KERKELIJKE RONDSCHOUW

De geest des tijds.
Wie onzen tijd vergelijkt met een eeuw terug, moet verbaasd staan. Wat zijn we vooruit gegaan. Neem het licht in 1826 en het licht nu. En dan de vervoermiddelen: trekschuit of electrische spoor en auto. Wat zijn we vooruit gegaan. Tal van uitvindingen. Heel de cultuur gewaagt van reuzenvorderingen. Heel de wereld is veranderd. Ook verbeterd?
Ja zeker! Ook in veel opzichten verbeterd. Kaarslicht of electrisch licht; trekschuit of auto; turfvuur of centrale verwarming — ja, 't is wel een vooruitgang! Ook op wetenschappelijk gebied. In litteratuur en kunst.
Maar.... zijn we er wel op vooruit gegaan?
De christen, die gaarne het licht van Gods Woord over alles laat uitstralen en die zoo gaarne vraagt: hoe staat het met de vreeze Gods onder de menschen — die huivert niet zelden; die beeft en siddert vaak; die bekent zich zelf telkens, dat we niet zijn vooruit gegaan; die vraagt angstig: zijn we niet hollend achteruit gegaan?
't Is goed en noodig op de teekenen der tijden acht te geven. We kijken toch ook naar de boomen in het voorjaar, of ze knoppen en of het blad en de bloesem komt? Dan zeggen we: het wordt lente; de zomer komt! (Matth. 24 vers 32, 33). Zoo moeten we óók acht geven op de teekenen der tijden, om op te merken, of we voor- of dat we achteruit gaan. Om ons af te vragen, of we misschien in het eind der tijden zijn, of misschien spoedig de wederkomst des Heeren is te wachten en het groote eind-oordeel aanstaande is.
We moeten onzen wachttoren beklimmen en acht geven op het beeld, dat de wereld vertoont. Hoe ver zijn we nu, na 60 eeuwen cultuur? Ja, pas was de wereldoorlog, die verschrikkelijke, bloedige, wreede krijg, waarbij 20 millioen menschen den wreeden dood stierven. Geen enkel mooi moment is er in dien oorlog geweest. Geen enkel verheven motief tot dien krijg is ontdekt. Na 60 eeuwen: bloed, vuur, kanon, zwaard, moord, doodslag, roof, onzedelijkheid, honger, pestilentie, revolutie en wat niet al.
Maar daarna hebben we toch geleerd? De na-oorlogsjaren hebben ons toch verstandiger, ook beter gemaakt? We zijn toch dichter bij God en bij Zijn Woord en bij Zijn dienst gekomen? Over jongen en ouden, over rijken en armen is toch een geest van bekeering gekomen? We hebben de geeselslagen Gods toch gevoeld? We hebben onze wegen toch doorzocht en we zijn toch wedergekeerd tot den Heere? Was het maar waar! Neen, helaas! van bekeering in deze is niet te gewagen.
Er is en blijft een onbeteugelde, onbeschaamde zondedienst onder de menschen. Het wereldbeeld geeft een weelde-tentoonstelling, gepaard met de meest geraffineerde manier van zondebedrijf, dat we telkens verbaasd, versteld staan.
Geldzucht, begeerzucht overal genotzucht, pleziernajagerij onder rijken en armen. Losheid van zeden met ongebondenheid, overal. Alles durft men; alles doet men; behalve wat men doen moest; behalve dat men z'n plicht doet en dat men God vreest.
Men schreeuwt om geld en om spelen, om weelde en zingenot. „De lichten aan den hemel zijn gedoofd", heeft de Fransche ongeloovige Minister  V i V i a n i  gezegd; maar op aarde steekt men overal de lichten aan en als muggen zwermen jongen en ouden rondom 't licht, dat in ongerechtigheid brandt.
„Den hemel gunt men aan de menschen" (zooals Bebel, de Sociaal Democraat, eens in den Duitschen Rijksdag spottend gezegd heeft), maar de aarde grijpt men vast met een hartstocht, die ontstellend is.
Zie jonge menschen stroomen naar de duizenden bioscopen. Zie ze bij honderden en duizenden gaan naar de danszalen. Zie, hoe mannen en vrouwen hun huis ledig laten staan, koud en ongezellig, om hun geld te verteren in schouwburg en theater. De koffiehuizen zitten 's avonds tot barstens toe vol. De theesalons, niet zelden met dansgelegenheid trekken allerlei slag van menschen, gehuwd en ongehuwd. De mensch heeft er recht op, zoo verkondigt men overal. Het werken is voor de dommen; en die nog werken, moeten met het werk dan zooveel verdienen, dat men in kleeding den voornamen piet kan uithangen en dat men op allerlei manier van het meeste genot het meeste genieten kan. Wie van de meisjes wil er nog dienstbode zijn? Immers niemand! Dan is er nog wel wat anders te verkrijgen; met veel geld, met mooie kleeren en vrije avonden. Dat is 't wat smaakt! En de jongens? De kortst mogelijke werkdagen met de hoogste loonen, de mooiste kleeren, met de meeste vrije uren, dat is 't wat trekt. De meisjes en de jongens verschillen niet veel. De een rookt cigaretten en de ander doet het. Ze rooken ze zelfs niet meer, ze eten ze op; vijf, tien achter elkaar. De vingers zien er geel van, zóó, dat ze niet meer schoon te krijgen zijn.
Maar heeft een mensch dan geen recht op .........
In Utrecht werden 800.000 biljetten voor den bioscoop verkocht. In Den Haag is gecontroleerd, hoevelen naar plaatsen van publiek vermaak gingen en ieder stond verbaasd over het aantal. In Duitschland werd onlangs bericht, dat er 8 miljoen menschen 's avonds naar den bioscoop gaan. 70% van het papier wordt gebruikt voor prikkel-lectuur, dikwijls van het minste allooi. Avond aan avond, nacht aan nacht drinkt men, rookt men, danst men. In Amerika zijn de echtscheidingen aan de orde van den dag en Europa doet voor de nieuwe wereld niet onder! Kindermoord vóór de geboorte is helaas! overal gewoonte geworden. In Frankrijk werden een paar jaar geleden 500.000 gevallen geconstateerd! Het huis, waar een wieg staat, behoort onder de zeldzaamheden. In Keulen werden onlangs 300 meisjes beneden de 14 jaar in de ziekenhuizen-verpleegd wegens ziekte uit zedeloosheid voort gekomen. En in één jaar werden 2300 kinderen buiten den echt geboren. Alleen in New-York vonden in drie maanden 100 moorden plaats.
De wereld is Sodom en Gomorra gelijk geworden.
Het Christus-feest is in Rusland een Judas-feest geworden, met pret en dans. Vol brutale goddeloosheid zijnde, heeft men 'n standbeeld voor den verrader van den Heiland opgericht; gelijk in Geneve, de stad van Calvijn, 'n standbeeld staat van Rousseau, den man van „geen God en geen meester!"
We leven zoo vér van God en Zijn dienst. We zijn zoo vér afgedwaald van Gods Woord.
Ook allerlei secten, valsche religies, zoogenaamde geestelijke stroomingen bewijzen dat. Theosophie, Spiritisme, Mormonisme, Orde van de Ster in het Oosten, enz. Men leeft bij allerlei „namaak". Inplaats dat men uit den Heiligen Geest leeft, leeft men uit den geest van den geest der wereld, den geest der zonde, den geest van den anti-christ. De sociale beweging dreigt ons met gevaren.
Het vereenigingsleven zit vol gevaren. Overal loert de geest des tijds, de geest van ongebondenheid, de geest der zonde. Ontstellend zijn de gevangenissen, de ziekenhuizen, de krankzinnigengestichten. Ontstellend! omdat ze staan in het midden van 'n leven, dat naar God niet vraagt; dat God veracht; dat de wereld najaagt; dat zonde bedrijft; dat gruwelijkheid doet. Wie God verlaat, heeft smart op smart te vreezen.
Ons leven is zoo arm; 't is zoo koud; 't is zoo ledig; 't is zoo ijdel; 't is zoo kort. En 't is geprofeteerd, dat het alles zoo gaan zou. 't Komt en 't is er. En het zal nog erger worden.
En dat roept ons op, om toch op te waken, om tot bezinning te komen; om naar Gods Woord terug te keeren; om saam te wonen in Gods huis; om mee Gods Kerk op te bouwen; om het Woord te doen verkondigen in stad en dorp. De handen inéén! Geen strijd of beuzelingen! De groote, de heilige, de goddelijke dingen in 't oog en in 't hart! De strijd om de waarheid! Verkondiging van Gods'Woord! Uitbreiding van Zijn Koninkrijk! Dat moet ons gebed, dat moet onze arbeid zijn.
„Regeer ons alzoo door Uw Woord en Uwen Geest, dat wij ons hoe langer zoo meer aan U onderwerpen; bewaar en vermeerder Uwe Kerk, verstoor de werken des duivels en alle geweld, hetwelk zich tegen U verheft, mitsgaders alle booze raadslagen, die tegen Uw heilig Woord bedacht worden; totdat de volkomenheid Uws Rijks kome, waarin Gij alles zult zijn in allen". (Heidelb. Catech. Zondag 48).

De verkiezingen in de Ned. Herv. Kerk.
De afloop van de verkiezingen in de plaatselijke bestuurs-en beheerscolleges
der Ned. Hervormde Kerk. — Beschouwingen en gevolgtrekkingen betreffende
de belangwekkendste punten van den kerkelijken strijd.
Zoo luidt het opschrift, met nadere omschrijving, van een artikel in „Kerknieuws" Nieuwe Rott. Crt. van Donderdag 25 Nov. Avondblad B. Wij nemen het hier, zonder er iets aan toe te voegen, over. Het is wel eens goed, wanneer onze lezers deze beschouwing aan hun oog laten voorbijgaan en er dan eens even over nadenken. Misschien kunnen we er nog leering uit trekken als het ons om het welzijn onzer Herv. (Geref.) Kerk te doen is. Het artikel luidt:
Hoe sterker de vrijzinnige Hervormde beweging zich concentreert, te belang wekkender worden de verkiezingen voor de plaatselijke bestuurs-en beheerscolleges, die telken jare in November plaats vinden. Ofschoon de stembusstrijd in de meeste groote steden nog in 't verschiet ligt, zijn de verkiezingen in de provincie thans grootendeels afgeloopen. Ook dit jaar zijn er verschijnselen te boeken welke men als kenmerkend voor de verhoudingen en toestanden zou kunnen beschouwen.
Men maakt den vrijzinnigen in de Hervormde Kerk en vooral hun leiders wel eens het verwijt, dat ze hun kerkelijke belangen te veel op den voorgrond stellen bij de algemeene belangen van de vrijzinnig godsdienstigen. In den Protestantenbond bijv. is de tegenstelling, welke wij hier kortweg aldus aanstippen, bron van velerlei verwikkelingen geworden. De kerkelijke verkiezingen nu toonen hoe de vrijzinnige bestanddeelen in de Hervormde Kerk zich slechts met groote inspanning zullen kunnen handhaven en hoe er geweldige toewijding noodig zal zijn, willen zij zich uitbreiden.
Het verlies van vele grootestadsgemeenten voor de vrijzinnigen in de Hervormde Kerk is goeddeels te wijten aan het kiezen van den gemakkelijksten en aangenaamsten weg, welke naar een nieuwe organisatie of naar een ander kerkgenootschap voert. Waren destijds de vrijzinnigen in Groningen bijv, niet met predikant en al overgeloopen naar de Remonstrahtsche gemeente, dan zou deze belangrijke academie-stad op dit oogenblik misschien nog voor Hervormden van alle schakeering gelegenheid bieden, in eigen gemeente hun geestelijke behoeften bevredigd te zien.
Want het zijn niet alleen de belangen van eigen groep, die de vrijzinnigen verdedigen. Zij staan op de bres voor alle partijen, welke op een bepaald oogenblik minderheid zijn en zich door eenvoudige stemmenovermacht door een toevallige meerderheid uit de Kerk zien gedrongen. Het is geenszins overdreven gezegd, dat de vrijzinnigheid de orthodoxie tegen zichzelf beschermt. Een enkel voorbeeld uit velen bewijst dit.
In Schoonhoven drijven de aanhangers van den Gereformeerden Bond allengs hun confessioneele mede-ultra's het kiescollege uit. Het vorige jaar zaten er nog twee confessioneelen in; bij de jongste verkiezingen is de laatste volgeling van Hoedemaker als eenzaam achterblijver tusschen de 29 Gereformeerdebonders komen te staan.
Hieruit ziet men, dat de verkiezingsstrijd in de Ned. Hervormde Kerk geen strijd is louter tusschen links en rechts. De verschillende fracties van de orthodoxie bevechten elkander nog feller dan modern en rechtzinnig elkaar doen. Maar onder modern bewind zouden de Schoonhovensche confessioneelen b.v. hun evenredig aantal vertegenwoordigers in de kerkelijke colleges zich toebedeeld hebben gezien.
Volkomen terecht schrijft ds. Deelman naar aanleiding van de verkiezingen te Alkmaar, dat bij een toekomstige overwinning van rechts de 6000 vrijzinnigen herderloos zouden worden, doch zoolang de vrijzinnigen het heft in handen houden, behouden, zegt hij, de 4000 orthodoxen hun predikanten. Alkmaar is een van die plaatsen, welke zich na een hardnekkigen en stelselmatigen strijd van jaren aan de orthodoxie hebben ontworsteld. Dit jaar hebben de vrijzinnigen de eens behaalde meerderheid flink gehandhaafd. Zij behaalden 1547 stemmen, tegen de orthodoxie 923.
Minder goed is het voor de vrijzinnigen gegaan in die andere gemeente, waarin zij eveneens nu jaren aaneen hebben gestreden om aan het bewind te komen. Te Enkhuizen blijven de partijen vrïjwel in evenwicht. Rechts kreeg 712 tot 744 stemmen, links 705 tot 747. Er zijn in het kiescollege derhalve 4 rechtzinnigen gekozen. De berichtgever in „Kerk en Volk" zinspeelt in verband met dezen uitslag op verdeeldheid onder de vrijzinnigen. „Laten wij thans" — zegt hij — „in onze gelederen de eenheid bewaren en Enkhuizen blijft vrijzinnig".
Een andere gemeente, waar de partijen tegen elkaar opwegen, is Sneek. Ditmaal handhaafden er zich de vrijzinnigen met een meerderheid van 91 stemmen. Ook te Wommels, eenige jaren geleden op de orthodoxie veroverd, bleven zij overwinnaar, doch slechts met 182 stemmen tegen 178. Een kleine meerderheid gaf voor hen ook het vroeger bestendig evangelische Zuidwolde (Gr.) waar de verhouding was: vrijzinnig 118—125, orthodox 96—100. Dordrecht, ook uit den verkiezingsstrijd bekend, bleef voor de vrijzinnigen behouden; daarentegen verloren zij Boskoop en Breda, niettegenstaande in laatstgenoemde gemeente de ethisch orthodoxen onder leiding van hun predikant ds. Loeff met de modernen voor evenredige vertegenwoordiging  medewerkten. Kreeg ultra-orthodoxie het vorig jaar reeds de meerderheid, thans was zij meer dan 100 stemmen voor (417— 314).
Hoe spoedig na een paar definitieve nederlagen een vroegere meerderheidspartij volkomen verdwijnen kan, zien wij zoowel links als rechts. Of Almelo inmiddels, — gelijk „de Waarheidsvriend" meent — van een dergelijke ineenzinking tot voorbeeld mag gelden, wagen wij te betwijfelen. Weliswaar hebben de vrijzinnigen ditmaal zelfs geen candidaten meer gesteld, doch dit bewijst, evenals de groote achteruitgang in plaatsenhuur, waarvan 't Gereformeerde orgaan eveneens triomfantelijk gewag maakt, dat hier een toestand is ingetreden die met den kerkelijken strijd geen verband meer houdt. De Almelosche vrijzinnigen hebben met hun predikant aan het hoofd de Hervormde Kerk vaarwel gezegd en een eigen organisatie gesticht. Het gevolg van een dergelijke handelwijze is den leiders der vrijzinnig Hervormde beweging een duidelijk bewijs van hetgeen in hun oogen ten overstaan van de ontwikkeling van het godsdienstig leven in de „volkskerk" ontoelaatbaar is. Het zijn zulke gevallen, die hen in een milieu als dat van den Protestantenbond zoo waakzaam op hun stuk doen staan.
Te Kampen, met zijn krachtige vrijzinnig Hervormde afdeeling onder een eigen voorganger, schrijft men de overwinning van de ultra-orthodoxie met 1527—730 stemmen aan de onthouding van de ethischen toe. Merkwaardig is hiertegenover het samengaan van de elkaar elders, bijv. te Schoonhoven, zoo heftig bestrijdende confessioneelen en Gereformeerden, o.a. te Rijswijk, waar ze gemeenschappelijk 473 stemmen behaalden tegen de 590 der vrijzinnigen. Te Rijswijk staat nog een modern predikant, die echter op deze wijze gevaar gaat loopen, gelijk te Sliedrecht, waar ondanks zijn aanwezigheid de orthodoxie 462 tegen 358 stemmen behaalde.
Gorinchem bleef met 631—363 vrijzinnig; ook Leeuwarden, waar de evangelischen den doorslag geven (1901—10531 stemmen).
Een succesje, dat tegen de belangrijke successen van de orthodoxie niet weegt, behaalden de vrijzinnigen in de Overijsselsche gemeente Blankenham, die te hunner gunste „om" ging. In Drenthe, dat voor den verkiezingsstrijd (men denke aan de afvaardiging ter Synode) allengs meer de aandacht vraagt, bleven de vrijzinnigen onverlet; in Assen, Coevorden en Odoorn sloegen zij de aanvallen der orthodoxie voorshands nog af.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen