Tweedeling of driedeling? (1)

Wat is de mens?

Wanneer de woorden 'wat is de mens' klinken, dan zal menigeen denken aan de belijdenis van David, te vinden in Psalm 8. Ziet hij op naar boven, buiten zijn paleis, aanschouwt hij de hemel, het werk van Gods vingeren, de maan en de sterren aan het nachtelijk firmament, dan voelt hij zich o zo nietig en klein. Reeds het werk van Gods vingeren is al zo doorluchtig, hoeveel te meer de Heere dan Zelf! Overigens... wij pauzeren al te snel, als u begrijpt wat ik bedoel. Wat is de mens!? En daar knikken we instemmend en gewichtig bij. Maar David zegt meer: wat is de mens, dat Gij zijner gedenkt...? Dat is om duizelig te worden van verrukking en verbazing. De hemelhoge God denkt aan de mens op aarde. En hoe dan nog! Zingt het ook wel eens van binnen in uw hart? Kunt u dat ook wel eens niet aan, dat God aan u denkt? Maar nu wilde ik niet met u naar Psalm 8, althans er ligt, zoals u weet, een brief voor mij. Wat is de mens? Is de mens nu lichaam-ziel-geest of lichaam-ziel? Met deftige woorden gezegd: spreekt de Bijbel over de mens dichotomisch (tweedelig) of trichotomisch (driedelig)? De vraag is niet van vandaag of gisteren en ook wel begrijpelijk.

We denken maar aan wat Paulus schrijft: .. en uw geheel oprechte geest en ziel en lichaam worde onberispelijk bewaard in de toekomst van onze Heere Jezus Christus (1 Thess. 5 : 24). Wordt daarmede niet het totale menszijn tot uitdrukking gebracht? Maar anderzijds spreken we over het sterven ook wel eens als over de zo smartelijke scheiding tussen lichaam en ziel. Dan is er van de geest geen sprake bij deze uitdrukking. Overigens: zijn we vaak niet meer heidens (Grieks) dan bijbels bezig? Er staat nog wel eens hier en daar, dat de ziel het lichaam ontvlood of, nog erger dacht ik, dat de edele ziel werd bevrijd van de kerker van het lichaam. Leert dat de Heere ons in zijn Woord? Moeten we zo edel en verheven over de ziel spreken en zo denigrerend, zo minderwaardig over het lichaam? De schepping was toch anders. En hoe rijk is de toekomst voor Gods kind: ook recht van lijf en leden eenmaal God te zullen grootmaken! Wat een rijke toekomst vooral voor mensen, die kromgegroeid zijn van de rheuma, uitgeteerd neerliggen door de voortvretende kanker, verminkt werden door een ongeval, ... noemt u verder maar op. En dan straks een prachtig, gaaf en gezond lichaam terug te krijgen, dat is wat? De heerlijke opstanding van de Heere Jezus en de glorieuze hemelvaart zijn evenzovele garantiebewijzen voor Zijn gemeente, dat ook deze in de volkomen verlossing van Hem zal delen.

Drie woorden

Drie woorden werden in de vraagstelling gebruikt: lichaam, ziel en geest. Het eerste lijkt het meest simpel; over ziel en geest zal best wat te doen zijn, denkt u. Maar dan hebt u er toch nog te gemakkelijk tegenaan gezien. Ook het eerste woord, lichaam, geeft al het nodige pluis-en studiewerk. Niet overal is hetzelfde woord gebruikt of hetzelfde begrip bedoeld. En dat geldt ook de woorden ziel en geest. Het zijn drie ingewikkelde woorden. Voor Bijbelstudie een mooi maar ook een heel breed terrein en onderwerp. Ik wil het graag maar eenvoudig houden en tevens bedenken, dat in deze rubriek het accent heel sterk dient te vallen op het pastorale karakter van de onderwerpen. Ik kan wel niet om een eenvoudige bijbelse hoofdlijn heen, maar ik vermoei u niet met allerlei teksten of gegevens. Maar telkens stuiten we ook weer op de grote moeilijkheid, dat onze taal niet altijd goed geschikt is om de betekenis van de woorden in de bijbelse talen weer te geven. Wij hebben vaak heel wat woorden nodig om een woord te benaderen. En dat komt ook wel heel bijzonder voor de dag, wanneer we de drie woorden lichaam, ziel en geest met elkaar wat nader willen bezien. Gelet op de straks geciteerde tekst uit 1 Thess. 5 : 23, letten we dan vooral op het Paulinisch spraakgebruik.

Het spraakgebruik van Paulus

Nog even een opmerking vooraf. Sommigen hebben wel eens gedacht, dat Paulus daarom zo moeilijk te begrijpen is in zijn brieven, omdat hij nu eens echt Jood dan weer zuiver Griek is. Een oud-oosterse en modern westerse wereld zouden in Paulus sterk op elkaar botsen en tegelijk betrokken zijn. Toch lijkt het mij, dat we de apostel daarmee groot onrecht aandoen, en het gevaar lopen hem tegen zichzelf uit te spelen. Wel zullen we, mogelijk meer dan vroeger wel gedaan werd, moeten beseffen, dat de achtergrond van Israël sterk meespeelt in het denken en schrijven van de apostel. De vraag of Paulus de mens ziet als een tweedelig of driedelig wezen of schepsel hangt niet samen met een dualistische mensbeschouwing, die Paulus zou huldigen. Soms lijkt het er op, alsof een goede en een slechte mens in de gelovige met elkaar aan het vechten zijn. Maar Paulus heeft er duidelijk en heel diep weet van gehad, dat de verlossing in de Heere Jezus door de Geest er reeds is, en tevens nog niet is, nog niet daarwerkelijke realiteit is. De gelovige kent nog maar een begin en een beginsel van het nieuwe leven, van de verheerlijking bij de komst van Christus. Vandaar ook steeds het innig heimwee naar de volkomenheid bij Paulus. Vandaar het sterke verlangen dat naar de voleinding, dat hem niet verlamt, maar wel werkzaam maakt, om alle lijden te dulden, zwakheden te verdragen, de zonde te haten. Sporen van vervolging staan in zijn lijf gegrift, maar tevens doet ook het lichaam mee in de dienst van de Meester. Kent u zelf door genade ook die bijbelse spanning van het niet meer (in de zonde, onderworpen aan de boze) en het nog-niet (verlost, thuis bij God, in de heerlijkheid)?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen