EEN PROMOTIE

Op donderdag 2 oktober 1.1. promoveerde tot doctor in de theologie Th. v. d. End, 28 jaar, geboren te Melissant, zoon van dr. v. d. End, Herv. pred. te Maarssen. Voor deze promotie was grote belangstelling. De aula was geheel gevuld toen de hoogleraren van de theologische faculteit binnenkwamen. Voorop de pedel, gevolgd door de rector-magnificus en de andere hoogleraren. Paranimfen waren de vader, dr. v. d. End en de broer drs. G. v. d. End, Herv. pred. te Zalk en Veecaten.
De nauwe band tussen vader en zoon blijkt ook wel uit de oprdracht: „Mio Padre", dat is: Aan mijn vader. Het proefschrift is in het Italiaans geschreven en wil een bijdrage zijn aan de geschiedenis van de Waldenzen. Dit proefschrift is wel in het Nederlands uitgetikt. Het is in een beperkt aantal bij de auteur verkrijgbaar.
De Waldenzen waren steeds een minderheid in het overwegend r.k. Italië en zijn vaak vervolgd, achteruit gezet, enz.
Geymonat (1827—1907) is een belangrijk man geweest in de Waldenzenkerk. Hij is jaren evangelist geweest te Florence, Turijn, Genua. Later is hij hoogleraar geworden te Torre Pellice en Florence. In een lijvig proefschrift wordt zijn ontwikkehng nauwkeurig nagegaan, zijn betekenis als evangelist en hoogleraar geschetst en zijn geschriften besproken. Geymonat behoorde tot de bestrijders van de r.k. kerk. Hij werkte zijn levenlang aan de protestantisering van Italië; waarvoor mogelijkheid was na 1848. Zijn theologie was dienstbaar aan zijn evangelisatiearbeid. Zijn ideaal is niet vervuld. Oorzaken? Overbezetting met praktisch gemeentewerk en te weinig contact met hen, die wel een wetenschappelijke aanvat hadden. Hij werkte zeer aan de eenheid van de Italiaanse protestanten en leed aan hun verdeeldheid. Zijn invloed op predikanten was groot. Hoewel hij niet de grootste was, waardeert dr. v. d. End hem toch als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Protestantisme in Italië gedurende de vorige eeuw.
De promotor, prof. dr. G. P. van Itterzon wees er in zijn inleidend woord op, dat de grondslag voor dit proefschrift reeds in 1963 gelegd was in een stevige scriptie, die voor het doctoraal examen was gemaakt. Daarvoor en vooral daarna zijn vele reizen naar Rome gemaakt. Het proefschrift handelt over Paolo Geymonat. Onmiddellijk daarmee verbonden is: de evangelische beweging in Italië in de tweede helft van de negentiende eeuw. Prof. Van Itterzon prees de ijver, de vlijt en de vakkundigheid, waarmee de promovendus veel materiaal, dat nog niet bewerkt was, nu met grote precisie had bijeengebracht.
In Italië is men met dit stuk geschiedenis van de Waldenzen uitermate blij. De promovendus heeft veel eenvoudige stenen samengebracht en daarvan een indrukwekkend gebouw gemaakt.
Bij het opponeren meende de promotor, dat de promovendus de invloed van Calvijn op Geymonat wat overschat en die van het Zwitserse Reveil wat onderschat had. Geymonat wilde niet zozeer naar Calvijn als naar de Oude kerk met haar vele vertegenwoordigers terug. Geymonat is niet bepaald een Calvinist te noemen, gezien zijn opvattingen over de uitverkiezing, over de verhouding geloof en rechtvaardiging, het chiliasme en de mogelijkheid van de wederherstelling van alle dingen, waaronder de zaligheid van alle mensen.
De promovendus wees op het merkwaardig gebruik van de woorden gereformeerd en calvinist in het Italiaans. Die worden anders gebruikt dan bij ons. Geymonat is wel diepgaand beïnvloed door het Zwitserse Reveil en wijkt ook wel af van Calvijn, maar hij moet toch tot de gereformeerde stam gerekend worden, gezien het onderscheid, dat hij maakt tussen het werk van Christus en de toepassing door de Geest en tussen Wet en Evangelie. Hoezeer Geymonat op de Oude kerk terug greep en zich niet bij één man bepaalde, hij heeft meer van Calvijn dan van Luther, Thomas e.a. In zijn chiliasme was hij — wat de toepassing op zijn tijd betreft — uiterst voorzichtig.
Prof. Quispel wilde weten of en in hoeverre Geymonat invloed had gehad op het modernisme in Italië, gezien zijn critisch standpunt. Hoe komt het, dat Geymonat in de kring van de modernisten geen invloed had, gezien zijn critische gezichtspunten?
De promovendus wees op het cultureel en theologisch isolement van de Waldenzen. De Waldenzenkerk „verorthodoxte" de door het modernisme beïnvloede figuren. Bovendien was Geymonat lang niet zo critisch als velen denken. Zijn geest hield zich ver van de modernisten.
Prof. v. d. Linde ging nader in op de spanning Reformatie-Reveil bij Geymonat. Was Geymonat geladen met missionair élan? Ook sprak prof. v. d. Linde over de spanning tussen het Calvinisme en het Reveil inzake het Arminianisme. Wat het Reveil niet anti-Arminianistisch?
De promovendus antwoordde, dat hij vanuit het Italiaanse Reveil geschreven had. Ook in het Reveil vanuit Geneve was er de spanning tussen praedistinatie en verantwoordelijkheid. Op de betekenissen van het woord missionair ging hij nader in.
Prof. Doeve ging in op het contact met de Anglicanen.
Prof. Jonker viel stelling VI aan, waarin gesteld wordt, dat het algemeen religieus besef voor de bestrijding van de God-is-dood-theologie onvoldoende verweer biedt. Hij stelt de vraag, wat dan wel voldoende verweer biedt?
Prof Hoens viel stelling II aan. Maar . . . de pedel kwam binnen en riep: Hora est!
Met deze twee woorden werd aan een zeer interessant theologisch steekspel waarin vele hooggeleerden probeerden de jonge promovendus uit het zadel te lichten, een einde gemaakt. De promovendus verweerde zich dapper.
Na de beraadslaging werd drs. Van de End tot doctor in de theologie verklaard en werd hem de bul overhandigd.
In een hartelijke toespraak feliciteerde prof. Van Itterzon de jonge doctor, alsook de familie. Hij wees op de traditie, die in de familie v. d. End gevormd wordt en had geen bezwaar, dat de promoties in deze familiekring zouden worden voortgezet!
Dr. v. d. End — zo zei de promotor — wordt predikant voor buitengewone werkzaamheden van de Hervormde kerk, predikant van de Toradjakerk en lector in dienst van de Indonesische kerk. En dat alles door de gewaardeerde medewerking van de G.Z.B.
De faculteit is erg gelukkig met dit werk. De promotor wenst dr. v. d. End een goede tocht en een zegenrijke arbeid in Djakarta met Gods hulp en genade.
Daarmee was de officiële plechtigheid geëindigd en volgde een druk bezochte receptie. Het hoofdbestuur van de G.Z.B, was vertegenwoordigd als ook het directorium van Oegstgeest.
Graag willen wij de jonge doctor namens de gehele lezerskring van harte gelukwensen met zijn doctoraat. God zegene en sterke hem in zijn grote en verantwoordelijke taak. Het moge hem gegeven worden om de wetenschap en de godsvrucht te verbinden. Moge ook voor hem veel gebed zijn.
Z.                                                                              G. B.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen