Enige vragen over het huwelijksformulier (2)

Leer en praktijk

Heeft de kerkhervorming zowel in de lutherse als in de calvinistische traditie duidelijk uitgesproken, dat de huwelijkssluiting zelf door en voor de overheid dient te geschieden, omdat deze dienaresse Gods is en ook deze zaak in de naam des Heeren heeft te vervullen, toch is lange tijd de voltrekking van het huwelijk niet alleen in, doch ook door de kerk verricht. Dat was tenslotte al eeuwen lang de gevestigde praktijk immers in de roomse kerk. En de hervorming bracht een geleidelijke verandering. Vandaar dat de predikanten nog geruime tijd ook, om zó te spreken, ambtenaren van de burgerlijke stand waren. Vandaar dat men bijvoorbeeld voor het na-pluizen van allerlei gegevens over een bepaalde familie tenslotte bij kerkelijke archieven terecht komt, in kerkelijke huwelijks-en doopboeken moet zoeken. En omdat er nogal eens een kerk is verbrand, is er ook veel verloren gegaan aan belangwekkend materiaal.

Staat en kerk

Hoe meer de reformatie ingang kreeg en daar-.door eveneens de bijbelse visie op de plaats en taak van staat en kerk ook in het huwelijksrecht, hoe sterker ook het onderscheid naar voren kwam tussen huwelijkssluiting en huwelijksbevestiging. Voorzover ik heb kunnen nagaan is in ons land als in één van de eerste landen het burgerlijk huwelijk ingevoerd. In de provincie Holland is er al sprake van omstreeks het jaar 1580. In de andere provincies vindt dit algemene erkenning na 1650. Het recht van het huwelijk is een zaak van de overheid. En eerst in de kerk wordt de bevestiging verricht als bewezen kan worden, dat de sluiting geschied is door het gemeentehuis. Nog altijd legt het bruidspaar de bijgevoegde akte over of het trouwboekje. Plaatselijk kunnen er bepaalde afspraken gelden. Jammer is, dat nauwelijks meer tot uiting komt, dat de overheid als Gods dienaresse handelt en slechts 'in naam van de wet' spreekt, al k£tn een ambtenaar van de burgerlijke stand of een burgemeester persoonlijk als christen het bruidspaar het nodige meegeven, zodat het niet maar een kille formaliteit is. Anderzijds kan de overheid in bepaalde gevallen de kerk/ een kerkelijke gemeente raadplegen, en de kerk kan de bevestiging van een huwelijk ook afwijzen. Zij heeft een eigen verantwoordelijkheid, en is geen verlengstuk van de staat.

Drie belangrijke overwegingen

Wanneer we nog wat dieper ingaan op de weigering dan wel toestemming een huwelijk in de kerk te laten bevestigen, dan komen we bij de gereformeerde vaderen drie overwegingen tegen. In de eerste plaats blijkt, dat de huwelijksinzegening geweigerd werd aan' ongedoopten. Ik heb de gedachte, dat men hier vreesde voor automatisme, en dat men van oordeel was, dat de kerk eerlijk moet staan voor God, het bruidspaar en de gemeente. Ook nu kan een verzoek om bevestiging worden afgewezen, wanneer sprake is van onverschilligheid, als de kerk min of meer gebruikt wordt voor een show, als de bevestiging slechts de 'leugen in het leven' fundeert en aanwakkert. Bovendien, is duidelijk te maken, dat het recht tot inzegening alleen aan de predikanten werd toegekend. Ook in dat opzicht is een kerkelijk recht niet zonder betekenis. Alle onordelijkheid, alle steun via deze diensten aan dubieuze voorgangers, worde geweerd en gemeden. En .tenslotte wilden de vaderen, dat de kerkelijke bevestiging slechts in de openbare samenkomsten van de gemeente zou plaatsvinden en niet maar als een 'onderonsje'. Nu kan men dat laatste verschillend uitwerken. Hier en daar wil men terug naar de praktijk van de eerste tijd: in de zondagse eredienst. Daaraan kleven praktische bezwaren: de lezing van het formulier in mogelijk elke zondagse dienst, of moet men de kerkelijke bevestigingen op 'n bepaalde zondag laten geschieden? Wordt het dan geen sterk formele zaak en gaat het persoonlijke niet teloor Bezwaarlijk kan men toch steeds een 'trouwpreek' houden? Wordt voltrekking en bevestiging dan niet sterk uit elkaar getrokken? Was de bevestiging in de zondagse eredienst vroeger ook niet sterk door de tijdsomstandingheden bepaald? Wel is van belang, dat de huwelijksdienst een volwaardige eredienst is, dus dat de ambten tegenwoordig zijn en functioneren.

Geldig huwelijk

Het zal duidelijk zijn, dat een huwelijk, door en voor de overheid wettig gesloten, geldt, ook al is de kerkelijke bevestiging niet begeerd of geschied. Ware de verhouding kerk en overheid overeenkomstig de Schrift, dan handelde de overheid in wetgeving en uitoefening op bijbelse wijze als dienaresse Gods, dan kon men stellen, dat het bruidspaar in Gods huis komt om het Woord van God op de levensweg mee te krijgen en de.zegen van^'God over de verbintenis af te smeken, daar men elkander dan ook voor God de belofte van wederzijdse trouw gaf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen