Tijdgebondenheid en tijdbetrokkenheid van de Heilige Schrift (3)

De tijdbetrokkenheid

Hetgeen wij tot nu toe naar voren brachten ten aanzien van de tijdgebondenheid der Schrift geldt ook voor de tijdbetrokkenheid. De kans bestaat dus dat wat er nu komt een herhaling is van het voorgaande. Dat zou zo zijn als we niet in rekening zouden brengen dat er ondanks de relatie tussen beide begrippen er toch sprake is van een nuanceverschil. Dat verschil ligt hier dat de tijdgebondenheid meer betrokken is op de Godsopenbaring en de tijdbetrokkenheid meer expliciet te maken heeft met het gezag van de Heilige Schrift. Het een is van het ander niet te scheiden; vandaar dat we spreken over nuancering. Als we zeggen dat de Bijbel een zekere (alweer een zekere) tijdbetrokkenheid kent, dan verstaan we hier niet onder dat het Godswoord van profeten en apostelen alleen voor die tijd gezag heeft gehad, toen de Bijbelschrijvers leefden. Als het er zó voorstond dan zouden we het bijvoegelijk naamwoord 'heilig' voor het woordje Schrift weg moeten laten. Dan hebben we alleen nog louter menselijke boeken over. Maar nog altijd willen wij belijden:

'Al deze boeken alleen ontvangen wij voor heilig en kanoniek, om ons geloof daarnaar te reguleren, daarop te gronden en daarmee te bevestigen'. En als dit onze belijdenis is dan kunnen we de tijdbetrokkenheid niet zo interpreteren dat we kunnen volstaan met: dat had slechts betrekking op die tijd en op die situatie, dus... het geldt ons niet meer. Want dan deugt het fundament niet meer waarop we ons geloof gronden en dan deugt de maatstaf niet meer waarmee we ons geloof reguleren. Dan houdt de mogelijkheid van de versterking van ons geloof naar en vanuit de Schrift volkomen op. Dan kunnen we niet meer op het Woord aan!

Echter hebben we wel oog voor de tijdbetrokkenheid van de Schrift in die zin dat het Woord dat de heilige mensen Gods gesproken of geschreven hebben betrokken was op de eigen omstandigheden en specifieke situaties, tenzij er sprake was van nood of schuld, van straf of van bevrijding, van vloek of van zegen.

Het volk van Israël wordt anders aangesproken in Egypte dan in Kanaan. Anders in de woestijn dan toen zij later van hun God afvielen. Anders onder het oordeel der ballingschap dan in de tijd dat ze de Heere hun God nawandelden in een onbewoond land. De tijdbetrokkenheid blijkt op bijna ieder bladzijde van de Schrift omdat het God is die door Zijn Heilige Geest de mond van Zijn getuigen openbreekt. Ook dan als zij niet willen, niet durven en niet kunnen spreken. Als de één zegt: ik ben een stotteraar (Mozes) en de andere: ik ben jong (Jeremia) of als weer een ander wordt toegevoegd: man ga naar je koeien (Amos), dan zegt de Heere God: Spreek wat Ik u gebieden zal. Dan blijkt hoe de woorden van Mozes betrokken zijn op de verdrukking in en de bevrijding uit Egypte. Hoe het getuigenis van welke profeet ook het karakter draagt van vermaning, bestraffing, ontdekking, oordeelsaankondiging en bovenal komen zij met een hartelijke oproep tot bekering en de belofte voor nu en de toekomst, die spreekt van genade. Zie hier de tijdbetrokkenheid van de prediking der profeten. Zij mengen zich met het Woord in zaken van de afgodendienst, van de vervalsing van de ware godsdienst. Daar komt een jonge profeet uit Juda naar Bethel en hij roept tegen koning Jerobeam en zijn kalverdienst: Altaar, altaar, op u zullen mensenbeenderen geofferd worden. Tijdbetrokken spreken zij met het gezag van het Woord steeds gedragen door 'alzo zegt de HEERE Heere', steeds ingeleid en uitgeleid door de spreuk: 'luidt het Woord des Heeren', als het gaat over binnenlandse en buitenlandse politiek.

Let eens op welk een grote plaats de profetieën tegen de heidense volken in hun Godsspraak innemen. Tijdbetrokken spreken zij als zij de sociale misstanden hekelen en het opnemen voor de rechten van de armen en de verdrukten. Om hun tijdbetrokkenheid zijn ze verbannen, in de gevangenis geworpen en vermoord. Ze hebben het niet alleen maar gehad over de persoonlijke zaligheid van de enkeling, maar heel het volk gelegd onder de prediking van zonde en genade, van oordeel en behoud. Ze hebben de bekering niet beperkt tot het grote wonder dat er af en toe hier en daar een enkeling zou behouden worden. Ze hebben heel hun tijd, hun leef-en handelwijze erin betrokken en ze hekelden het als zij zagen dat de armen verkocht werden om een paar schoenen en dat de rijken in hun tweede huizen konden wonen door uitbuiting van de sociaal zwakken. Neen over de tijdbetrokkenheid van de Schrift hebben we ons niet te beklagen, wel over het feit dat velen er zich niet door laten gezeggen. Gaan we van het Oude naar het Nieuwe Testament dan keert hetzelfde beeld terug. Johannes de Doper en Jezus begonnen beide onder het volk de eis Gods tot bekering te prediken, gemotiveerd door het Koninkrijk Gods dat nabij was gekomen. Ze spraken tegen de mensen van hun tijd, legden de zonden van hun tijd bloot, zonder aanzien des persoons, ze ontdekten in de meest letterlijke zin van het woord de valse godsdienst van farizeeërs en schriftgeleerden, de zondige leefwijze van hooggeplaatste personen. Me dunkt als hun woord minder tijdbetrokken geklonken had, de gevangenis, de dood en het kruis waren hun bespaard gebleven. Nooit en nergens is de Bijbel een tijdloos boek met aangrijpende verhalen uit een grijs verleden met mythologische of mysticistische trekken, waar je van alles van maken kunt. Hoe vaak wordt het verleden van de Bijbel 'opgepoetst' om de zonden van het heden in te denken. Paulus en de andere apostelen hebben tot de mensen van hun tijd gesproken, tegen de zonden van hun tijd gewaarschuwd en de gemeenten op eigentijdse wijze vermaand en getroost en zo de weg gewezen door en over de tijden heen naar de toekomst van de Zoon des mensen. Zo dringt het Woord van God gezaghebbend in alle situaties binnen en neemt bezit van harten en levens van handel en wandel. De tijd waarin het Woord van God effectief is, is de welaangename tijd, de dag der zaligheid. De evidente tijdbetrokkenheid hangt geheel samen met de rijkdom van het evangelie. Gods Woord is niet tijdloos, maar tijdbetrokken, omvat de tijd van het verleden, het heden en de toekomst. En zoals Jezus Christus, het Vleesgeworden Woord gisteren en heden dezelfde is en tot in eeuwigheid, zo geldt het ook van het Schriftgeworden Woord. Nog eens wil ik in dit verband er op wijzen dat het met een zeer nauwkeurige exegese van de Schrift samenhangt of die tijdbetrokkenheid voor de gemeente van nu zichtbaar wordt. Wie luistert, zeer langdurig en zeer nauwkeurig luistert en telkens wéér luistert naar de Schrift, zal telkens opnieuw verrast worden door haar aktualiteit voor het heden. De tijdbetrokkenheid staat het gezag van de Schrift niet in de weg, maar versterkt en verstevigt dit gezag juist. Dit doet natuurlijk niets af van het feit dat de Schrift haar eigen gezag heeft en handhaaft. Als we bijvoorbeeld de Psalmen lezen met inachtneming van de tijd en de omstandigheden waarin en waaronder zij ontstaan zijn dan komen we telkens bij onze eigen omstandigheden uit. Het Woord Gods is zo levend en krachtig als is het vandaag gesproken. Dit alles hangt ook weer samen met het eeuwigheidskarakter der Godsopenbaring. Het aloude Woord geldt als gezaghebbend ook in onze tijd met het oog op kerkelijke, maatschappelijke, culturele, etische en politieke situaties. Het is frappant om te zien en te ervaren dat als het Woord eerlijk opengaat het een Woord voor onze tijd is.

De volle raad Gods te spreken is meer, oneindig meer dan zich uitsluitend bezig houden met het zieleheil van de enkeling, hoe oneindig belangrijk dit laatste ook is. Jaren geleden zei mij eens iemand dat het Woord van God een diamant is met duizenden facetten. En steeds meer ondervind ik de waarheid van dit kernachtige woord. Als we geen oog hebben voor de nood waarin we geestelijk, sociaal en ook op ethisch en politiek terrein verkeren dan blijven hele stukken van Gods Woord ongebruikt liggen. Misschien is het beter om omgekeerd te zeggen dat als we grote stukken van de waarheid Gods in de Schrift vervat overslaan, dat we dan uit het oog verliezen dat Gods Woord geldt voor heel ons leven. De opening van Gods Woord geeft licht, niet alleen over de verborgen omgang tussen God en de enkeling, maar ook over de wijze waarop we als kerk en christenen in deze tijd hebben te leven. Gods Woord heeft wat te zeggen over onze handel en wandel en dat is niet weinig. Gods Woord betrekt ons bij deze tijd en bij de vragen van deze tijd, bij de besteding van onze tijd, bij de vraag hoe wij met de tijdelijke gaven omgaan, met onze naaste bijvoorbeeld en met ons bezit. Het persoonlijke zieleheil is geen provincie apart, maar als we dat werkelijk deelachtig zijn dan verplicht het ons om in deze tijd de heiligmaking te voleindigen in de vreze Gods. De tijdbetrokkenheid hoeft niet te ontaarden in maatschappijkritische en politieke prediking, zoals ik in een kerkdienst in het buitenland een hele preek hoorde over het gedrag in het verkeer. Maar onder ons moet gezegd worden dat wij onze ogen niet moeten sluiten voor het feit dat Gods Woord ook een Woord voor déze tijd is en dat we elkaar ook moeten voorhouden dat er nog heel wat aan ons verkeersgedrag kan en moet veranderen willen we ook langs de weg laten uitkomen dat we christenen zijn, die de naaste liefhebben als onszelf. Laten wij niet vergeten dat de plaats die wij innemen in het leven en dat onze manier van leven een getuigenis moet zijn dat we het zout der aarde en het licht der wereld moeten wezen. We moeten geen valse tegenstelling creëren tussen zieleheil en tijdbetrokkenheid. We zullen het een aan het ander dienstbaar en dus zichtbaar hebben te, maken. Hoezeer de dingen van de tijd alles met het inwendig werk des Geestes te maken hebben, blijkt wel uit de levenshouding van de eerste christengemeente, die van niets zeiden dat het van hunzelf was, maar alle goederen gemeen hadden. Leven wij van deze vrucht des Geestes niet veel te ver af, zo ver dat dit zelfs niet meer in ons blikveld komt? De desinteresse ten aanzien van de wereldvraagstukken en de macroproblemen van deze tijd kon wel eens voor een groot deel te danken zijn aan het feit dat in de prediking deze dingen teveel worden verzwegen.

We moeten erg voorzichtig zijn om bepaalde begrippen, bepaalde Schriftwoorden zoals gerechtigheid, of weldadigheid doen of de HEERE uw God liefhebben, zoals Micha dat zegt, meteen te vertalen naar de geestelijke kant toe. Dan lichten we ze uit het oorspronkelijke kader waarin ze door Gods profeten gesproken zijn. En dan maken we het Woord tijdloos. Moeten we nu werkelijk zo bang zijn dat de gemeente niet iedere zondag de weg der bekering ziet uitgeschilderd? Of is het veeleer zo dat én gezegd moet worden hoe de zondaar tot God bekeerd wordt, maar dan óók hoe die bekering vlees en bloed krijgt, handen en voeten krijgt in een godzalige wandel. Wie de gerechtigheid die voor God geldt niet predikt doet Gods Woord tekort. Wie de heiligmaking niet verkondigt doet Gods Woord tekort. Wie ook maar iets achterhoudt van de volle Raad Gods doet Gods Woord tekort. De tijdbetrokken prediking hoeft niet ten koste te gaan van een prediking die de noodzaak en de eis van wedergeboorte, bekering en geloof aan de orde stelt. Dat laatste moet de gemeente weten, hoe Gods Geest werkt in harten van zondaren. Maar de gemeente moet óók weten dat zij een roeping in de wereld te vervullen heeft, en dat we dan niet vreemd opkijken als in de prediking het goud van het geloof omgezet wordt in de gangbare munt van een godzalige wandel om onze naaste te stichten en voor Christus te winnen. En hoe doen we dat? Dat doen we alleen als wij de gemeente bewust maken van haar verantwoordelijkheid voor de etische, maatschappelijke, sociale en politieke vraagstukken van deze tijd. Gods Woord dient ook hier als een lamp voor de voet en als licht op ons pad. Laat Jacobus ook maar eens de kansel beklimmen met zijn: wee u gij rijken, of laat de Kerk een leerhuis zijn waar de wijze levenslessen van de Spreukendichter aan de orde komen. Dat behoort ook bij de Heilige Schrift, het is ook Gods Woord. En laten we dan het risico maar lopen om naar de mening van mensen eens niet zo 'bevindelijk' gepreekt te hebben, maar dan ontlopen we het gevaar niet de volle raad Gods te verkondigen. We hangen niet van het oordeel van mensen af, maar wel moeten we rekening houden met het rekenschap voor God. Laten we met het Woord dat aan geen enkele tijd gebonden is en op iedere tijd betrokken, midden in de wereld staan. Als goede rentmeesters van wat ons door in geestelijk en stoffelijk opzicht door God is toebetrouwd. Zo relativeren de begrippen tijdgebondenheid en tijdbetrokkenheid de boodschap van de Heilige Schrift allerminst, maar relateren zeer konsekwent aan het alzo zegt de HEERE Heere.

Dan geldt ook hier het woord van de wijze Prediker:

Een woord op zijn pas gesproken is als gouden appelen in zilver geheelde schalen. Het geldt in het privéleven van de christen en het geldt met name degenen die het volk in de prediking moeten leiden dat we ons wapenen met wapens uit het arsenaal van Koning Jezus. In de volle wapenrusting Gods kunnen we biddend staande blijven in de boze dag, wachtend tot de engel van de hemel bazuint dat er geen tijd meer zijn zal en het eeuwige Woord met heel de eschatologische inhoud in vervulling zal gaan.

De erkenning van de betrekkelijke waarde van tijdgebondenheid en tijdbetrokkenheid van de Heilige Schrift noopt ons niet tot een afzwakken van, maar tot de versterking van de duidelijk omlijnde belijdenis van de onfeilbaarheid van de Heilige Schrift. Immers Gods Woord houdt stand in eeuwigheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen