Wat willen de Gereformeerde kerken nu precies?

Het moderamen van de gereformeerde synode heeft aan het hervormd moderamen zo op het eerste gezicht zinnige dingen gevraagd, o.a.: hoe verdraagt zich de pluriformiteit van theologisch denken in de Hervormde Kerk met het weren van alles wat het belijden weerspreekt ? Vragen als deze ware kennelijk een soort schrikreactie op de hervormde brief aan de vrijzinnig hervormden, waarin men met de neus op de realiteit van de vrijzinnigheid werd gedrukt. En een eerste gevolg is kennelijk, dat de Gereformeerde Kerken pas-op-de-plaats zijn gaan maken ten aanzien van de hervormd-gereformeerde samenwerking.

Maar eerlijk gezegd begrijp ik er niets meer van. Professor dr. J. Verkuyl liet bijvoorbeeld op de gereformeerde synode weten, dat hij onder vrijzinnigen goede vrienden heeft en hen als oprechte christenen beschouwt.

Verder is het zo, dat allerlei beschouwingen die vanuit de Gereformeerde Kerken de laatste jaren ten beste werden gegeven, parallellen vertonen met wat vrijzinnigen in de Hervormde Kerk al veel eerder stelden. De vriendschap bleek ook verwantschap te zijn. Ik denk aan de theologie van Kuitert in vergelijking met die van de vrijzinnig hervormde Spema Weiland. Je signaleert in de Gereformeerde Kerken analoge zaken, als in de vrijzinnige sector van de Hervormde Kerk, maar het woord vrijzinnig mag ten aanzien van de gereformeerden niet genoemd worden. Waarom niet ? What is in a name ? Wat zegt een Naam ? De zaak ligt er toch al. En vrijzinnig is toch geen scheldwoord ? Het is een eerlijke benaming van een stroming, die met de cardinale punten van de leer des heils vrij omgaat en daarbij de reformatorische confessie bepaald niet als gids heeft. Het gereformeerd moderamen heeft nu in de confrontatie met het hervormd moderamen wel goede vragen gesteld. Maar me dunkt, dat dezelfde vragen te stellen zijn in de realiteit van het kerkelijk leven in de Gereformeerde Kerken: hoe verdraagt zich de pluriformiteit van theologisch denken in de Gereformeerde Kerken met de nadruk die de gereformeerden willen leggen— terecht! — op de grenzen van het belijden? Zijn die grenzen van het belijden in de Gereformeerde Kerken niet her en der overschreden ?

t^og een andere reden

Ik begrijp nog om een andere reden van dit alles heel weinig. Als ik lees wat ter gereformeerde synode over het Contactorgaan van de Gereformeerde Gezindte is gezegd, dan blijkt daaruit, dat de Gereformeerde Kerken net zoveel moeite schijnen te hebben mét de Gereformeerde Bond in de Hervormde Kerk als met de vrijzinnigheid.

Prof. dr. A. G. Honig sprak zelfs van het ^•9"9"^" ^^^ ^^^ bolwerk van rechtse vrijzinnigheid, een vrijzinnig en vrijblijvend gespreksforum, dat zich niet aan de zin en de bedoeling van Christus wil on­ derwerpen. Ds. W. Kats, bestuurslid van het C.O.G.G., noemde 'samenwerking met de Gereformeerde Bond vrijwel onmogelijk'. Nu kan ik mij best voorstellen dat er kritiek op de Gereformeerde Bond is. Wij kennen ook maar ten dele. Maar inzake onze strijd om het goed recht van de belijdenis binnen de Hervormde Kerk mochten we toch eigenlijk wel verwachten, dat de Gereformeerde Bond de Gereformeerde Kerken aan zijn zijde zou vinden ? Het gereformeerd moderamen heeft toch juist inzake het belijden aan de Hervormde Kerk wezenlijke vragen willen stellen ? Of moeten we concluderen, dat de gereformeerden met belijden toch ook iets anders zijn gaan bedoelen dan belijdenis ? In de belijdenis klopt het belijden ! Of zien de gereformeerden dat toch óók niet meer zo ?

De Gereformeerde Bond wil met de belijdenis ernst maken, niet als een statisch geheel van formuleringen maar als levende geloofsschat van de kerk. Daarom is in de Gereformeerde Bond de catechismuspreek nog altijd in ere, terwijl deze verder in de Hervormde Kerk praktisch niet meer voorkomt. Daarom heeft de Gereformeerde Bond een leerstoel van waaruit de theologische studenten geconfronteerd worden met de geloofsleer, zoals die in de Nederlandse Geloofs belijdenis verwoord wordt. We hechten daaraan nogal.

En beschuldigingen als door prof. Honig geuit moeten dan wel waar worden gemaakt. Want ze raken het wezenlijke van wat de Bond bedoelt en wat de Gereformeerde Kerken in het verleden óók bedoelden. Professor Honigs opmerkingen komen over als een aantal kreten, die niet waar te maken.zijn. Men moet dan niet aankomen met wat professor Van Ruler in zijn artikel 'Ultra Gereformeerd en Vrijzinnig' heeft gezegd - ^ ter Geref. Synode enkele malen genoemd —, want vóór men dat doet leze men het boek Op het scherp van de 5ne< ie, waarin èn dat artikel èn de reactie daarop vanuit de Gereformeerde Bond zijn verwerkt. Dan komt men niet tot zulke lichtvaardige opmerkingen als prof. Honig maakte.

Wil professor Honig bezwaar maken tegen het feit dat men voor het goed recht van de confessie wil opkomen, laat hij dat dan eerlijk doen. De Gereformeerde Bond wil, mèt anderen in het C.O.G.G., de confessie laten gelden óók voor deze tijd. Bedoelen de Gereformeerden dat niet meer?

Me dunkt dat het tijd wordt dat de Gereformeerden duidelijk gaan maken waar ze nu eigenlijk'Staan, anders komen hun vragen aan de Hervormden over het belijden nogal merkwaardig over. Wil men, evenals in de Hervormde Kerk nogal eens het geval is, het belijden aangrijpen om zich van de belijdenis af te maken? Waarom zo scherpe kritiek juist op diegenen in de Hervormde Kerk die aan de belijdenis vast willen houden? Als men dan zelf met woorden als 'rechtse vrijzinnigheid' gaat schermen, dan wordt daarmee dunkt me een stuk onmacht verhuld om in eigen kring tot duidelijkheid over de grenzen van het belijden te komen.

Waar willen de Gereformeerde Kerken staan? Niet naast de vrijzinnigheid, blijkens de kritische vragen aan de Hervormden. Niet naast de Gereformeerde Bond, blijkens de forse uitschieters op de synode. Wel op de bodem van de Gereformeerde confessie? Blijkens de gegroeide veelvormigheid van theologisch denken binnen de Gereformeerde Kerken lijkt me deze vraag voorhands nog wel een open vraag te zullen blijven. Er zullen er ongetwijfeld zijn die deze vraag met 'ja' beantwoorden. Anderen zullen even stellig 'nee' zeggen. Maar de Gereformeerde Kerken kunnen dunkt me moeilijk nleer tot een eenduidig antwoord komen op deze vraag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen