UIT DE PERS

DE BEGINSELEN DER S.D.A.P. MOETEN WORDEN HERZIEN, OMDAT ZE NIET JUIST ZIJN.
Het Utrechtsche raadslid mr. H. B. J. Waslander schreef in „De Sociaal-Democraat" een artikel, waaraan wij het volgende ontleenen :
„Wij moeten onze grondslagen (beginselen) herzien, omdat gebleken is, dat ze niet juist zijn".
De teleurstelling, twijfel en verwarring die nu op dit oogenblik in onze rijen heerschen, zijn vooral voortgekomen uit het feit, dat in Duitschland de sociaaldemocratie heeft „gefaald" en uit 't feit, dat wij in ons eigen land teleurstellende verkiezingen hebben gehad, nadat wij sinds een reeks van jaren niet in staal waren geweest onzen aanhang in 't Nederlandsche volk belangrijk te kunnen versterken. De crisis heeft in Duitschland èn in ons land velen in nood gebracht, maar zij heeft dien velen niet de overtuiging gegeven dat het socialisme uitkomst brengen kan. Andere West-Europeesche landen geven een beeld, dat belangrijk anders is. Wij mochten het marxisme zoo verstaan, dat het voorspelde een meer constanten opgang en vooruitgang. „Steeds meer" zouden toch de arbeiders tot ons komen; „steeds meer" zou het proletarische bewustzijn versterkt worden. De economische voorwaarden voor de vestiging van het socialisme schijnen aanwezig ; zoo ooit, dan moeten juist in deze tijden groote massa's in het socialisme de eenige uitkomst gaan zien. Duidelijk echter schijnt uit de feiten te volgen : die massa wil het socialisme niet.
Is de (marxistische) leer van den klassenstrijd juist ? Ik meen, dat de feiten ons dwingen tot de erkenning, dat zij niet meer als juist kan worden aanvaard, in het bijzonder niet in zooverre zij nauw verbonden is aan de marxiscische leer van de maatschappij-ontwikkeling en aan de leer van het historisch materialisme. Het proletarische klassebewustzijn blijkt lang niet zoo intens en in lang niet zoo grooten omvang aanwezig te zijn en lang niet zoo belangrijk toe te nemen als de marxistische leer onderstelt. De ruimten waarbinnen zich het bewustzijn van den arbeider kan bewegen, bij een gegeven „economischen onderbouw", hebben blijkbaar veel wijdere grenzen dan het marxisme onderstelde".
Hij concludeert, dat de leer van het historisch materialisme niet in haar ouden vorm kan worden gehandhaafd en dat een psychologische oriënteering „een ander beeld zal geven van het wezen, den aard en de werking van het „klasse-bewustzijn", en tevens zal dwingen tot de erkenning dat de ontwikkeling van het moderne kapitalisme niet zoo gelijkvormig is verloopen, dat tegenover elkaar staan de klasse der kapitalisten en de klasse der arbeiders. Behouden kan en moet echter blijven de opvatting, dat er klassetegenstellingen zijn en dat er een klassenstrijd bestaat, al zal ook in deze woordsamenstellingen het begrip „klasse" een eenigszins anderen in houd krijgen dan het tot dusver, in de marxistische leer, had".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen