De Soefi-beweging

1

Wie wel eens in Katwijk aan Zee is geweest, weet ongetwijfeld, dat in de duinen van Katwijk, aan de Zuidboulevard; de Soefi-tempel staat, het geestelijk centrum van de Soefi-Beweging in Nederland. Op het toegangshek naar de tempel, aan de zuidkant, staat afgebeeld het bekende symbool van de Soefi-Beweging:

een gevleugeld hart met daarin een vijfpuntige ster boven een wassende maan, symbool van het menselijk hart, dat opstijgt tot God.

Soefi

Wanneer men in enkele woorden zou moeten zeggen wat de Soefi-Beweging is, zou men dat alsvolgt kunnen doen: de Soefi-Beweging is een beweging, die leert de eenheid van alle religies. Mohammedaan of Jood, Christen of Boedhist, ieder kan vanuit zijn eigen religie komen tot de kennis van en het geloof in de ene ware God. Het woord Soefi wordt door sommigen afgeleid van het griekse woordje sofia (wijsheid), door anderen van het woord soef (rein, zuiver). Meer waarschijnlijk is echter, dat het komt van het perzisch woordje soef (wol), waarbij we dan moeten denken aan de ruw-wollen mantel, die de oude perzische Soefisten droegen als teken van de verachting van de genietingen van de wereld.

Het Soefisme is namelijk al zeer oud. Van huis uit is het een mystieke stroming in de Islam, die zich breed maakte in de 11e en 12e eeuw in Perzië en die streefde door ascese en geestelijke oefeningen tot de eenheid met de godheid te komen. De huidige Soefi-Beweging is echter nog maar betrekkelijk jong (sinds 1915) en heeft met het oude Soefisme weinig gemeen.

Stichter

Stichter van de Soefi-Beweging is Inayat Khan (1882-1927), een indiase wijsgeer en denker, die door zijn boeiende persoonlijkheid een stempel zette op velen. Inayat Khan was afkomstig uit een mohammedaans aristocratisch geslacht en voelde zich van jongsaf aangetrokken tot muziek, poëzie en mystiek. Opgevoed in de leer van het oude Soefisme werd hij zo gegrepen door zijn denkbeelden (alle religies zijn één; ze zijn alle verschillende wegen tot de ene ware God), dat hij de wereld introk om zijn boodschap uit te dragen. Hij deed dit door middel van lezingen en het ten gehore brengen van Indiase muziek. Inayat Khan was zeer muzikaal. Zijn muzikale gaven waren zo bekend, dat hij in India de titel verwierf: 'Morgenster van de wedergeboorte van de indiase muziek'.

In 1910 vertrok Inayat Khan naar Amerika, waar hij lezingen hield aan de Columbia universiteit te New York en de oudindiase muziek introduceerde. Velen kwamen tot hem om lessen in de indiase muziek en al onderwijzende inspireerde hij hen met zijn denkbeelden.

Er volgden reizen naar vele landen in Europa. In 1921 kwam Inafat Khan voor het eerst in ons land, waar hij negen keer gedurende enige tijd is geweest. Vanaf 1923 vertoefde hij zomers in Frankrijk in de omgeving van Parijs (in Suresnes), waar zijn volgelingen hem van heinde en ver kwamen opzoeken.

Daardoor ontstond in Parijs al spoedig een centrum van de Soefi. .

Inayat Khan schreef talrijke boeken waarin hij zijn denkbeelden neerlegde, dikwijls in schone, zeer verheven taal. Hij voelde zich geroepen het oude Soefisme in een nieuwe vorm te verbreiden, de toenadering van Oost en West (vooral wat de cultuur en de religie betreft) te prediken, en de universele (wereldomvattende) broederschap der mensen te bevorderen.

Op één van zijn rondreizen stierf hij, juist toen hij vertoefde in zijn geboorteplaats in India.

Universele eredienst

Wat de Soefi-Beweging eigenlijk wil zijn, ziet men allermeest als men zich verdiept in de Soefi-eredieristen, die zondagsmorgens om 11 uur in een kleine twintigtal plaatsen in ons land worden gehouden. Deze worden Universele Eredienst genoemd, wat we zouden kunnen omschrijven met (zo staat het in één van de brochures) Kerk van allen of Kerk voor allen. Niemand mag in deze universele eredienst een tekortkoming voelen aan waardering voor zijn of haar eigen godsdienst. Op het met een geel kleed bedekte altaar staat een hoge kaars. Daarvoor staan op een rij zeven kaarsen; elke kaars symboliseert één van de godsdiensten der wereld. Voor elk van de zeven kaarsen ligt een 'heilig boek, de zgn. altaarboeken, de heilige boeken van de verschillende religies. Deze boeken zijn (in volgorde waarin ze op het altaar liggen): de Bhagavad Gita (Hindoeïsme), de Dhammapada (Boedhisme), de Avesta (de godsdienst van Zoroaster, Perzië), het Oude Testament (Jodendom), het Nieuwe Testament (Christendom), de Koran (Mohammedanisme) en de Gavan (het boek van de Soefi-Beweging zelf, bevattende leringen van Inayat Khan).

Bij deze altaarboeken is meteen al twee dingen op te merken. In de eerste plaats, dat het Oude Testament en het Nieuwe Testament beide afzonderlijk een plaats hebben gekregen, waarbij het Nieuwe Testament aan het Christendom. 'Hoewel voor een christen het Oude Testament ook tot zijn Bijbel behoort, is dat eigenlijk niet helemaal juist' lees ik in één van de geschriften van de Soefi-Beweging. 'Het Nieuwe Testament bevat de nieuwe boodschap, die Jezus kwam brengen en het Oude Testament is eigenlijk het boek van de Joden; op ons altaar liggen ze dus naast elkaar'.

In de tweede plaats valt op, dat naast de zes oude 'heilige boeken' als zevende boek de Gayan van Inayat Khan ligt, inhoudende allerlei uitspraken van Inayat Khan die werden gebundeld en gepubliceerd in 1923. Inayat Khan moet van zijn boek gezegd hebben: 'Dit is de Bijbel voor deze tijd', een wel zeer boute uitspraak. Men moet wel een zeer hoge dunk hebben van zijn eigen denkbeelden en leringen, wil men zulk een uitspraak doen en zijn boek durven leggen naast de boeken der verschillende religies.

Tijdens de universele eredienst worden de kaarsen ontstoken uit eerbied voor de verschillende leraren en godsdiensten. Daarna worden enkele gedeelten uit één of meer der zeven altaarboeken gelezen. De hoge afzonderlijke kaars op het altaar symboliseert de dienst van de ene God, die zich in al de verschillende godsdiensten wil openbaren.

Kerk van allen

Inayat Khan heeft van de universele eredienst het volgende gezegd: 'De universele eredienst is niet een nieuwe kerk temidden van de verscheidenheid van bestaande kerken. Het is een dienst, die aan degenen die tot verschillende godsdiensten behoren, een gelegenheid biedt om samen naar de kerk te gaan. Het is ook een oefening in het betuigen van eerbied aan de Groten, die van tijd tot tijd zijn gekomen om de mensheid te dienen'.

Het zal duidelijk zijn, dat we in deze Kerk van allen onmogelijk kunnen terugvinden wat ook maar enigszins het centrale element uitmaakt van de christelijke religie. Het zal ook duidelijk zijn, dat wie Christus op één lijn stelt met de 'Groten die van tijd tot tijd zijn gekomen om de mensheid te dienen' in wezen diezelfde Christus in Zijn Middelaarswerk verwerpt. Van tweeën één: óf Jezus moet geen volkomen Zaligmaker zijn (maar dan getuigt de Schrift ten onrechte van de Ene Naam), óf die deze Zaligmaker met een waar geloof aannemen, moeten alles in Hem hebben dat tot hun zaligheid nodig is. (Heid. Cat., zondag 11).

Tot welke vorm van eredienst de Kerk voor allen komt, blijkt wel uit de gebeden die worden opgezonden. 'Geef dat wij U'kennen mogen in al Uw heilige namen en vormen: als Rama, als Krishna, als Shiva, als Boeddha. Laat ons U kennen als Abraham, als Salomo, als Zoroaster, als Mozes, als Jezus, als Mohammed, en in veel meer namen en vormen, bekend en onbekend aan de wereld'. Deze gebeden worden opgezonden tot 'de Ene de Volmaakte van Liefde, Harmonie en Schoonheid, het Enig Wezen, verenigd met alle Verlichte Zielen, die de belichaming vormen van de Meester, de Geest van Leiding'.

Aanhang

Ondanks dat er in ons land een Soefi-tempel is te vinden (de Universel Murad Hassil te Katwijk een Zee), is de aanhang van de Soefi-Beweging in ons land niet bijster groot. Men schat een kleine zeshonderd leden. Het tijdschrift van de Soefi-Beweging (Soefi-gedachte geheten en drie-maandelijks verschijnend) vermeldt universele erediensten-in zestien plaatsen in ons land. Daarnaast vinden in de tempel in Katwijk regelmatig lezingen en culturele samenkomsten plaats, en wordt er jaarlijks de Internationale Zomerschool gehouden.

Het internationale hoofdkwartier van de Soefi-Beweging is in Geneve en werd gesticht in 1923.

Volgende keer hopen we nader op de Soefi-denkbeelden en -leer in te gaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen