Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Gezinsvorming met een goed geweten

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Gezinsvorming met een goed geweten

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het is geen geheim dat er in onze tijd binnen de gemeenten allerlei vragen rijzen rond de gezinsvorming.

Het is geen geheim dat er in onze tijd binnen de gemeenten allerlei vragen rijzen rond de gezinsvorming. Er is haast geen gezin dat niet op een of andere wijze te maken krijgt met deze zaak. Van grote betekenis is het dan dat deze vragen bespreekbaar zijn - met de pastor, de christenarts en bijvoorbeeld in een kring van gemeenteleden. We krijgen weleens de indruk dat velen binnen de kerk zomaar op eigen houtje een weg zoeken en allerlei knopen doorhakken, zónder de bestaande vragen in het licht van Gods Woord te hebben doordacht en dóór gesproken. De praktijk van de gezinsvorming ook in hervormd gereformeerde kring spreekt immers duidelijke taal. Aan de hand van de cijfers en de statistieken blijkt zonneklaar dat de gezinsopbouw verregaand is gewijzigd vergeleken met een vorige generatie.

In vele gezinnen zijn twee of drie kinderen, het aantal dopelingen is vergeleken met zo'n twintig jaar geleden aanzienlijk afgenomen, verschillende scholen met de bijbel moesten inkrimpen, bijvoorbeeld van een zesmansschool tot een viermansschool.

Toch komt het voorzover wij kunnen zien vrij weinig voor dat op huisbezoek of bij andere pastorale kontakten open en eerlijk over de gezinsvorming gesproken wordt. Als dat juist is gepeild, dan is dit een situatie met bedenkelijke kanten. Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de seksualiteit en al wat daarmee samenhangt gezien wordt als iets van de wereld en het zondige vlees, een apart terrein dat niets te maken heeft met de heiliging in Christus en met de doordeseming van het evangelie. Maar dan vloeit daar weer uit voort dat er beslissingen worden genomen ten koste van het goed geweten! Er treedt dan een gespletenheid op in de gezinsvorming: er is een besef 'wij doen eigenlijk verkeerd, we doen iets zondigs', maar in de praktijk laat men zich toch meenemen door een werelds patroon van handelen en zich voorlichten door allerlei damesbladen en wat dies meer zij, waarin het Woord op geen enkele manier aan het woord komt. Niemand is er mee gebaat dat bestaande en vaak urgente vragen worden doodgezwegen. De knopen moeten echter niet worden doorgehakt, de knopen kunnen worden ontbonden, wanneer de Heilige Geest in de weg van het gebed zicht geeft op de beslissing die in een bepaalde situatie genomen moet worden in gehoorzaamheid aan het Woord.

Een waardevolle bijdrage

In de protestantse kerken wordt aan geen enkel mens, ook niet aan een synode, een onfeilbaar leergezag toegekend. De christen en christin wordt aangesproken op de eigen mondigheid om te beproeven wat de goede en volmaakte en welbehaaglijke wil van God is (vgl. Rom. 12 : 2). Maar daarbij mogen medechristenen elkaar tot een hand en een voet zijn; in verwijzing naar de Schrift zelf kunnen menselijke geschriften een handreiking bieden bij de bezinning over ethische vragen.

Zo'n pastorale handreiking is zeker ook het geschrift van prof. dr. W. H. Velema 'Gezinsvorming in deze tijd'.* In 1972 verscheen van zijn hand een boekje over 'Gezinsvorming', dat duidelijk in een behoefte voorzag. De eerste en tweede druk van dat boekje zijn inmiddels uitverkocht - nu is een herziene en omgewerkte versie verschenen. Zoals de schrijver direkt al in zijn 'woord vooraf' stelt, is zijn standpunt hetzelfde gebleven als zo'n vijf jaar geleden. Toch schrijft hij nu vanuit een wat andere scopus of gezichtshoek. Nu niet meer zozeer om de problematiek bespreekbaar te maken in een kring waarin deze bijna doodgezwegen werd (dat stond bij de eerste druk voorop) - maar nu vooral ook om tegenstuur te geven bij het overal opdringen van de propaganda voor het kleine gezin. Als grondlijnen komen in dit boekje naar voren: een uitgesproken positieve houding tegenover de kinderzegen en wel op bijbelse gronden ('Gezinsvorming heeft het verbond tot basis en het Koninkrijk als doel'), de mens is verantwoordelijk jegens God en de naaste - een besef dat behoedt voor de ontsporingen van enerzijds een situatieëthiek die het gebodene en geoorloofde afleest aan de omstandigheden, in de trant van: wat kan, mag. Anderzijds een legalistische abstraktie-ethiek die wel ijvert voor de handhaving van een standaard van hoge normen - maar op een wettische, onbarmhartige wijze aan de konkrete situatie voorbij ziet.

Een weg om te gaan

De waarschuwende stem ontbreekt niet in Velema's publikatie. Termen als 'gezinsplanning' en zeker 'gezinsbeperking' worden afgewezen. De mens waant zich autonoom. Maar de gelovige belijdt: kinderen zijn een zegen en erfdeel des Heeren. Ook het spreken van 'een voltooid gezin' verraadt een horizontalistische instelling. Het wenselijk geachte gemiddelde wordt dan een norm aan de hand waarvan de publieke opinie de gezinsgrootte goed-of overduidelijk afkeurt.

Binnen dit klimaat worden jonggehuwde gemeenteleden geroepen hun weg te gaan - om met een goed geweten te leven en een gezin te vormen, kinderen te ontvangen zo het God belieft die zegen te schenken - in het perspectief van Gods grote toekomst. In hoofdstuk vijf 'Welke weg?' komen de konkrete vragen aan de orde. Dan pas, nadat ze eerst duidelijk in het kader van een bijbelse, principiële levensvisie zijn gesteld. Maar dan ook heel expliciet. Een kernzin binnen de aangedragen overwegingen is ons inziens: 'De fundamentele beslissing valt... niet bij de vraag naar het middel dat men gebruikt. De fundamentele vraag is of het geoorloofd is voorshands te besluiten te voorkomen dat het gezin wordt uitgebreid'. Wie die vraag negatief beantwoordt, zal als konsekwentie onder ogen moeten zien dat dan uit een huwelijk het biologisch maximaal aantal kinderen geboren moet worden. Wie genoemde vraag positief beantwoordt, zal samenleving en bevruchting heel nauw bijéén kunnen houden 'als twee brandpunten van een ellips' (G. Boer) en zich toch binnen het huwelijk allerlei situaties kunnen indenken waarin ófwel periodieke onthouding ófwel het gebruik van anticonceptiva (o.a. condoom, pil) met een goed geweten mogelijk of zelfs geboden is. Velema wijst er terecht op dat er bepaalde middelen zijn zoals 'het spiraaltje' en de morning-after-pil, die niet als anticonceptiva, maar als abortiva fungeren.

Dergelijke middelen moeten dan ook beslist worden afgewezen. Het is hier de plaats niet de verschillen tussen deze middelen uitvoerig uit één te zetten. Het gaat er ons slechts om te signaleren van hoe grote betekenis een goede oriëntatie op dit terrein is. Over sterilisatie spreekt Velema in principieel afwijzende zin, waarbij hij een kleine marge openlaat (nl. wanneer een volgende zwangerschap medisch gesproken voor de vrouw fataal zou zijn). Het is een goede gedachte geweest aan het slot van het boekje niet alleen een literatuurlijst, maar ook een heel aantal gespreksvragen voor discussiegroepen op te nemen. De schrijver zegt tot zijn verrassing gehoord te hebben dat sommige kerkeraden dit boekje aan bruidsparen ter hand stellen. We geven dat hier maar door tot navolging.

Een pleidooi voor 'de natuurlijke weg'

Op de laatst gehouden predikantenkonferentie van de Gereformeerde Bond heeft de Lunterse arts Van Riessen een aantal publikaties doen uitdelen die ook het terrein van de anticonceptie bestrijken. In deze artikelen wordt een pleidooi gevoerd voor de 'natuurlijke gezins-planning' (Natural Family Planning, NFP tegenover Artificial Family Planning). Onder NFP wordt dan voornamelijk de methode van periodieke onthouding verstaan. Op de terminologie is nogal wat af te dingen. Is p.o. zonder meer natuurlijk te noemen? In hoeverre speelt het roomse schema natuur-bovennatuur hierbij een rol? (Opmerkelijk is in dit verband de kritiekloze aanvaarding van de pauselijke encycliek Humanae Vitae). Toch is het goed dat nog eens gewezen wordt op de positieve waarde van een zekere askese binnen het huwelijk. De liefde van de man zal toch een sparende liefde zijn vanuit een respektvolle benadering van de vrouw. De methode van p.o, zal ook altijd de prikkel in zich bevatten weer zo spoedig mogelijk tot de normale situatie terug te keren. Naast deze en dergelijke argumenten die ter aanbeveling van de NFP worden aangedragen (en hier ter overweging doorgegeven), wordt in genoemde publikaties ook gewezen op allerlei bijwerkingen van de pil. Inderdaad is het medisch onderzoek gestoten op allerlei bijwerkingen van dit medicament. Er is nauwelijks een farmaceutisch middel te noemen waarbijzeker bij regelmatig gebruik - geen bijwerkingen optreden. In medische kringen bestaat geen unaniem en afgerond oordeel ten aanzien van de min of meer ernstige aard van deze bijwerkingen. Wie 'de pil' wil zien als een medicijn dat alleen in bepaalde situaties binnen het huwelijk mag worden verstrekt, zal daarbij ook regelmatige medische kontrole noodzakelijk achten. Dat de pil per automaat verkrijgbaar wordt gesteld is ten eerste om gewichtige ethische redenen verwerpelijk, maar daar komen dan ook nog klemmende medische redenen bij. Niettemin mag worden gesteld dat gezien de huidige stand van het onderzoek de arts in vele gevallen op medisch verantwoorde wijze de pil kan voorschrijven. Wanneer tenslotte door de voorstanders van de NFP de pil een abortivum wordt genoemd, dan achten we, het medisch bewijsmateriaal beslist niet toereikend voor een zo verregaande stelling.

J. Hoek

A. B. F. Hoek-Van Kooten


* 'Gezinsvorming in deze tijd'. (Echo, Amersfoort 1977, 64 biz.)

** Het is namelijk zo dat hierdoor niet de bevruchting, maar wel de innesteling van de bevruchte eicel in de baarmoeder wordt verhinderd.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 2 februari 1978

De Waarheidsvriend | 12 Pagina's

Gezinsvorming met een goed geweten

Bekijk de hele uitgave van donderdag 2 februari 1978

De Waarheidsvriend | 12 Pagina's