verschil met het ontwerp van bijvoorbeeld Berkhof.

A.

W.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen