Het diakonaat vandaag (1)

1. De taak van de diaken in de gemeente vandaag

Wat is eigenlijk de taak van een diaken? Wanneer we een willekeurig gemeentelid hiernaar zouden vragen, dan denk ik, dat een antwoord op deze vraag niet direkt gegeven wordt. Vroeger kon je je nog wel het een en ander voorstellen bij de taak van de diaken. Primair was hier de taak, zorg te dragen voor de armen. Soms was deze zorg erg willekeurig! De één werd bevoorrecht boven de ander. Dit deed het diakonaat in de gemeente geen eer aan. Een gemeentelid, die vroeger jaren diaken was geweest, vertelde over zijn taak in de oorlog! Hulp geven aan onderduikers! Een diakonale taak van de eerste orde! Hier was heel duidelijk sprake van praktisch diakonale hulp, met alle gevaren van dien! Hier werd iets waar van het Schriftwoord: de ander uitnemender achten dan jezelf! Je leven op het spel zetten voor de ander, je naaste. Diegenen waar je je verwant mee weet. Ik heb van deze man veel geleerd. Een eenvoudige fruitteler was hij geweest. Echter een dienaar van God, met veel levenswijsheid en levenservaring. Hij vertelde mij ook van het beheer van landerijen. Van de diakonie, die het idee had zelf eigenaar te zijn van te verpachten gronden. Maar zo was het niet, vertelde hij. We zijn rentmeester. Er is niets van ons bij. We hebben niet te heersen, maar te beheren. We zijn in Gods Naam uitdelers! Wat valt er nu nog uit te delen? Wat kan de diakonie thans nog doen? Veel is overgenomen door de overheid. Er bestaan rechten op een uitkering om in het levensonderhoud te voorzien. Wat is de taak van een diaken vandaag? Het gemeen­telid, aan wie deze vraag gesteld is zal wellicht na enige tijd opmerken: collecteren in de kerk, het dienen aan de Avondmaalstafel (waarvan ik hoop, dat dit in de gemeenten ook door diakenen gebeurt), de zorg voor de bejaarden, het participeren in besturen en wellicht ook het meegaan op huisbezoek. Een dergelijk antwoord krijgen gemeenteleden ook vaak te horen, wanneer zij gevraagd worden voor het diakenambt en de vraag stellen: wat moet ik dan doen? Hoeveel tijd kost het en wat houdt dit werk eigenlijk in? Ik heb het idee, dat het diakenambt en het diakonale werk in de gemeente, wel eens wordt onderschat! Vaak merk je ook in gesprekken met diakenen, dat er weinig aandacht is voor hun werk.

Van minder belang?

Het komt nauwelijks op de kerkeraadsvergadering ter sprake. Wat is daarvan de oorzaak? Hebben we het over een minderwaardig ambt? Is het van minder belang voor de gemeente? Zijn diakenen soms geen praters, maar meer doe-mensen? Zonderen zij zich liever af, binnen de eigen diakonievergadering om daar op een zakelijke manier en vooral ook praktische wijze diakonaal bezig te zijn? Er moeten redenen zijn, waarom het diakonaat, het diakenambt in het verleden — en je komt het nog wel tegen — toch min of meer een ondergeschikte positie innam of inneemt. Het diakonaat fungeerde of fungeert dan als een appendix. Het hangt er wat bij, maar het heeft geen volwaardige plaats. Nu weet ik best, dat praters veelal de voorrang genieten. Zij hebben immers iets te vertellen. Soms kan dit zo'n grote indruk maken, dat anderen denken: laat ik maar niets meer zeggen, want het zal toch van weinig betekenis zijn. Laat ik mijn mond maar houden. In het diakonaat gaat dat bekende spreekwoord op: spreken is zilver, zwijgen is goud! Immers hier is de houding het aannemen van een dienstknechtgestalte. Slavenwerk willen doen, de minste willen zijn. Omzien naar hen, die in nood zijn. Helpende handen uitsteken. Met innerlijke ontferming bewogen zijn over hen die zeggen: Ik heb geen mens! Helaas zien wij als gemeente, als kerkeraad die tekenen van daden weleens over het hoofd! Achten het van minder belang, terwijl die kleine tekenen grote daden kunnen zijn in het Koninkrijk van God. Waar het niet hier gaat om het meest te doen, maar het minst!

De taak van de diaken

De taak van de diaken wordt duidelijk bij de aanstelling van de 7 diakenen in Handelingen 6. Het bijzondere bij deze aanstelling is, dat niet gezocht wordt op de eerste plaats naar zakelijke en praktisch ingestelde mensen, maar dat de nadruk wordt gelegd op mensen, die een goed getuigenis hebben, vol van de Heilige Geest zijn en over wijsheid beschikken. Een andere benadering, dan de benadering die thans nog wel eens plaatsvindt, namelijk: het werk valt wel mee! Eén keer in de maand een diakonievergadering, regelmatig collecteren en geld tellen en verder loopt het wel. Een dergelijke benadering laat het diakenambt minderwaardig zijn en laat het diakonale werk een ondergeschikte positie innemen. We houden het dan maar op enkele noodzakelijke dingen. Ze moeten gebeuren! Het motiveert ook nauwelijks en brengt je amper in beweging! Ik denk weleens: Waar is die vonk nu? Die vonk, die mensen in vuur en vlam zet voor de dienst van onze God? Zijn ze er nog? Diakenen en gemeenteleden? Vol van Gods Geest? Die zich in willen zetten voor hun God? Die zich aan Hem willen toewijden? Zijn we in staat anno 1986 om anderen te motiveren om mee te doen in de diakonie van de gemeente? Is daar die hartelijke gemeenschap tussen mensen, die als broeders en zusters vanuit de liefde van God samenwonen en iets van die liefde laten uitstralen naar deze wereld? Roept het Woord van God ons nog wel op tot het stellen van een Daad! Zijn het niet vaak nog de enkelingen, die proberen het beste er van te maken, wat er nog van te maken valt? Ik ben me er ook van bewust, dat ik met deze vragen een pessimistische toon aansla. Ik ben me er ook van bewust, dat niet altijd de vinger gewezen kan worden naar een diakonie, kerkeraad of gemeente. De omstandigheden, buiten de gemeente om kunnen er ook debet aan zijn. Bijvoorbeeld de trek van het platteland naar de grotere plaatsen en steden.

Ik ben me er ook van bewust, dat er in kleine gemeenten soms meer gemeenschap is, dan in de grote gemeenten elders. Waar in de kleine gemeenten nog mensen zich inzetten voor de kerk en het diakonaat. Waar mensen het er niet bij laten zitten en vanuit volle overtuiging steeds weer nieuwe ideeën aandragen. Gelukkig maar, dat ze er nog zijn! Gelukkig maar, dat er kerkeraden en predikanten zijn, die dit werk aanmoedigen. Die mensen nog weten te motiveren, te ondersteunen en te helpen. Zo zijn er de diakenen, die steeds maar weer naar de Streekverbandavonden komen en cursussen be­zoeken. Ze zijn er die tot een verdieping willen komen van de taak, die op de schouders is gelegd. Ze zijn er, die het diakonaat meer en meer vorm en inhoud willen geven in de eigen gemeente. Maar zij voelen zich vaak alleen! Er zijn ook diakenen, die menen geen behoefte te hebben aan ontmoetings- en bemoedigingsavonden. Die zich niet laten zien op wat voor avond ook? De reden? Zijn de onderwerpen niet interessant genoeg? Weten ze het zelf allemaal wel? Kost het teveel tijd? We weten het niet! Evenwel: ze horen erbij! Al die vragen, die ik schetste brengt mij ertoe om toe te komen aan het antwoord op de vraag: Wat is de taak van de diaken in de gemeente vandaag. Toch heb ik het voorgaande willen zeggen, omdat het ervaringen zijn, die ik ben tegengekomen. De vragen die daarbij gesteld zijn komen naar mijn idee voort uit een aantal onzekerheden/verlegenheden en onduidelijkheden. Onzekerheid over een goede ambtsuitoefening en onduidelijkheden wat o.a. te maken heeft met de vraag: waar gaat het nu eigenlijk binnen het diakonaat om! Wat is van belang! Hoe organiseren wij het en wie zijn er mee gediend! De taak van een diakonie zou ik willen uitsplitsen in twee hoofdtaken. Aan de ene kant de interne taken en aan de andere kant de externe taken. De interne taken kunnen worden omschreven als behorend tot de diakonietaak namelijk: de diakonievergadering, het collecteren, het voeren van de administratie en het beheer, het dienen aan de Avondmaalstafel, het verstrekken van giften en het doen van financiële ondersteuningen. Aan dit rijtje van taken zou nog veel meer toegevoegd kunnen worden. Een toevoeging zou ik graag zelf nog willen maken en dat is de bezinning! Vindt er bezinning plaats tijdens de diakonievergadering over het diakonale werk en de uitgangspunten voor dit werk? Wordt er weleens nagedacht over een artikel in 'Diakonia'? Wordt de kontaktbrief van de GDR wel eens gelezen, of een bijbelgedeelte overdacht? Scherpt men elkaar zo op om meer inzicht te krijgen in het eigen ambtswerk en de diakonale taak? Wordt er ook nagedacht over de vraag op welke wijze de gemeenteleden betrokken kunnen worden bij het diakonale werk in de gemeente en daarbuiten? Wordt er voldoende aandacht geschonken aan de publiciteit en voorlichting naar de gemeente toe? Bijv. op een gemeente-avond, tijdens een kerkdienst en met de predikant overlegd inzake de voorbede? Wellicht dat bezinning ook eens op een kerkeraadsvergadering zou kunnen plaatsvinden over het diakonaat in de gemeente. De externe zaken zou je kunnen omschrijven als taken die gericht zijn naar de gemeente zelf en daarbuiten. Ik denk hier aan aktiviteiten voor gehandicapten, baanlozen, het opzetten van een hulpdienst, het bezoeken van eenzamen, de zorg voor jongeren in knelsituaties, de zorg voor het milieu, aandacht voor de minderheden en daarbuiten het Werelddiakonaat. Aandacht voor de vluchtelingen, de hongerigen, de rechtlozen, de vervolgden en verdrukten. Vooral t.a.v. die externe taken zie ik mogelijkheden om gemeenteleden bij de uitvoering hiervan te betrekken en dat niet alleen aan de diakenen zelf op te dragen. Immers: diakenen zijn niet alleen maar uitvoerders van allerlei werk, maar veelmeer de aanvoerders. Zij motiveren en stimuleren gemeenteleden om mee te doen, om ook aan hun roeping gevolg te geven namelijk het meedoen in de diakonie van de gemeente.

Gemeenteleden óók geroepen!

Ook gemeenteleden zijn geroepen tot de dienst. Ik refereer aan hetgeen de kerkorde hierover zegt: De gemeente in al haar leden geroepen tot de dienst der barmhartigheid, beantwoordt, onder de leiding of door de arbeid van de diakenen, aan deze roeping in het diakonaat. De gemeente in al haar leden geroepen tot dienen. Appèleren wij deze taak als ambtsdragers? Het diakonaat is een zaak van heel de gemeente zelf en behoort niet louter toe aan enkele diakenen. Wekken wij de leden van de gemeente op, via de prediking, de catechese, via gemeente-avonden en huisbezoek? Zijn onze gemeenten DABAR-gemeenten? Gemeenten, die het gehoorde Woord handen en voeten willen geven? Gemeenten, die vanuit Gods liefde tonen aan de wereld een gemeenschap te zijn, een levende gemeenschap van Christus, zodat anderen het zeggen: Zie eens hoe lief zij elkaar hebben? Zie eens, daar is nu de plaats waar leden van die gmeente elkaars voeten wassen, voor elkaar en voor elkander leven. Ja, met innerlijke ontferming bewogen zijn over de nood van de naaste. Ik verwijs hier naar Rom. 14 en Gal. 5 vs. 13. Gemeenteleden, die zich beschikbaar stellen voor de dienst aan de naaste dichtbij en veraf. Opdat wij zo achter de grote Diakonos Jezus mogen gaan, Die gekomen is om te dienen en Zijn leven gaf tot een losprijs in de plaats van velen. Vanuit Zijn liefde is vanuit de verzoening met Hem het dienen mogelijk! Immers dan geven wij Hem de eer en uit zich in de dienst aan de ander. Want wat wij dóór Hem aan de naaste mogen doen, dat doen wij dan tevens vóór Hem en uit Hem. Vanuit Zijn liefde! Van ons uit kan het niet. Maar wel vanuit Hem! Dat is vanuit de liefde. En die liefde zoekt zichzelf niet, maar die liefde is lankmoedig, goedertieren, denkt geen kwaad, verdraagt alle dingen, wordt niet verbitterd, vergaat nimmermeer, is niet afgunstig. Want al ware het dat ik al mijn goederen tot onderhoud der armen uitdeelde en had de liefde niet, zo zou het mij geen nuttigheid geven. Waar liefde woont in de gemeente, daar wil Hij zelf wonen. Waar Zijn genade in het, hart is uitgestort, daar gaat gediend worden. In Hem ligt ook de persoonlijke roeping tot dienstbetoon. Daar mogen gemeenten zijn als een stad op een berg, als een licht op de kandelaar!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen