RONDBLIK BUITEN DE GRENZEN

Hoe de geschiedschrijver later over het Jaar onzes Heeren 1939 oordeelen zal, weten we niet. We zitten tezeer in de politieke verwikkelingen verward, dan dat we nu reeds zouden kunnen vaststellen, in welke mate de bijna afgesloten jaarkring ons dichter tot de oplossing der internationale problemen heeft gebracht. We hebben echter de zekerheid, dat die toekomstige historicus de gebeurtenissen welke zich Anno 1939 voltrokken, niet zal kunnen negeeren. Wellicht zal hem ook blijken, dat de problemen, hoe uiteenloopend aspect ze — naar ons bekrompen inzicht — ook vertoonen, ten nauwste met elkaar verband hielden.
Begin van dit jaar stonden vooral Italië en Spanje in het middelpunt der belangstelling. De vaag-dreigende uitroepen in de Italiaansche Kamer : „Tunis, Dsjiboeti, Corsica, Suezkanaal", waren concreet genoeg om in Frankrijk politieke deining te veroorzaken. Begin Januari trok Daladier naar de bedreigde(? ) gewesten om de Fransche paraatheid te demonstreeren. En voor het geval deze reis nog misverstaan mocht worden, zeide de Fransche premier, dat zijn rijk er niet aan dacht om ook maar een duimbreed gronds of een enkele zijner rechten af te staan. Medio Januari is ook Chamberlain toen bij Mussolini op bezoek geweest. Doch de Fransch- Britsche vriendschap was reeds zoo hecht, dat Chamberlain van tevoren beloofde, met geen woord over de Italiaansche „eischen" te spreken. We hebben daar toen officieel dan ook niets meer over gehoord. En nu, 12 maanden later, zijn we omtrent de Fransch-Italiaansche verhouding nog zeker niet wijzer geworden.Dat de Franschen aanstonds zoo duidelijk op het „spontane" geroep der Italiaansche Kamerleden reageerden, vond mede zijn oorzaak in hetgeen er in Spanje plaats greep. Generaal Franco maakte groote vorderingen. Mussolini vond in 't succes der rechtsche troepen zelfs reeds aanleiding om de Italiaansche „vrijwilligers" te huldigen voor de roemvolle praestaties, welke deze in Spanje verrichtten. En van Spanje en Italië uit, konden ook wel eens uitstapjes naar Fransche bezittingen gemaakt worden. Eind Januari is de Spaansche .burgeroorlog" echter ten gunste van Franco beslist, zonder dat Frankrijk zich tot ingrijpen had laten verleiden.
De politieke hemel scheen op te klaren, al bleven er genoeg buien hangen om zich niet zonder parapluie buitenshuis te begeven. Sinds October 1938 had Chamberlain zijn regenscherm trouwens toch reeds tot vaste metgezel gekozen. En begin Maart begon het reeds weer te rommelen. De Tsjecho- Slowaaksche republiek deed opnieuw van zich spreken. De operatie van October 1938, waarbij de Sudeten-Duitsche gewesten waren „gecoupeerd", scheen, naar Duitsche opvatting, " niet radicaal genoeg te zijn geweest. De Praagsche regeering was den nieuw-geschapen toestand onvoldoende meester. In de verschillende gebieden ontstond spanning. Hongarije poogde (niet zonder succes) een deel van het lang-begeerde gebied binnen te krijgen en op 15 Maart rukten Duitsche troepen Bohemen binnen en bezetten Praag. Bohemen en Moravië werden tot Duitsch protectoraat-gebieden verklaard.
„Duitschland kon geen onrust aan zijn grenzen dulden".
Het kostte de Britsche pers weinig moeite om tusschen deze Duitsche agressie en bepaalde verklaringen van den Führer welsprekende tegenstellingen te ontdekken. Ook Chamberlain kwam er van onder den indruk. Nu achtte hij het oogenblik gekomen om een afweerfront te vormen tegen verder agressief optreden. Op 31 Maart kreeg Polen van Engeland en Frankrijk volledige bijstandsgarantie ; later werd ook Griekenland en Roemenië in het anti-agressiefront opgenomen. Over en weer poogde men zijn invloed uit te breiden en nog voor de groote bui losbrak (6 April) wist Mussolini, na een klein „oorlogje" Albanië in te rekenen.
Bij de wisselende belangstelling voor den strijd aan het diplomatieke front, bleef in het bijzonder 't oog op de Britsch-Fransche bespreking met Rusland gericht. Het was zoo langzamerhand wel duidelijk geworden, dat 't met de Britsch-Fransche garantie ten opzichte van Polen, niet met een formeele verklaring zou kunnen afloopen. Middels de kwestie-Danzig werd de verhouding Duitschland— Polen op de spits gedreven. Het werd : buigen of barsten. Voor Engeland en Frankrijk was het dus van groot belang, naar welke richting de Sovjetunie haar invloed zou aanwenden. Achteraf bleek, dat Moskou voor een eventueele medewerking, een prijs vroeg, welke Parijs en Londen niet wilden en konden geven : een overwegenden invloed op de drie Oostzeestaten (Estland, Letland en Litauen) en Finland. De Duitsche diplomaten waren in dit opzicht veel royaler ! En op 21 Augustus, toen het publiek zich nog afvroeg of het tusschen Londen en Moskou nu nog wat wórden zou, kwamen Rusland en Duitschland met de verrassende mededeeling, dat zij zich in het geheim reeds hadden geëngageerd. Dat was een klap voor Engeland en Frankrijk. Echter niet, omdat zij zich in hun liefde bedrogen zagen, want van bepaalde sympathie was er, althans van Britsche zijde, nooit sprake geweest ; ze konden zich bovendien troosten met de wetenschap dat ook Berlijn en Moskou slechts „uit berekening" contact met elkander gezocht en gevonden hadden. Intusschen bleek Duitschland zich, in de wetenschap van de Russische (duur betaalde) hulp voldoende sterk te achten om de Poolsche kwestie aan te pakken. Op I September, des morgens vroeg, rukten de Duitsche troepen Polen binnen. De Britsch-Fransche garantie trad, overeenkomstig de herhaalde verzekeringen, in werking. Doch op andere wijze, dan menigeen hïid verwacht : De Poolsche troepen bleven van rechtstreeksche hulp verstoken en moesten, tegen de Duitsche overmacht, 't onderspit delven. Te sneller, waar Rusland een handje hielp en beslag legde op Oostelijk Polen. Op 27 September werd Polen tusschen Rusland en Duitschland „verdeeld" en sloten beide landen tegelijkertijd een vriendschapsverdrag.
Bij het uitbreken van den Duitsch-Poolschen oorlog hadden Engeland en Frankrijk aanstonds verklaard dat „vernietiging van het Hitlerregime" nu hun einddoel was. Daarvan lieten zij zich niet afbrengen. Niet door de Duitsche overwinning op Polen, niet door de Duitsch-Russische vriendschap, niet door den aanval der Sovjet-Unie op Finland (30 November).
Als we voorts nog in herinnering brengen dat Engeland en Frankrijk op 18 October een verdrag met Turkije sloten en dat de Vereenigde Staten, begin November, de wapenuitvoer (practisch ten voordeele der geallieerden) regelden, moeten we dit jaaroverzicht besluiten. Terwille van beperkte plaats ruimte stipten we slechts enkele punten aan en lieten hetgeen buiten Europa plaats greep, daarbij vrijwel geheel buiten beschouwing.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen