Sociale Academie op Reformatorische grondslag*)

Er wordt momenteel druk gewerkt aan de oprichting van een sociale academie op reformatorische grondslag. In de kringen van de Geref. Bond is hiervoor een commissie gevormd, die werd uitgebreid met leden van de Chr. Geref. Kerken, de Geref. Gemeenten en de Vrijgemaakt Gereformeerde Kerken buiten verband. Alvorens één en ander tot een concreet resultaat zal leiden, moet nog heel wat werk vooraf gebeuren, èn inzake de inrichting van een dergelijke academie, èn inzake de politieke mogelijkheden wat betreft subsidiëring en annex daarmee de plaats van vestiging en dergelijke, èn — last but nog least — inzake de theologische begeleiding. De lijnen zijn evenwel uitgezet en er wordt langs elk van deze lijnen al stevig gewerkt.

Wie aan een dergelijke onderneming begint moet niet alleen weten wat hij doet, maar ook waarom hij het doet. Al jarenlang bestaat in de kring van de Gereformeerde Gezindte de behoefte aan een eigen sociale academie. Aan geen der bestaande sociale opleidingsinstituten wordt namelijk integraal gewerkt aan een vorming van de leerlingen vanuit de geestelijke achtergrond die voor de Gereformeerde Gezindte kenmerkend is.

Men kan natuurlijk de vraag stellen wat die Gereformeerde Gezindte precies is. Die vraag lijkt me hier echter minder relevant. Voldoende is te stellen dat de genoemde denominaties, die elkaar in dit gezamenlijk initiatief voor een sociale academie hebben gevonden, elkaar als behorend tot die Gereformeerde Gezindte duidelijk hebben herkend.

Nu is de behoefte aan een eigen sociale academie de laatste tijd in niet geringe mate geactiveerd door een discussie over De Horst (NCRV-Hier en Nu, zaterdag 11 maart, 11.), waaraan werd deelgenomen door enkele Horst-docenten, onder wie die van de zogenaamde alternatieve stroming (dr. Ter Schegget, drs. Behrends en drs. IJsseling) en door twee vertegenwoordigers van de Gereformeerde Bond, te weten dr. Graafland en mij.

In de discussie ging het er warm aan toe. De problematiek rondom De Horst is bekend. Minister Van Veen dreigde de subsidiekraan dicht te draaien vanwege de alternatieve stroming, die — naar de dagbladen berichtten — het onderwijs aan de academie wilde schoeien op Marxistisch-Leninistische leest.

Hoezeer deze kwalificatie ook door de betrokkenen tegengesproken mag zijn, feit is dat de Horst-bulletins van de laatste jaren, die grotendeels in beslag genomen worden door discussies over wat dan genoemd wordt de democratisering, geen aanleiding geven tot een genuanceerder oordeel.

Omwenteling

Twee lijnen springen naar voren. In de eerste plaats is democratisering zoveel als omvorming, omwenteling van de maatschappij, niet alleen met legale middelen maar ook, zoals in het program van actie van de alternatieve stroming aan De Horst staat, met ’subversieve middelen’.

Zo krijgt de sociale academie een functie op de barricaden, een spits naar de revolutie.

In de tweede plaats wordt gepleit voor selectiecriteria, waarbij aan De Horst uitsluitend plaats zou zijn voor die studenten die bereid zijn mee de barricaden op te gaan. Wie in dat systeem niet passen wil, zoeke elders een heenkomen. De Horst, zo wil de alternatieve stroming het, moet een basis zijn voor maatschappijvernieuwers.

Toegegeven, deze alternatieve stroming is niet representatief voor de héle Horst en De Horst is niet representatief voor alle sociale academies. Maar dit denken zit in de lucht en het is bepaald niet een minderheid aan de sociale opleidingsinstituten die zo denkt. Dienstbetoon en barmhartigheid worden meer en meer vervangen door maatschappijkritiek. Er is een noodlottige ontwikkeling aan de gang, waarin de aandacht van het individu wordt omgebogen naar de gemeenschap, naar de maatschappelijke structuren. Maatschappijvemieuwing is primair en persoonlijke levens vernieuwing secundair, ondergeschikt aan de omwenteling van de structuren.

Apostolaat

Voor wat artikel VIII van de Hervormde kerkorde zegt over het apostolaat is hoegenaamd geen aandacht meer. Arbeiden aan de kerstening van het volksleven, zoals dat artikel zegt, en verbreiding van het evangelie onder degenen die daarvan vervreemd zijn om ze terug te brengen tot de gemeenschap van Christus en Zijn kerk, schijnen te behoren tot een achterhaald stadium van de religie. In de praktijk van een apostolair instituut als De Horst zijn dit althans onbekende klanken geworden. Evenwel, ook dient het in het maatschappelijk dienstbetoon te gaan om de confrontatie met Christus, in de werken van barmhartigheid en gerechtigheid.

Daarvan mogen tekenen, worden opgericht. Maar daarbij is dan van doorslaggevende betekenis of apostolaire bewogenheid met de mens in zijn concrete situatie het grondmotief is voor het sociale handelen.

Ik ga hier intussen niet vooruit lopen op wat een theologische commissie terzake op tafel zal leggen als achtergrond van de te stichten sociale academie. Maar dat elementen als kerstening, confrontatie met Christus, dienstbetoon en barmhartigheid van Christuswege daarbij wezenlijke noties zullen zijn lijkt me voorshands onontkoombaar.

Klimaat

Tenminste zo belangrijk als de theologische basis is uiteraard de sfeer, het geestelijke klimaat, waarin de studenten aan de sociale academie hun vorming ontvangen. Ook wat dit betreft is er dringend behoefte aan een sociale academie vanuit de Gereformeerde Gezindte. Als het goed is is er in de christelijke levensstijl iets van een kritische distantie ten opzichte van de wereld, in de zin van zondige wereld met haar velerlei uitingen; zeg een ascetisch element. Het 'Gij geheel anders, want gij hebt Christus leren kennen', komt ook in de levensstijl naar voren. Dat heeft consequenties voor de waardering van allerlei uitingen van de eigentijdse cultuur, voor de moraal, met name ook de seksuele moraal, voor de ethiek, ook de persoonlijke ethiek.

Uit vele reacties, die de laatste maanden zijn losgekomen op ons initiatief voor een eigen sociale academie, is gebleken, hoe er in dit opzicht een niet te onderschatten nood is. Velen die ernst willen maken met een levensstijl, waarin iets van die kritische distantie zit, waarin neen gezegd wordt tegen de 'schema's van deze wereld', komen aan de bestaande sociale academies in sterke spanning en conflicten. Men moet vaak opboksen tegen een verwereldlijkte levensstijl en heeft dan vaak te maken met een stuk intolerantie van de toleranten. Je gaat kapot of je gaat weg, zei iemand. En een mevrouw schreef me, dat haar dochter als een geestelijk gaaf kind haar intrek nam op één van de sociale academies en als een geestelijk verminkte er vandaan kwam. Scherp gezegd, maar contacten met jongeren, die er óók geweest zijn, bevestigden me in de overtuiging, dat dit tot de reële mogelijkheden en dus tot de reële gevaren behoort.

Leemte

In ieder geval is uit de sterke respons die op ons initiatief gekomen is, vanuit overigens een brede sector van onze kerken, duidelijk geworden, dat er een grote leemte is wanneer het gaat om een sociale academie in reformatorische zin, een academie waar dat reformatorische èn naar de inhoudelijke kant èn naar de kant van de levensstijl gestalte krijgt.

Dr. C. Graafland heeft in de bewuste N.C.R.V.-discussie gezegd, dat hij de jongeren van zijn gemeente niet langer durfde adviseren naar De Horst te gaan. Dat zeggen velen hem na en niet alleen ten aanzien van De Horst.

Met het gevolg dat er de laatste jaren verscheidene jongeren zijn geweest die, hoewel ze in de sociale sector hun roeping zagen in deze richting te gaan studeren vanwege het ontbreken van een opleiding waarin men voluit zichzelf kon zijn en onderwijs kon ontvangen in voluit bijbelse zin.

Stimulans

We menen dan ook dat een sociale academie, zoals we die op het oog hebben, niet alleen die jongeren zal opvangen, die nu op een andere academie zijn aangewezen maar er zich niet thuis voelen, maar dat deze tevens stimulerend zal werken. Er zal ongetwijfeld vanuit de Gereformeerde Gezindte een groter aantal jongeren in deze richting een studie gaan beginnen.

De respons is, zoals gezegd, erg groot geweest. Instellingen van maatschappelijk werk lieten ook weten dat aan een dergelijke academie sterke behoefte is. Men kan bijna geen sociaal werkers krijgen, die hun werk vanuit een duidelijk bijbels reformatorische achtergrond willen doen en daarvoor ook de adequate opleiding hebben ontvangen.

Er is dus ongetwijfeld emplooi voor een sociale academie vanuit de Gereformeerde Gezindte. Er zal ook zeker bereidheid zijn de nodige financiële offers te brengen. Maar we hopen en verwachten dat een dergelijke sociale academie ook subsidiabel zal zijn.

We willen namelijk geen sociale academie zoals er al twaalf in een dozijn voorkomen. We menen dat we zullen kunnen aantonen dat er een sterke behoefte bestaat aan een anders gerichte sociale academie als de bestaande, op grond waarvan we menen een sterk argument in handen te hebben voor overheidssteun. Daarom gaan we vol vertrouwen voort. Er ligt hier trouwens ook een stuk uitdaging voor de Gereformeerde Gezindte op sociaal terrein.

En wilt u nog een datum? We mikken op 1 augustus 1973.

*) Eerder geplaatst in Hervormd Nederland van 24 juni 1972.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen