C. H. Spurgeon tussen uitersten (2)

Arminianisme
Spurgeon verdedigde de leer van de Reformatie niet alleen tegenover het Hypercalvinisme, maar hij deed dit ook tegenover het Arminianisme. Hij weerde zich niet alleen naar uiterst-rechts, maar ook naar uiterst links.
Openlijk en herhaaldelijk stelde Spurgeon zich teweer tegen het Arminianisme, dat de vrije wil van de mens leerde. De mens zou vrij zijn om te kiezen tussen goed en kwaad, tussen geloof en ongeloof. Daarmee wilde het Arminianisme vooral de verantwoordelijkheid van de mens onderstrepen.
Volgens Spurgeon was het Arminianisme zo populair, omdat het in zijn benadering en vertolking van het Evangelie sterk overeenkwam met het denken van de natuurlijke mens: 'Had de christelijke godsdienst ons geleerd, dat de mens een edel wezen was, dat alleen een beetje gevallen was – had de christelijke godsdienst geleerd, dat Christus door Zijn bloed de zonden van ieder mens had weggenomen, en dat ieder mens door zijn eigen vrije wil, zonder goddelijke genade, zalig zou kunnen worden – dan zou het inderdaad een zeer aanvaardbare godsdienst zijn voor de massa van de mensen'.
Maar in werkelijkheid staat het Evangelie echter haaks op het denk- en wenspatroon van de mens: Christus heeft de wereld op z'n kop gezet, volgens onze godsdienstige begrippen. Welnu het grootste deel van de mensheid denkt, dat als iemand zalig wil worden, dit dan alles is wat nodig is. Veel van onze predikers preken in werkelijkheid deze wereldse stelling. Ze zeggen tegen de mensen, dat ze zichzelf gewillig moeten maken. Welnu, hoor nu eens hoe het Evangelie dit omdraait: 'Zo is het dan niet desgenen, die wil, noch desgenen, die loopt, maar des ontfermenden Gods!' De wereld wil ook een algemene (universal) godsdienst hebben; maar hoe Christus dit omkeert: 'Ik bid voor hen; Ik bid niet voor de wereld.' Hij heeft ons verordineérd vanuit de mensen: 'Uitverkoren naar de voorkennis van God, door de heiligmaking van de Geest en geloof der waarheid.'
De dwaling van het Arminianisme is niet, dat het de Bijbelse leer van de menselijke verantwoordelijkheid onderstreept, maar dat het deze leer gelijkstelt met de onbijbelse leer van de vrije wil, om vervolgens beiden te preken als ging het om precies hetzelfde.
Maar de menselijke wil is wezenlijk verbonden met de natuur van de mens, en aangezien zijn natuur vijandschap is tegen God, is zijn wil dit ook. Door de zondeval van de mens kan zijn wil geen neutrale positie innemen, om eventueel 'vrij' tegengesteld aan de natuur van de mens, te handelen. Deze geestelijke onmacht van de mens is echter geheel en al aan zijn zonde te wijten en kan daarom op geen enkele wijze in mindering worden gebracht op zijn verantwoordelijkheid.
Dat de mens het vermogen moet bezitten om te geloven en zich te bekeren, om verantwoordelijk gesteld te kunnen worden voor zijn ongeloof en onbekeerlijkheid, is een filosofisch denkbeeld, dat nergens in de Bijbel terug te vinden is. Immers, als de maat van de menselijke verantwoordelijkheid gemeten zou moeten worden aan zijn vermógen om te geloven en zich te bekeren, dan zou dit betekenen, dat hoe zondiger de mens is, hoe minder verantwoordelijk hij gesteld kan worden voor zijn ongeloof en onbekeerlijkheid.
Een enkele keer – als hij sprak over de menselijke vrijheid van handelen, als wezenlijk voor morele verantwoordelijkheid – verwees Spurgeon naar de 'vrijheid' van de menselijke wil. Daarmee bedoelde hij, dat de mens 'vrij' van iedere dwang van buiten-af is om te zondigen.
Van binnenuit – vanuit zijn eigen zondige hart – was de mens gebonden en in het geheel niet vrij. Maar van buiten-af werd er helemaal geen dwang op de mens uitgeoefend om te zondigen. En met dit 'van buiten-af' bedoelde Spurgeon 'van de kant van God'. In geen geval immers is God de auteur van de zonde. Maar deze 'vrije wil' is geheel iets anders dan het Arminiaanse gebruik van deze term. Spurgeon beklemtoonde dat de mens ooit koos voor de zonde, en zonder geloof zou de mens eeuwig aan deze keuze worden overgelaten. 'U kiest de zonde; u verkiest ongereinigd te blijven van de schuld; u verkiest onder de wraak van God te blijven… Dit is iets vreselijks… Het zal de hel uitmaken voor een mens om zijn eigen vrije wil bevestigd te krijgen, terwijl deze dan onveranderlijk gemaakt zal worden. O, ik vrees bovenal, dat u tot in eeuwigheid overgelaten zult worden aan uw eigen vrije wil'.
Spurgeon was van mening, dat het Arminianisme de gehele eenheid van de Bijbelse openbaring ontwrichtte: 'Het geeft Christus een bruid, die Hij niet kent en niet kiest, en het biedt Hem te koop aan in de wereld aan ieder, die Hem maar hebben wil, maar Hij moet zelf geen keuze hebben'.
Het Arminianisme is dan ook in wezen wettisch: 'De tendens van het Arminianisme gaat in de richting van het wetticisme; het is niets anders dan wetticisme, dat aan het Arminianisme ten grondslag ligt.' Immers, de belangrijkheid van de menselijke activiteit met betrekking tot zijn 'vrije wil' wordt door het Arminianisme maar al te sterk benadrukt. Het principe van het Arminianisme ligt in het 'doen' van de wet: 'Waar het de Arminianen om gaat is, dat ze de menselijke activiteit willen opwekken; wat wij willen doen, dat is deze eens en voor altijd doden, om hem (de mens) te tonen, dat hij verloren en verdorven is, en dat zijn activiteiten totaal niet opwegen tegen het werk van de bekering; dat hij moet opzien naar boven. Zij proberen de mens te laten staan; wij proberen hem aan de grond te brengen en hem te laten voelen dat hij daar in de hand van God ligt, en dat het zaak is voor hem om zich aan God te onderwerpen en luid te schreeuwen: Heere! behoud ons, anders vergaan we. Wij zeggen hem, dat een mens nog nooit zo dicht bij de genade is geweest als wanneer hij begint te gevoelen, dat hij helemaal niets kan doen.'
In Spurgeon's ogen bracht het Arminianisme een 'ander evangelie'. Doordat het Arminianisme in wezen tot het wetticisme kon worden gerekend, werd de genade voorwaardelijk gemaakt. En aldus werd het hart uit de verkondiging van het Evangelie – n.l. de rechtvaardiging door het geloof alleen – weggesneden. En dan kan het Evangelie niets meer 'doen': 'Ziet u niet direct, dat dit wetticisme is, en dat dit is een ophangen van onze zaligheid aan ons werk, dat we zo ons eeuwige leven laten afhangen van iets wat wij doen?' Neen, de leer van de rechtvaardiging zelf, zoals deze gepreekt wordt door een Arminiaan is tenslotte niets anders dan de leer van de zaligheid door de werken; want hij denkt altijd, dat het geloof een werk van het schepsel is en een voorwaarde om aangenomen te worden. Maar het is onjuist om te zeggen, dat een mens zalig wordt door het geloof als een wèrk. Ten diepste gaat het Arminianisme meer van de mens uit dan van God. Maar daarmee werd het Schriftgetuigenis immers omgekeerd: 'Wij vroegen Hem niet het verbond der genade met ons op te richten, wij vroegen Hem niet ons te verkiezen. Wij vroegen Hem niet om ons te verlossen. Deze zaken vonden allemaal plaats voordat we geboren werden. Wij vroegen Hem niet om ons te roepen door Zijn genade, want helaas! Wij kenden de waarde niet van die roeping en wij waren dood in misdaden en zonden, maar Hij gaf ons overvloedig Zijn ongezochte maar grenzeloze liefde. Voorkomende genade (prevenient grace) kwam tot ons en was sneller dan al onze wensen en dan al onze begeerten en dan al onze gebeden.'

C. A. van der Sluis, Veenendaal

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen