Euthanasie (3)

1 Cor. 3 : 22

Nog een andere tekst wordt door voorstanders van de euthanasie geciteerd. Het gaat hierbij om 1 Cor. 3 : 22. Hetzij Paulus, hetzij Apollos, hetzij Cefas, hetzij de wereld, hetzij leven, hetzij dood, hetzij tegenwoordige, hetzij toekomende dingen, zij zijn alle uwe. Het is duidelijk dat Paulus bedoelt te zeggen dat we niet behoeven te klagen dat het vluchtige ogenblik niet blijft, we niet bang behoeven te zijn voor dat wat op ons afkomt, we behoeven ons niet aan het voorbije leven vast te klemmen en we behoeven de ogen niet te sluiten voor de dood, die wij niet kunnen ontgaan. Het soevereine: alles is uwe - betekent - gij zijt geen knechten die bang moeten zijn, maar vrije heersers over alles. De voorstanders van de euthanasie leggen dit uit alsof de mens het beschikkingsrecht heeft over zijn leven en dood mits in gemeenschap met Christus en God. Bij alle schijn van christelijkheid die deze opvatting nog zou kunnen hebben, ontchristelijkt men het geheel door te zeggen: de mens heeft het beschikkingsrecht over zijn leven en dood, mits niet in eigenzinnigheid, maar in volle verantwoordelijkheid ten aanzien van zijn plaats onder de mensen. Dat betekent dus geen zelfmoord, want dat is eigenzinnigheid. Maar wel dat, wanneer men eerlijk van mening is, d.w.z. zijn verantwoordelijkheid kent, dat een situatie is ontstaan waarin men zijn plaats onder de mensen van onnut vindt, men ook de vrijheid heeft dit leven te beëindigen. De waardebepaling van het leven is dan blijkbaar onder nul gekomen. Daarom is het geen wonder, dat men de vraag stelt of er nog wel van menselijk leven sprake is wanneer elke vorm van communicatie blijvend onmogelijk is geworden.

Gods tijd

Een andere vraag die ons moet bezighouden is of dood altijd op Gods tijd komt. De opvatting zoals die was en deels nog is in de protestantse theologie heeft Wilh. a Brakel op deze wijze onder woorden gebracht: God bepaalt eens iedere leeftijd. Eerder zal hij niet sterven. Langer zal hij niet leven. Op zulk een plaats, op zulk een manier zal hij sterven als het God besloten heeft. Zolang zal God hem voedsel en deksel geven, zolang zal God zijn lichaam in staat bewaren. Als zijn uurtje gekomen is, dan zullen alle doktoren van de wereld zijn leeftijd niet een uurtje kunnen verlengen. Tot zover Brakel. Ons leven is in Gods hand en het is mede daarom onder ons vanzelfsprekend dat het de mens niet is toegestaan de zeggenschap over zijn leven over te nemen.

Men verwijt ons dan dat een levenseinde dat later komt naar ons gevoel ten gevolge van medisch ingrijpen geaccepteerd wordt als gekomen op Gods tijd. Evenzo als het levenseinde naar ons gevoel te vroeg komt, b.v. bij een ongeluk. Maar bij euthanasie kan het levenseinde dan niet samenvallen met Gods tijd en wil.

Hierbij zitten we aan de grens van een dogmatisch veel omstreden gebied, nl. de verborgen en geopenbaarde wil van God. Bovendien raakt het aan de Godsrechtvaardiging, de theodicee. Het is, schrijft Bavinck, het probleem van recht en feit, van idee en historie, van het zedelijke en het werkelijke, van wat behoort te geschieden en van wat inderdaad geschiedt dat ons hier tegemoet treedt. Het gevaar is meteen oppervlakkig optimisme de ogen voor de werkelijkheid te sluiten of met een eenzijdig pessimisme het bestaan te vervloeken en te wanhopen aan wereld en lot. Hier hebben we te denken aan de beperktheid van ons menselijk kennen en met de juist geciteerde Bavinck te zeggen dat het probleem leidt tot de souvereiniteit van God, die ook door het onrdelijke en zondige heen, haar heilige en wijze raad tot uitvoering zal brengen tot glorie van des Heeren naam. Maar de mens zou de mens niet zijn als hij niet zou pogen ook dit te doorgronden. Het is zijn hoogmoed die de mens niet bij zijn begrenzingen wil laten ophouden.

Euthanasie

Zonder de pretentie te hebben alles gezegd te hebben wat tot de voorgaande besproken onderwerpen behoort, of ook alle onderwerpen behandeld te hebben, die naar hun aard tot het voorgaande behoren, willen we onze aandacht nu richten op de euthanasie zelf. Voor de duidelijkheid zij gezegd dat zelfmoord buiten beschouwing blijft. Euthanasie kan dan omschreven worden als een, op verzoek, handelen of ook nalaten van medisch handelen waarvan de dood het gevolg is. Een beëindiging dus van menselijk leven dat met inschakeling van de huidige medische wetenschap en mogelijkheden voor kortere of langere tijd nog in stand had kunnen blijven. Het is goed er aandacht aan te geven dat het gaat om:

1. een handelen of nalaten van handelen door een ander dan de betrokkene

2. dat het zojuist genoemde uitsluitend geschiedt op verzoek van de patiënt.

Deze formulering is niet de enige voor euthanasie. Sommigen nemen er in op, dat de stervensfase moet zijn ingegaan, anderen willen de toevoeging: ondraaglijk lijden en ongeneeslijk ziek. Onvrijwillige euthanasie staat gelijk met moord of doodslag volgens art. 287 en 289 van het wetboek van strafrecht. Zo kunnen ouders ten aanzien van hun minderjarige kinderen geen toestemming geven voor euthanasie. Ze hebben geen beschikkingsrecht over het leven van hun verwanten. De wil van de patiënt is doorslaggevend. Hier zijn persoonlijke rechten van de mens aan de orde waaraan door familie niet kan worden getornd. Dat geldt ook voor iemand die b.v. bewusteloos is of in coma. Wil een patiënt duidelijk stellen wat hij wil, dan is het nodig dat hij ook duidelijke informatie ontvangt. Die informatie zal moeten komen van de arts, die het verstrekken hiervan zal moeten zien als stervensbegeleiding. Het is nodig dat zulk een besluitvorming met alle voorzichtigheid plaats vindt om te voorkomen dat ze niet overhaast tot stand komt als gevolg van een tijdelijke opwelling in een bepaalde lijdenstoestand. Ook tevoren kan men zijn wil tot euthanasie vastleggen in een euthanasieverklaring, een z.g.n. codicil waarin bepaalde definiëringen kunnen worden opgenomen over de eigen toestand als criteria wanneer de verklaring gaat gelden. Op de wettelijke hindernissen die er dan voor de arts kunnen ontstaan gaan we hier niet in, denk b.v. aan gewenste actieve euthanasie die bij de wet verboden is. De juridische praktijk is dat euthanasie op verzoek van de patiënt, gedaan door de arts in de stervensfase, niet vervolgd wordt.

Medisch zinloos

Een andere zijde van de zaak is of een medische behandeling resp. een therapie kan worden ingezet of voortgezet als de medische behandeling zinloos is, bezien vanuit de medische doelstelling. De arts mag de behandeling dan staken, juridisch gezien ook buiten de patiënt om. Vraagt de patiënt om door te gaan, dan zal in het algemeen de arts verder gaan met de behandeling. Wanneer het patiënten betreft, die in coma zijn, geestelijk gestoord of bewusteloos zijn, dan vallen deze naar het algemeen gevoelen onder het feit dat elk leven dat in onze rechtsgemeenschap is opgenomen, aanspraak heeft op bescherming. Kan iemand zijn wil niet uiten dan is euthanasie uitgesloten. Wel mag bij deze patiënten een zinloze medische behandeling worden gestaakt. Men zal dit altijd moeten onderscheiden van het toepassen van passieve euthanasie. Bij passieve euthanasie behoeft voortzetting van de medische behandeling niet zinloos te zijn. De patiënt weigert een medische behandeling verder te ondergaan omdat hij de dood verkiest. Om verder op dit soort gevallen in te gaan lijkt mij overbodig omdat we dan vervallen in een casuïstische behandeling van ons onderwerp. Het lijkt mij dat dit niet de bedoeling is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen