Het Chiliasme; Duizendjarig Rijk van de Vrede

Vele malen heb ik de laatste tijd brieven ontvangen, waaruit blijkt hoe de gedachte aan een duizendjarig vrederijk nog her en der levend is. Juist in verband met het feit dat momenteel nogal druk wordt geschreven over opwekkingen komt telkens weer naar voren, dat velen hier hun vragen hebben ten aanzien van juist ook deze kwestie. Enkele weken geleden schreef ik over enkele boeken, waarin sterk de gedachte naar voren komt dat er een wereldwijde opwekking te wachten is. Met name J. J. van Capelleveen benadrukte dit in zijn boek Jezus Revolutie. Ook naar aanleiding van dit artikel werd mij weer over deze dingen geschreven. Daarom wil ik over het chiliasme, de leer van het duizendjarig rijk in dit artikel iets zeggen.

De aanhangers van de oude leer van het chiliasme zijn wat vele punten betreft onderling zeer verdeeld. Ze leren echter allen dat er tweeërlei wederkomst van Christus zal zijn. De eerste wederkomst zal het duizendjarig vrederijk brengen. De tweede komst sluit deze tijdelijke bedeling af en brengt het eeuwige vrederijk. Men gelooft dan ook in een dubbele opstanding: de eerste van gestorven heiligen, die met Christus in het duizendjarig rijk zullen regeren, en de tweede bij de twee­ de wederkomst, voor alle gestorvenen.

Christus zal bij zijn eerste wederkomst de antichristelijke machten overwinnen, de satan binden, de gestorven gelovigen opwekken, Israël tot bekering brengen en een hemels vrederijk op aarde stichten met als centrum Palestina. Na die periode wordt de satan weer losgelaten om dit rijk aan te vallen. Maar dan komt Christus voor de tweede maal, nu ten oordeel, om het eeuwige vrederijk te stichten.

Augustinus heeft zich krachtig tegen deze leer, die hij een dwaalleer noemde, verzet. De aparte positie van Israël in het Oude Testament beschouwde hij bovendien als een tijdelijke. Het ware Israël was voor hem het volk Gods uit alle natiën en van alle eeuwen.

Verder is ook de leer van het chiliasme nooit in enige belijdenis van de christelijke kerken opgenomen, beter nog, deze is met kracht afgewezen. De Augsburgse Confessie en de Confessio Helvetica verwerpen de 'Joodse dromerijen' dat er vóór de dag van het gericht een periode op aarde zal zijn, waarin de vromen het bewind over de aarde ontvangen zullen.

Belangrijk bijbels motief is, dat Christus in Matth. 24 en 25, wanneer hij spreekt over het wereldeinde, met geen woord spreekt over zo'n duizendjarig vrederijk.

Ook Paulus spreekt er nergens over. De chiliasten baseren deze leer van het duizendjarig rijk evenwel op Openbaring 20 : 1—10, waar erover gesproken wordt dat de satan duizend jaar gebonden zal zijn. Dan wordt echter vergeten dat de getallen in het boek Openbaring symbolsich zijn en dat duizend hier het getal is — zo is het door de eeuwen heen in de kerk verstaan! — van de volle ontwikkeling, hetgeen er op duidt dat Christus zolang zal wachten met zijn wederkomst tot de volle raad van God met kerk en wereld is vervuld. Prof. dr. S. Greijdanus wijst er dan ook in zijn commentaren op dat hier van een duizendjarig vrederijk géén sprake is. Het rijk, dat in Openbaring 20 wordt bedoeld, begon vlak na de hemelvaart van Christus, toen Christus Zijn troon besteeg en zal eindigen bij Zijn wederkomst ten oordeel. Iemand schreef: Wij leven er midden in. De hemelvaartsdag viel om zo te zeggen in het jaar 1 en de doorluchte dag van Zijn wederkomst in het jaar 1000.'

Dit is zo wel de hoofdzaak van wat over het chiliasme als zodanig gezegd kan worden. De kerk der eeuwen heeft deze leer duidelijk afgewezen, en duidelijk gesteld dat de Bijbel geen tweeërlei wederkomst van Christus leert.

Juist in perioden van verval

Het is overigens zo dat het chiliasme altijd zijn meeste aanhangers heeft gehad in perioden van verval of van geestelijke vervolging. Daarom is het niet zo vreemd dat ook nu over het chiliasme weer wordt gesproken en geschreven. In de steeds verder verdorrende en de geesteloze situatie, vol verwarring, waarin we ons bevinden, klampen velen zich vast aan het geloof in een vrederijk dat voor de deur zou staan. Maar met de kerk van de eeuwen moeten we zeggen dat de bijbel daan'an niet spreekt.

Nu is het zo dat we wel gradaties moeten onderscheiden. Wilhelmus a Brakel heeft geloofd in een toekomst voor het volk Israël, toen eigenlijk nog niemand daaraan dacht. Op grond van wat hij dienaangaande in zijn Redelijke Godsdienst schrijft wordt wel geconcludeerd dat Wilhelmus a Brakel de leer van het chiliasme zou hebben aangehangen. Dat is evenwel te sterk uitgedrukt omdat hij over een dubbele wederkomst en een dubbele opstanding niet spreekt. Er is intussen wèl alle reden om de bijzondere plaats, die het volk Israël in Gods handelen heeft, te onderstrepen. Heeft God Zijn volk verstoten? Dat zij verre (Rom. 11:1). Ik geloof dat we moeten stellen dat er in de loop van de kerkgeschiedenis wel eens te weinig zicht is geweest op de bijzondere plaats van Israël. Dat met Israël in de Schrift ook het geestelijk Israël wordt bedoeld is duidelijk, maar daar mag het natuurlijke Israël toch niet mee uit het blikveld raken. Maar ook hier moeten we weer zeggen dat we maar niet moeten speculeren. Ook in dit opzicht worden wel eens te veel onverantwoorde profetieën verkondigd. En verder, zicht hebben op en bijzondere plaats van Israël is nog niet hetzelfde als chiliasme.

Dan is er verder de kwestie van een geestelijke réveil. Een geestelijk réveil verwachten is eveneens iets anders dan geloven in een duizendjarig rijk van vrede. Het is vurig te hopen dat we in onze tijd van geestelijke verdorring en kerkelijk verval een opwaking vanuit de Heilige Geest zouden mogen beleven. Ik zou niet graag beweren dat dat niet mogelijk is. Zolang de raad van God niet is vervuld zullen mensen worden toegebracht uit de duisternis tot het licht. Hoeveel er dat zijn weten we niet. Het zal een schare zijn die niemand tellen kan. Dat kunnen er dus ook in onze tijd over de hele wereld nog ontelbaar velen zijn. Daarom moest de verwachting en het gebed veel vuriger zijn. Iemand schreef mij over de prediking in zijn of haar gemeente die goed was naar de leer, maar de Geest kon niet doorwerken. Er werd niet bijgeschreven waarom de Geest niet door kon werken. Ligt dat aan de prediking? Dat kan toch niet als het Woord voluit bediend wordt, zoals in de brief wordt gezegd. Ik weet dat het in de kerk vaak lauw en geesteloos is, dat de prediking ook soms zo weinig bezielend is en dat mensen vaak weer de kerk uitgaan zoals ze er in kwamen. Maar dat veranderen we niet met buitenkerkelijke acties en dergelijke, waarvoor de briefschrijver toch kennelijk wel geporteerd is. Ik herhaal wat ik hier eerder over schreef inzake de Stichting Evangelisch Ontwaken, die mij teveel een opwekking organiseren wil, namelijk dat het ook in onze tijd moet gaan om alle bijbelse gegevenheden. Daarbij kunnen we ook de ambten en de sacramenten niet missen, elementen die bij buitenkerkelijke bewegingen en acties vaak helemaal uit het oog verloren worden. En de practijk leert het nogal eens, dat men dan ook gemakkelijk komt tot ontsporingen en dwalingen in de leer en tot speculatieve theorieën, zoals die over het duizendjarig rijk. Juist déze leer maakt zich in tijden van verval in allerlei secten breed en klinkt vaak ook door, hetzij in meerdere hetzij in mindere mate, in al die bewegingen buiten de kerk, die sterk op de opwekkingen gericht zijn. Daarmee zeg ik niet dat op de avonden die b.v. de Stichting Evangelisch Ontwaken belegt niet het Woord gebracht wordt. Ik ben ervan overtuigd dat de initiatiefnemers dit doen met de meest oprechte bedoelingen en dat zij zich gebonden weten aan de Schrift. Maar dit buitenkerkelijke spoor heeft toch grote gevaren in zich. We moeten het toch maar niet buiten de Kerk om gaan proberen. Ook voor de kerken, die zozeer in verval zijn, geldt wat Kohlbrügge zei: werp het Woord er maar in, en je zult zegen hebben.

Jesaja 11: 6—9

Eén van de lezers schreef een brief, waarin hij inging op een meditatie door een G.B. predikant inzake Jesaja 11 : 6—9, de bekende tekst, waarin over de toekomstige bedeling gezegd wordt, dat de wolf met het lam verkeren zal en de luipaard bij de geitebok zal neerliggen. In de meditatie werd gesteld dat de kanttekenaren van de statenvertaling hier niet op het goede spoor zijn als ze dit bijbelgedeelte 'niet laten slaan op het vrederijk maar op de kerk'. De kanttekenaren vergeestelijken namelijk dit stuk door te stellen, dat de wolf het beeld is van diegenen, die in de schaapskooi van Christus woeden, en dan door bekering met het lam van Christus kudde gaan verkeren. In de genoemde meditatie wordt echter dit gedeelte van de Schrift betrokken op het eeuwige rijk van de vrede, waarin ook de dieren delen zullen. Opgemerkt werd dat vergeestelijken hier een onjuiste Schriftuitleg is.

De briefschrijver legt nu verband tussen wat in deze meditatie wordt opgemerkt en de leer van het duizendjarig vrederijk en vraagt daarover opheldering. Welnu ik dacht dat dit eenvoudig was. In de meditatie werd gesproken over het eeuwige rijk van de vrede, over de toekomstige bedeling, na de wederkomst van Christus en bepaald niet over een duizendjarig vrederijk voor Christus' wederkomst ten oordeel. Daarom wijst deze meditatie bepaald niet in de richting van een duizendjarig rijk. Ik ben intussen met de schrijver van de meditatie wèl van mening dat Jes. 11 : 6-9 op deze toekomstige bedeling slaat en dat ook de schepping, maar dan vernieuwd (een nieuwe aarde) daarin delen zal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen