Hervormd Nederland

Hervormd Nederland, de wekelijkse periodiek van de Hervormde Kerk, vecht voor zijn bestaan. Zoals bekend moesten vanwege ernstige financiële moeilijkheden — tonnen tekort over het eerste half jaar van 1971 — de dertigduizend kopbladabonnees worden afgestoten. Over bleven de vijftienduizend abonnees van de landelijke editie. Wanneer we bedenken dat Hervormd Nederland in 1951 71.000 abonnees telde, waarvan ruim 26.000 kopbladlezers, dan leert een eenvoudig rekensommetje dat dit blad sinds 1951 zijn lezerstal voor de landelijke editie met liefst 30.000 zag verminderen. Niet minder dan twee derde deel van deze lezers bedankte.

Deze getallen werpen een ander licht op de zaak dan de alleen maar zakelijke mededeling, waarmee de afstoting van de kopbladedities werd gemotiveerd, namelijk de sterke stijging van de exploitatiekosten. Die factor speelt natuurlijk wèl mee. Elk blad heeft daarmee te maken. Maar de sterke vermindering van het lezerstal door de jaren heen legt minstens zoveel gewicht in de schaal.

Waar ligt de oorzaak van deze teruggang? Want redactioneel gezien is het blad door de jaren heen kundig geleid. Voor èen groot deel is die teruggang hierin te vinden, dat Hervormd Nederland zich door de jaren heen duidelijk als een richtingsblad heeft gepresenteerd, maar dat het dan een richting in onze kerk vertegenwoordigde, die steeds verder is afgebrokkeld. Hervormd Nederland geeft in zijn teruggang een weerspiegeling van het kerkelijk verval in het brede midden van onze kerk. Dat laatste is op zichzelf geen reden tot verheuging. Als bepaalde delen van de kerk, als bepaalde gemeenten wegsterven dan is dat alleen maar verlies, hoe ongereformeerd ze ook zijn mogen. Verdwijning en inkrimping van gemeenten is een ernstige zaak. Maar ik constateer nu alleen maar feiten. Hervormd Nederland heeft dat deel van de kerk vertegenwoordigd, waarin door de afval, die zich aan het voltrekken is, momenteel de grootste bressen worden geslagen.

Hervormd Nederland had door de jaren heen een zeer eenzijdige koers. Het was alles éénrichtingsverkeer, met als theologische teneur de overspannen apostolaatsvisie van de naoorlogse jaren, die steeds meer tot een verwereldlijking van het kerkelijk leven leidde. Die verwereldlijking kwam in menig artikel in Hervormd Nederland duidelijk aan het licht. Menigmaal was er sprake van artikelen, waarin met de beste wil niet ontdekt kon worden dat hier vanuit de achtergrond van de kerk geschreven werd. Ik meen te mogen zeggen dat Hervormd Nederland in Reformatorisch opzicht nagenoeg niets heeft betekend. Wanneer de groep van kritische predikanten van de zogenaamde Septuagintgroep, die hun verontrusting hebben uitgesproken over het afstoten van de kopbladedities, dan ook zeggen dat Hervormd Nederland van grote betekenis is vanwege de vormende waarde die er van uitgaat en'terwille van de beeldvorming van de kerk, dan mag dat vanuit hun visie juist zijn — het is bepaald ook tekenend dat juist zij er zich voor inzetten — wij als gereformeerden in de Hervormde Kerk denken daar bepaald anders over. Door de jaren heen heeft ons geluid, als ik dat zo zeggen mag vrijwel ontbroken. Datzelfde geldt voor de Confessionelen. En nu gaat het niet om ons of de Confessionelen, alsof die het dan hadden moeten doen, maar ik wil er maar mee zeggen dat Hervormd Nederland gefaald heeft als het erom gaat drager te zijn van de gereformeerde beginselen. En omdat het daarin gefaald heeft kon het geen blad worden voor de hele Hervormde Kerk. De gereformeerde sector daarin werd er niet mee bereikt. Thans heeft de redactie aangekondigd de basis te willen verbreden. Ook uit de gereformeerde sector zullen mensen voor de redactie worden aangetrokken. Zal daarmee echter de totale redactionele opzet zich wijzigen? Dat betwijfel ik voorlopig nog.

Dat Hervormd Nederland intussen een grote krant was dankte het aan de kopbladedities. Zoals gezegd leverden die twee derde deel van de lezers. In feite was deze zaak van de kopbladedities echter een autoritaire aangelegenheid. In verschillende plaatsen kregen de gemeenteleden, die uiteraard op de hoogte wilden zijn van de gang van zaken in hun gemeente, Hervormd Nederland opgedrongen. Ook al wilden ze het zelf niet, ze waren er op aangewezen vanwege de preekbeurten en allerlei plaatselijk gemeentelijk nieuws. Ik vind het dan ook eerlijk gezegd een bevreemdende zaak dat juist een groep als de kritische predikanten van de Septuagintgroep, die zo tegen elke vorm van autoritair optreden zijn, deze in feite autoritaire gang van zaken bestendigd willen zien. Een blad moet niet opgedrongen worden. Het moet zichzelf waar maken en gebaseerd zijn op vrije keuze van de lezers, zeker in een zo geschakeerde kerk als de onze.

Nu de kopbladedities zijn afgestoten zijn de verhoudingen inmiddels wel tot de juiste proporties teruggebracht. Zelfs al zou de momenteel gevoerde actie onder de kopbladlezers tot goede resultaten leiden, dan nog moet gezegd worden dat Hervormd Nederland niet een zó groot deel van de Hervormde Kerk vertegenwoordigt als wel eens is gesuggereerd. Wanneer we de abonnemententallen op de bladen in de rechterflank van onze kerk, te weten het Hervormd Weekblad van de Confessionele Vereniging, het Gereformeerd Weekblad (Bout Huizen) en De Waarheids vriend bij elkaar nemen (meer dan 21.000) dan blijkt wel overduidelijk dat een groot deel van de Hervormden aan andere voorlichting behoefte heeft dan Hervormd Nederland biedt. Ik weet zeer wel dat van de laatstgenoemde bladen de spreidingsgebieden elkaar gedeeltelijk overlappen en dat de abonnees voor een deel ook te vinden zijn buiten de Hervormde Kerk, maar voor Hervormd Nederland gelden deze factoren eveneens. Een blad als Woord en Dienst heb ik bij dit overzicht bewust buiten beschouwing gelaten omdat dat pretendeert een blad voor alle Hervormde ambtsdragers te zijn en er op dit terrein geen alternatief orgaan bestaat.

Nu behoeven we het belang van een kerkelijk orgaan niet te meten naar haar grootte — integendeel, een klein blad kan inhoudelijk meer te betekenen hebben dan een groot blad — maar zoals de zaken er nu voorstaan is er veel duidelijkheid gekomen in de verhoudingen binnen de Hervormde Kerk. Niet het minst is duidelijk geworden dat het redactionele beleid van Hervormd Nederland geen klankbodem heeft gevonden in de volle breedte van het Hervormde kerkvolk. Wij voor ons zouden graag hebben gezien een Hervormd Nederland, dat in de volle breedte van ons kerkelijk leven gedegen Reformatorische lijnen zou hebben getrokken en als zodanig werkelijk bijbelse leiding zou hebben gegeven aan het naoorlogse kerkelijk leven. Dat dat niet is gebeurd is een zaak die in hoge mate te betreuren valt. Intussen zijn we wel benieuwd hoe Hervormd Nederland zich de komende tijd ontwikkelen zal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen