Transkei: triomf voor democratie

10

11-12 mei — 'De nieuwe Republiek Transkei zal een triomf zijn voor democratie en een zichtbaar bewijs welke positieve resultaten met ontspanning te bereiken zijn. De nieuwe Republiek zal geschiedenis maken door het verkrijgen van onafhankelijkheid via vreedzame onderhandelingen letterlijk zonder dat er in de strijd om onafhankelijkheid één druppel bloed heeft gevloeid, aldus opperhoofdman dr. K. D. Matanzima, de 61-jarige ministerpresident van Transkei die sedert 1963 aan het bewind is.

Wij vlogen van Kaapstad in een lijntoestel naar Oost Londen, overnachtten daar in een hotel en vlogen de volgende morgen in een sportvliegtuigje voor zes personen door naar Umtata, de hoofdstad van Transkei. Het land is 42.500 vierkante kilometer groot, even groot als Denemarken en ligt tussen de Indische Oceaan in het oosten en de Drakenbergen in het westen. Het gebied wordt hoofdzakelijk bewoond door 3 miljoen Xhoso-sprekende zwarten, die zich reeds ± 1700 in Transkei vestigden vermoedelijk afkomstig uit het gebied rond de Grote Meren in Centraal-Afrika.

Het eerste contact hadden wij met een aantal blanke docenten van het De Coligny Theologische College in Umtata. Ik woonde een deel van 't college over Augustinus bij gegeven aan een vijfentwintig-tal zwarte studenten. Het was een merkwaardige ervaring de theologie van Augustinus in deze omgeving te horen uiteenzetten deels in het Engels, het Afrikaans en het Xhosaas. De collegegebouwen waren zeer eenvoudig en trots liet de rector mij nog enkele gebouwen in aanbouw zien. Diep respect heb ik voor dit bescheiden en moeizame werk van professoren en docenten om Evangelie en theologie in de Bantoesfeer te vertolken. 'Neen, zei de rector prof. Kamfer, het is niet eenvoudig om bijvoorbeeld het dogma van de Drieeenheid in de bantoe-denksfeer uiteen te zetten, wij zijn dan altijd op zoek naar beelden en voorbeelden uit de Xhosa-cultuur'.

Onafhankelijk

Aanstaande 26 oktober wordt Transkei als eerste zwarte thuisland onafhankelijk! Aan het woord is de blanke secretaris van justitie, de heer J. At Burger. Aan deze onafhankelijkheidsverklaring is een begeleiding van 13 jaar voorafgegaan. In 1963 kreeg Transkei reeds zelfregering met blanke ambtenaren als adviseurs om de onafhankelijkheid tot zelfstandige staat voor te bereiden. Op 26 oktober zullen deze worden teruggetrokken. Gezien de gezagsstructuren in Transkei met opperhoofdman, kapteins en hoofdmannen over bepaalde stameenheden bestaat de wetgevende vergadering thans uit de traditionele leiders: vijf opperhoofdmannen, 60 hoofdmannen en 45 gekozen leden. De uitvoerende macht berust bij het Kabinet van de minister-president Matanzima en zes ministers. In 1963, 1968 en 1973 zijn algemene verkiezingen gehouden. De belangrijkste politieke partijen zijn de Nationale Onafhankelijkheidspartij van Matanzima en de oppositiepartij de Democratische Partij van de intelligente Guzana. Matanzima wordt in zijn beleid door 90 pet. van de kiezers gesteund, ook in zijn streven naar onafhankelijkheid. De oppositie wijst onafhankelijkheid af en ziet Transkei liever als een provincie van Zuid-Afrika zoals Natal. Eén der leden van het kabinet is een zwarte vrouw Stella Sigcau, 38 jaar en minister van binnenlandse zaken. Ze heeft aan de zwarte universiteit Fort Hare (in Ciskei) anthropologic en psychologie gestudeerd. Ze is optimistisch over de toekomst van haar land: 'De Transkeiers zijn zich er van bewust dat ontwikkeling essentieel is voor een goede toekomst en ze zijn bereid zich daarvoor in te zetten’.

Voor het eenvoudige parlementsgebouw wapperden twee vlaggen: de Zuid-Afrikaanse vlag en de vlag van Transkei met de 3 banen: oker-rood (kleur van de glooiende Transkeise aarde) wit (kleur van de vrede) en groen (kleur van de heuvels van het land die het vee voedsel bieden). Op 26 oktober zal de Zuid-Afrika^nse vlag worden gestreken.

In het parlementsgebouw vergaderde de Wetgevende Vergadering over de nieuwe grondwet. Op engelse wijze zat de voorzitter in een hoge en verheven zetel met voor hem de ambtsstaf als teken dat men vergaderde. De minister-president was aan het woord in het engels, dat telkens door een tolk in het xhosaas werd vertaald. De vergaderingen strekten zich uit tot diep in de nacht om op tijd met de wetgeving klaar te zijn.

Zijn hier ook trekarbeiders ? vroeg ik nog aan de secretaris van justitie. Ja, dat komt omdat een Bantoe in het algemeen sterk aan zijn geboortegrond gebonden is. De vrouw en het gezin blijven op hun geboortegrond wonen. Wij hebben dat zelfs meegemaakt met magistraten, die naar een ander district werden overgeplaatst, vrouw en gezin gaan niet met hen mee maar blijven thuis in de oude omgeving, de man werkt elders maar komt telkens terug naar het oude gebied. Negentig procent van de Bantoes heeft zijn tehuis waar men geboren is en niet waar men werkt. Ze zijn zeer gebonden aan de familie en de grond. Hun eigen landje is hun heiligdom.

Predikantsechtpaar

De lunch gebruikten wij met ds. Buchler een baptistenpredikant, en zijn echtgenote. Diep respect heb ik voor hun persoonlijke inzet en arbeid onder de xhosa's. Mevrouw vertelde ons iets over het leven en de cultuur van deze mensen. Ze hebben een eigen cultuur en levensbeschouwing. Voorouderverering komt nog veel voor. Ze zijn muziekminnend, taalbeheersend en rythmisch en kennen een typische natietrots. Daarom ligt de onafhankelijkheidsverklaring voor de hand. Onze taak is niet om hen onze cultuur en onze westerse opvattingen op te dringen maar om hen met het Evangelie bekend te maken in hun typische xhosa-sfeer. Vorster doet het met zijn dialoogpolitiek goed, want hij kent de ziel van het volk, die de buitenlandse critici niet kennen.

De Baptisten en de Pinkstergemeenten zijn geen lid van de Zuidafrikaanse Raad van kerken, omdat zij de Rooms Katholieke Kerk en de Wereldraad niet aanvaarden.

Wij vrezen Russische invloeden, ook in de Wereldraad. Met het anti-racismefonds en de desinvesteringspolitiek breken zij ons werk dat wij hier met moeite opbouwen weer af. De Baptisten wensen geen kerkelijke inmenging in de politiek, want Kerk en Staat zijn volgens hen gescheiden. In Zuid-Afrika zijn 24.000 blanke Baptisten en 70.000 zwarte en bruine Baptisten. Ds. Buchler is predikant in Johannesburg geweest, maar voelt zich met zijn echtgenote onder de xhosa-bevolking geheel thuis. Mijn vrouw en ik kwamen onder indruk van de diepe wijsheid, eenvoud en evangelische bewogenheid van deze twee mensen.

Minister

’s Middags ook een gesprek gehad met de zwarte minister van gezondheid, 'Sy Edele' J. Moshesh. Door de beslissing van het Engelse parlement in 1910 zijn wij deel geworden van de Unie van Zuid-Afrika, maar wij zijn eigenlijk altijd een apart volk gebleven. De gescheiden ontwikkeling van de Zuidafrikaanse regering betekent helemaal geen discriminatie, maar opbouw van de eigen identiteit. Vanaf 1963 hebben wij nu 13 jaar training gehad in zelfbestuur en nu zijn wij sterk en zeker genoeg om onze eigen zaken te beheren. Onafhankelijkheid is nu de vanzelfsprekende consequentie. Negentig procent van het volk wil dit.

Zijn er economische mogelijkheden ? Van ouds hebben wij landbouw en veeteelt gehad, maar wij moeten omschakelen naar de moderne productie-economie. Er liggen hier vele mogelijkheden. Transkei is wel eens door deskundigen de potentiële graanschuur van Zuidelijk Afrika genoemd. Ook de bosbouw gaat vooruit. Sedert 1951 is niet minder dan 60.000 hectare met succes bebost. Per jaar wordt 280.000 kubieke meter hout geproduceerd, dat in drie meubelfabrieken wordt verwerkt. Wij zijn ook bezig met de aankweek van thee, 22 pet. van de gebruikte thee in Zuid-Afrika is reeds afkomstig uit Transkei. Het land is arm aan mineralen althans er zijn nog geen intensieve onderzoekingen verricht, naar eventuele mineralenafzettingen, maar er moeten afzettingen zijn van platina, koper, nikkel, steenkool en marmer. Door de instelling van de Xhosa Ontwikkelingscorporatie (XOC) in 1965 zijn wij bezig met de bevordering van de industriële en commerciële ontwikkeling van de beide Xhosa thuislanden Transkei en Ciskei. De bedoeling is dat winkels en bedrijven langzamerhand overgedragen worden aan Transkeise eigenaren.

Butterworth

De volgende dag reden wij met de auto naar Butterworth, een snel groeiende industrieplaats tussen Umtata en Oost-Londen met dertig industriële bedrijven. Wij bezochten een dekenfabriek waar meer dan honderd arbeiders aan het werk waren. Wij spraken met de heer Erasmus, magistraat over Butterworth. Een magistraat is te vergelijken met een landdrost of commissaris van een provincie bij ons. Er zijn 26 magistraatdistricten geleid door 8 zwarte en 18 blanke 'geleende' magistraten, die langzamerhand zullen worden teruggetrokken. Zij bemoeien zich met bestuursaangelegenheden en voltrekken huwelijken. Wij woonden zo'n huwelijksvoltrekking van een Xhosa-paartje bij. De magistraat sprak in het engels telkens vertaald door een tolk in het xhosaas. De plechtigheid duurde tien minuten. Dit was een westerse huwelijksvoltrekking. Men kan ook op bantoe-wijze trouwen, maar dat kost meer geld en duurt veel langer vanwege de verplichte feesten. Nog altijd is er een mengeling van twee rechtsbedelingen: het romeins-hoUands recht voor de blanken en ontwikkelde bantoes en het bantoerecht. Langzamerhand moet er een xhosarecht toepasselijk voor een moderne staat opgesteld worden. Daar zijn ze in de Wetgevende Vergadering mee bezig. Verschillende oude wetten worden afgeschaft en nieuwe ontworpen.

De V.N.

Ik kreeg een positieve indruk van Transkei als van een jonge, dynamische hardwerkende staat zonder werkeloosheid. In Nederland weet men al te voorspellen dat Transkei economisch geen toekomst heeft terwijl Nederland Suriname heeft losgelaten met een zeer zwakke economie en zeer zware werkeloosheid. Een mindere mate van arrogantie zou ons Nederlanders sieren. De V.N. zal Transkei met 3 miljoen inwoners niet erkennen. Wel worden als lidstaten toegelaten Lesotho met bijna 1 miljoen inwoners, Liberia met 1 Vi miljoen, Sikkim met 200.000 en Suriname met enige honderdduizenden. Blijkbaar moet er eerst bloed vloeien zoals in Angola waar meer dan 100.000 mensen het leven hebben verloren in de bloedige burgeroorlog waar de M.P.L.A. met de hulp van Cubaanse militairen en Russisch materiaal de overwinning behaalde. Maar de V.N., speelbal van communistische 'staten, erkende zonder enig protest de overwinnende groep. Maar Transkei wordt niet erkend in strijd met de beginselverklaring van dezelfde V.N. in 1960: 'Alle volkeren hebben recht op zelfbeschikking; krachtens dat recht kunnen zij vrijelijk hun politieke status bepalen en hun economische sociale en culturele ontwikkeling nastreven'. Matanzima uit het Transkeise volk zelf voortgekomen — zijn voorvaderen waren generaties lang opperhoofd van het volk vandaar zijn titel Kaiser — verklaart dat de onafhankelijkheid de wens is van het Transkeise volk en geen product van de Zuidafrikaanse regering en wijst tevens op de ironie van het feit dat de wereld de wenkbrauwen fronst over de Transkeise onafhankelijkheid, omdat deze niet door bloedig geweld of revolutie op gang is gebracht. En wat de economische toekomst betreft: het inkomen van de inwoners is per hoofd met Kwa Zulu het hoogste van alle zwarte staten in Afrika.

De Nationale Raad van Kerken in Nederland heeft de regering ongevraagd geadviseerd Transkei niet te erkennen. Theologen schijnen alles te weten en overal over te kunnen oordelen, maar hebben zij contact gehad met de geestelijke leiders van het Transkeise volk zelf ?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen